صنعت
کمبودگاز، ریسک زمستانی بازار سهام
کمبودگاز ناشی از چیست و چه صدمه‌ای به اقتصاد می‌زند؟
درحالی‌که کمبود گاز منجر به استفاده بیشتر از سوخت مازوت و افزایش آلودگی هوا شده است، تازه‌ترین گزارش‌ها که توسط شرکت‌های بورس منتشر می‌شود، نشان می‌دهد که شرکت‌های بورس با ریسک بزرگ کاهش سود زمستانی، ناشی از کمبود گاز مواجه شده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این کمبود گاز ناشی از افزایش مصرف و تحریم‌هاست.
به گزارش همشهری، سرخط اصلی ماجرای آلودگی هوا، قطعی برق و کاهش تولید درصنایع، صرف‌نظر از افزایش مصرف، به تحریم‌ها بازمی‌گردد که زنجیر وار رویداد‌های مختلفی را به یکدیگر متصل کرده است. ماجرا از آنجا آغاز می‌شود که تولید گاز در کشور کاهش یافته است و با کاهش تولید و افزایش مصرف بخش خانگی تامین انرژی برای صنایع با مشکلات جدی مواجه شده است و بسیاری از صنایع بزرگ را با چالش جدی مواجه کرده است. اما چرا با وجود اینکه ایران دارای ذخایر گاز فراوان است تولید گاز کاهش پیدا کرده است؟
مشکل از آنجا شروع می‌شود که در زمستان مصرف خانگی افزایش می‌یابد و منجر می‌شود بخش عمده گاز صرف مصارف خانگی شود. اما این همه ماجرا نیست بخشی از دلایل کاهش میزان عرضه و تقاضای گاز در سال‌جاری به کاهش حجم تولید هم بازمی‌گردد. اگرچه وزارت نفت از سال92 میزان تولید گاز را افزایش داده بود، اما با تشدید تحریم‌ها حجم صادرات میعانات گازی با کاهش زیادی مواجه شد و همین موضوع وزارت نفت را مجبور کرد تولید گاز را کاهش دهد چرا که میعانات گازی همراه با گاز تولید می‌شود و تنها راهکار برای جلوگیری از انباشت شدید میعانات گازی کاهش تولید گاز است. هم‌اکنون بخش عمده ذخایر خشکی و آبی وزارت نفت حاوی میعانات گازی است و وزارت نفت چاره‌ای جز کاهش تولید گاز ندارد. و چون گاز کمتری تولید می‌شود و مصرف خانگی در اولویت است بسیاری از صنایع باید به جای گاز از مازوت به‌عنوان سوخت استفاده کنند. بیژن زنگنه، وزیر نفت دیروز در همین رابطه گفت: ما مایل نیستیم مازوت مصرف شود، اما چاره‌ای جز تحویل مازوت به نیروگاه‌ها نداریم.
این موضوع منجر شده است امسال کشور با کمبود شدید گاز مواجه شود و بسیاری از صنایع نتوانند همچنان از گاز به‌عنوان سوخت مورد نیاز خود استفاده کنند. آنطور که تاکنون شرکت‌های بورس گزارش کرده‌اند هم‌اکنون بحث قطعی گاز به یک چالش اساسی برای صنایع تبدیل شده است.
کمبود گاز در ابتدا گریبان صنعت سیمان را گرفت، بعد از آن به نیروگاه‌ها سرایت کرد و وزارت نفت را مجبور کرد برای سوخت به آنها مازوت بدهد و حالا به صنعت فولاد و پتروشیمی سرایت کرده است و این موضوع می‌تواند سود زمستانی صنایع بورس به‌ویژه صنعت پتروشیمی و فولاد را تحت‌تأثیر قرار دهد چرا که قیمت جهانی محصولات فولادی و پتروشیمی در حال رشد است و احتمال اینکه تا پایان زمستان قیمت این محصولات دوباره با نزول مواجه شود وجود دارد، به همین دلیل کاهش تولید در این صنایع در زمستان می‌تواند آنها را از افزایش نرخ‌های جهانی و رشد درآمد محروم کند.
روند اثر‌گذاری بر بازار سهام
نخستین بار دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان از قطعی گاز خبر داد و آنطور که آمار‌های او نشان می‌داد گاز 75درصد صنایع تولیدی در صنعت سیمان قطع شده است. عبدالرضا شیخان دیروز هم در این‌باره سخن گفت و با بیان اینکه به تازگی تعداد کارخانجاتی که گاز آنها قطع شده افزایش پیدا کرده است، گفت: از ۲۳آبان امسال به‌علت افت فشارگاز و گازرسانی برای مصارف خانگی، گاز بسیاری از کارخانجات سیمان را قطع کردند. این موضوع موجب وارد شدن شوک به کارخانه‌ها و کاهش تولید شد که صدمات مالی زیادی به کارخانجات سیمان وارد کرده است. به‌گفته او از بین ۷۴کارخانه گازسوز، گاز ۶۴کارخانه قطع شده است. او تأکید کرد: با این وضعیت بسیاری از کارخانجات، توان تولید خود را از دست دادند و به سمت تعطیلی رفتند. در هر استانی بعضی از کارخانجات توانستند مازوت یارانه‌ای دریافت کنند؛هم‌اکنون مازوت یارانه‌ای ۳۰۰ تومان و گاز ۱۱۹ تومان است. در بعضی مناطق قیمت مازوت حتی ۴۰۰ یا ۵۰۰ تومان هم به‌خاطر هزینه حمل بالا می‌رود.
بعد از سیمان، دومین صنعتی که مشخص شد تحت‌تأثیر کمبود گاز قرار گرفته است نیروگاه‌ها بودند. علت آنکه مشخص شد نیروگاه‌ها با کمبود گاز مواجه‌اند افزایش آلودگی هوای تهران بود. نیروگاه‌ها به‌دلیل استفاده از مازوت و گازوئیل یکی از متهمان اصلی آلودگی هوا تهران هستند.
آخرین برآوردها از مصرف گاز که در هفتههای اخیر توسط مدیرعامل شرکت ملی گاز ارائه شد نشان می‌دهد مصرف روزانه گاز طبیعی نیروگاه‌ها آذرماه امسال حدود ۹۰میلیون مترمکعب بوده و بقیه از گازوئیل و سوخت مازوت تأمین شده است. این آمار تأیید می‌کند مشکلات کمبود گاز در این صنعت امسال به شکل جدی‌تر از سال‌های قبل مطرح است؛
به‌طوری که احتمال وقوع خاموشی‌های گسترده در سطح کلانشهر تهران مطرح است و در پایتخت و بسیاری از شهرهای کشور طرح کاهش روشنایی معابر و خیابانها اجرا شده است تا مصرف برق کاهش یابد.
شیوع به صنعت فولاد و پتروشیمی
حالا بعد از 2ماه از مشخص شدن آثار کمبود گاز در برخی از صنایع آثار قطعی گاز به برخی دیگر از صنایع ازجمله فولاد و پتروشیمی هم رسیده و منجر به کاهش و حتی توقف تولید آنها شده است.
فولاد مبارکه ایران به‌عنوان دومین شرکت بزرگ بازار سهام ایران به تازگی اعلام کرده است که میزان دریافت گازش تا 50درصد کاهش یافته است و این می‌تواند تولید این شرکت را 50درصد کاهش دهد. این موضوع می‌تواند مانع از منتفع شدن صنعت فولاد از رشد‌های چشمگیر اخیر قیمت فولاد در بازارهای جهانی شود. سال قبل نیز قطع شدن گاز مشکلاتی را برای این شرکت و سایر شرکت‌های این گروه ازجمله فولاد خراسان به‌وجود آورد و همچنین به‌دلیل قطع گاز در سنگان خواف و سبزوار تولید در زنجیره فولاد در شرکت‌های فولاد سنگان و اپال پارسیان سنگان با اخلال روبه‌رو شد.
همین رویه امسال در صنعت پتروشیمی به‌عنوان مهم‌ترین صنعت ایران هم حاکم است؛ به‌ویژه آنکه میزان مصرف گاز در این صنعت به‌عنوان سوخت و خوراک بسیار بیشتر از صنایع دیگر است.
برخی خبر‌ها نشان می‌دهد که قطعی گاز منجر به بروز مشکلاتی در فعالیت شرکت‌های تولید‌کننده پتروشیمی شده است؛ به‌طوری‌که در تازه‌ترین رویداد دیروز شرکت پتروشیمی خراسان از توقف تولید محصولاتش به‌دلیل قطعی گاز تا اطلاع ثانوی خبر داد. علیرضا بابازاده، مدیرعامل پتروشیمی خراسان اعلام کرد: با توجه به برودت هوا و یخبندان و افت شدید گاز طبق اعلام شرکت گاز استان و شرکت ملی صنایع پتروشیمی، واحدهای تولیدی این شرکت از ۱۰دی تا اطلاع ثانوی به‌دلیل قطع گاز از خدمات‌دهی خارج شده‌اند.
سال قبل نیز نخستین بار شرکت‌های پتروشیمی خراسان و پردیس از توقف تولیداتشان به‌دلیل قطعی گاز خبر دادند و این توقف تولید بلافاصله بعد از آن، به سایر شرکت‌های پتروشیمی هم سرایت کرد؛ به‌طوری که بعد از این دو، شرکت مبین انرژی خلیج‌فارس نیز اعلام کرد که به‌دلیل قطع گاز نمی‌تواند خوراک سایر شرکت‌های پتروشیمی را تامین کند. سپس به‌دلیل بروز مشکل در تامین خوراک فعالیت بسیاری از شرکت‌های تولید‌کننده محصولات پتروشیمی ازجمله زاگرس، مرجان و شیراز هم با مشکل مواجه شد. چنانچه این روند ادامه یابد و منجر به کاهش یا توقف تولید برخی شرکت‌های این صنعت شود درآمد‌های ارزی و ریالی این شرکت‌ها در زمستان تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت و این موضوع حتی می‌تواند باعث کاهش جریان ورود ارز به کشور شود. چرا که بخش عمده ارز کشور در فقدان درآمد‌های نفتی توسط 2صنعت مهم فولاد و پتروشیمی تامین می‌شود و کاهش درآمد‌های ارزی این شرکت‌ها در زمستان می‌تواند روی قیمت ارز در فصل‌های بعد از آن تأثیر داشته باشد.
