جست‌و‌جوی امید در میان کتاب‌ها

آرش نهاوندی- روزنامه نگار

2020 به پایان رسید و با 2021 شروعی تازه آغاز شد. گاردین اخیرا به‌مناسبت فرارسیدن سال جدید میلادی تعدادی از کتاب‌های امیدبخش را که موضوع اکثر آنها شروع تازه‌ای در زندگی است، معرفی کرده است. سوفی هانا، نویسنده آثار جنایی و شاعر بریتانیایی که با نگارش کتاب «کشتارهای تک‌نگاره» در ادامه داستان‌های جنایی آگاتا کریستی، شخصیت کارآگاه پوارو را دوباره در اذهان علاقه‌مندان به ژانر جنایی زنده کرده، در روزنامه گاردین، منتخبی از کتاب‌های خود را برای مطالعه در تعطیلات سال نوی میلادی معرفی کرده است. او رمان‌های عاشقانه‌ای که زمانی آگاتا کریستی با نام مستعار «ماری وستماکوت» نگاشته بود و کتابی از درس‌های زندگی از یک فیلسوف رواقی را در زمره آثار درخور مطالعه در سال2021 برگزیده است.

سوفی هانا می‌نویسد: من به سال2021 به دیده شک و تردید می‌نگرم. اگر‌چه سال جدید تازه آغاز شده، تصور می‌کنم که سالی خواهد بود که در آن ما تمام احساسات انسانی ممکن ازجمله خوشی، درد و هیجان را تجربه خواهیم کرد. اگر نظر من در این‌باره درست باشد، آنگاه می‌توان گفت که سال2021 به‌رغم اینکه آغازگر دوران تازه‌ای است، بسیار نیز به سال2020 شباهت خواهد داشت و این سال هم مملو از اتفاقات خوب و زیبا و بد خواهد بود. من اخیرا از خیلی از افراد شنیده‌‌ام که می‌گویند چه خوب داریم از شر سال2020 خلاص می‌شویم. من احساس افرادی را که چنین نظری از خود بروز می‌دهند، درک می‌کنم اما در عین حال می‌خواهم سوءبرداشتی که آنان نسبت به 2020 دارند را تصحیح کنم. یک سال را نمی‌توان با معیارهای اخلاقی سنجید و یک سال واحدی از زمان است که از قبل برای حوادثی که در آن رخ می‌دهد، دستور‌العملی نوشته نشده و قرار نیست حوادث طبق برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده در آن رخ دهد. یک سال صرفا یک واحد زمانی است که تجربیات ما در آن گنجانده شده ‌و فاقد بار اخلاقی است.

ماری وستماکوت؛ آگاتا کریستی‌ای که باید از نو شناخت
برای افرادی که می‌خواهند صفحه جدیدی را در زندگی خود ورق بزنند و کتاب‌های جدیدی را با نگاهی ویژه مطالعه کنند، پیشنهادهایی دارم. من به هر فردی که احساسات عاطفی و درونی شدیدی دارد، پیشنهاد می‌‌کنم هر 6رمان عاشقانه و رمانتیکی را که آگاتا کریستی با نام مستعار ماری وستماکوت نگاشته بود، بخوانند؛ کتاب‌هایی که «کریستی» با نام مستعار ماری وستماکوت نوشته «نان جاینت»، «چهره ناتمام»، «غایب در فصل بهار»، «گل رز و درخت سرخدار»، «یک دختر یک دختر است» و «مسئولیت» نام دارند. موضوع هر‌کدام از این کتاب‌ها به آغازی جدید مربوط می‌شود؛ این آغاز جدید می‌تواند خوب یا بد یا بسیار بیمار‌گونه باشد. اغلب خوانندگان این کتاب‌ها را به‌عنوان رمان‌هایی رمانتیک در نظر گرفته‌اند. اما در واقع در این رمان‌ها، به اکتشافات جذابی درباره روابط میان انسان‌ها و وضعیت انسان پرداخته می‌شود. پیدا‌کردن و خواندن این رمان‌ها سبب شد تا با جنبه‌های دیگری از تفکر و شیوه نگارش و پرداخت داستان آگاتا کریستی آشنا شوم. من این کتاب‌‌ها را تا همین سال‌های اخیر مطالعه نکرده بودم، چرا‌که تصور می‌کردم این آثار «کریستی» هم‌اندازه آثار جنایی‌اش درخشان نباشند. اما با خواندن این آثار متفاوت «کریستی» متوجه شدم که چقدر در اشتباه بوده‌ام.

«دختر ‌ای» و «برش زلدا»
همچنین قویا توصیه می‌کنم پیش از مطالعه هر کتاب دیگری، کتاب «دختر ‌ای» (Daughter A) اثر آبگییل دین را بخوانید. داستان این کتاب درباره دختری است که پس از فرار از چنگ خانواده سوءاستفاده‌گرش، زندگی جدیدی را شروع می‌کند، این کتاب مملو از مضامین حیرت‌انگیز و لحظاتی بسیار امید‌بخش در عین ناامیدی است.
یکی دیگر از رمان‌ها باموضوع ساخت یک زندگی جدید با یک هویت جدید رمان «برش زلدا» اثر فیلیپا گریگوری است. من بار اول این رمان را بیش از یک دهه قبل مطالعه کردم، اما همچنان مضامین این کتاب در ذهنم به‌طور زنده حک شده است. درسی که از این کتاب فرا گرفتم، این است که ما همیشه می‌توانیم انتخاب کنیم که چه‌کسی می‌خواهیم باشیم و هیچ‌گاه نباید بگذاریم دیگران درباره هویت ما و اینکه چه شخصیتی داشته باشیم، تصمیم بگیرند.

راه زندگی در دنیای وحشی
برای افرادی که در حال آغاز زندگی خود و در سال‌های اول حضور خود در اجتماع هستند و نیاز به اندیشه‌ها و باورهای جدید دارند، توصیه می‌کنم کتاب «مسیر خود را در دنیای وحشی جدید پیدا کنید» اثر مارتا بک را مطالعه کنند. این کتاب خودآموزی است که به شما کمک می‌کند چگونه بدون نیاز به زبان و دیدگاه خاصی عمیقا به کسب تجربه بپردازید. در این کتاب یکی از راه‌های افزایش آرامش ذهنی به مخاطبان آموزش داده می‌شود. بک در این کتاب به این مسئله اشاره می‌کند که یکی از راه‌های رسیدن به آرامش ذهنی این است که شما باید بپذیرید که نقطه مقابل دیدگاه و نگرش شما نیز به همان میزان نگرش و دیدگاه شما واقعی و درست است.

رساله اپیکتت
پس از خواندن رساله (تعلیمات) اپیـکتت، به نگرش این فیلسوف رواقی نیز علاقه‌مند شدم. من برای نخستین‌بار با استفاده از پـادکـست «اینگونه فلسفه‌پردازی کن»، با آرا و افکار اپیکتت آشنا شدم. اپیکتت یک برده و فیلسوف رواقی بود که اعتقاد داشت مردم به‌دلیل اتفاقاتی که برایشان رخ می‌دهد، مضطرب و آشفته نمی‌شوند، بلکه دلیل آشفتگی آنها دیدگاه‌هایی است که پیرامون این اتفاقات مطرح می‌شود. ما نمی‌توانیم آنچه در این دنیا رخ‌می‌دهد را کنترل کنیم یا حتی نمی‌توانیم کنترل صددرصدی بر اندام خویش داشته باشیم. اپیکتت اما معتقد است که ما می‌توانیم بر ذهنمان کنترل و احاطه داشته باشیم. به‌عنوان مثال، ما می‌توانیم از نظر ذهنی خود را برای پذیرش اتفاقاتی که قرار است رخ دهد و ما نمی‌توانیم گریزی از آن داشته باشیم، آماده کنیم.