محیط زیست
قطع درختان پارک ملی کرخه برای پروژه بدون مجوز
مسئولان سازمان محیط‌زیست می‌گویند حتی اگر قرار نبود سیل‌بند احداث شود، باز هم برای جلوگیری از آتش درختان را قطع می‌کردند
زهرا رفیعی- خبرنگار
برای احداث یک سیل‌بند، بنا به روایت‌های مختلف 700تا 8هزار اصله درخت در پارک ملی کرخه قطع شده و قرار است 3هزار اصله درخت دیگر نیز قطع شود. ساخت سیل‌بند در این منطقه حفاظت‌شده با وجود اینکه مجوز زیست‌محیطی ندارد، از نظر سازمان حفاظت محیط‌زیست توجیه شده است.
پارک ملی کرخه از شکننده‌ترین زیستگاه‌های کشور، زیستگاه گونه شاخص گوزن زرد است. این گونه در فهرست در معرض خطر انقراض(EN) اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت(IUCN) قرار دارد. کورش کیانی، مدیرکل منابع طبیعی خوزستان در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: با توجه به اکوسیستم شکننده در خوزستان که ایجاد فضای سبز در آن بسیار سخت و طاقت‌فرساست، ضرورت احداث سیل‌بند با قطع چندهزار اصله درخت باید به‌صورت کارشناسی مورد بررسی قرار گیرد. از آنجایی که اساسا درختان به‌صورت سد طبیعی در برابر بروز سیل عمل می‌کنند، باید دید آیا واقعا راه دیگری وجود ندارد؟
کدام مجوز؟
سیل‌بند حاشیه پارک ملی کرخه مجوز زیست‌محیطی ندارد. در اوایل تیرماه اداره کل حفاظت محیط‌زیست منطقه نسبت به تخریب زیستگاه در این منطقه در محاکم قضایی شکایت کرد، ولی دادگاه مجری پروژه را که بنیاد مسکن خوزستان بود تبرئه کرد و پروژه ادامه یافت.
در پایان هفته گذشته تشکل‌های زیست‌محیطی منطقه نسبت به تخریب وسیعی که در منطقه رخ داده، تجمع کردند. احمد زالی، عضو انجمن دوستداران شهر و طبیعت شوش درباره این ماجرا به همشهری می‌گوید: این طرح هنوز مجوز زیست‌محیطی ندارد و فقط از ستاد مدیریت بحران مجوزها را دریافت کرده است. درحالی‌که طبق قانون سازمان محیط زیست باید مجوز صادر کند.
جنگل‌های دوطرف حاشیه رود کرخه که بخش‌هایی از آن پارک ملی کرخه است، زیستگاهی پیوسته برای گوزن زرد و گربه وحشی است. این پارک 14هزار هکتار وسعت دارد و باقیمانده جنگل‌های گرمسیری دنیا و جنگل‌های باستانی بین‌النهرین است. احمد زالی در مورد تخریبی که این سازه ایجاد خواهد کرد، می‌گوید: برای ساخت این سازه، از تپه ماهورهای اطراف، شن‌های روان (رمل) برداشته شده و قرار است با آهک سازه‌ای 3تا 4متری ساخته شود.
احداث سیل‌بند برای جلوگیری از آسیب وارد شدن به روستاهای اطراف از سیل احتمالی است. به گفته احمد زالی، از بومیان منطقه، گسترش غیرمجاز روستا و زمین‌های کشاورزی اهالی به سمت پارک ملی کرخه، جنگل‌های طبیعی اطراف روستا را نابود کرده است. 2دهه خشکسالی باعث شد خانه‌های روستایی و زمین‌های کشاورزی در حریم رودخانه توسعه پیدا کند. با این حال در سیل سال 98که حجم عظیم آب پشت سد کرخه رهاسازی شد، آب از پشت روستا و از طریق همین جنگل‌ها به پایین‌دست عبور کرد و روستا آسیب چندانی ندید.
اهمیت جنگل‌های کرخه
جنگل‌های باستانی در این منطقه از جلگه خوزستان، سیلاب‌های 2رود بزرگ کرخه و دز را مهار می‌کند. قطع هر درخت می‌تواند در بروز سیل در منطقه مؤثر باشد. به گفته احمد زالی، نحوه محاسبه سازمان حفاظت محیط‌زیست حداقلی است و به‌نظر انجمن ما، در این منطقه دست‌کم 8هزار درخت و درختچه گز و پده قطع شده است.
به گفته محمد‌جواد اشرفی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان، مطالعات مکان‌یابی برای ساخت سازه سیل‌بند توسط دانشگاه چمران اهواز انجام شده است. این سازه قرار بود که به طول 20متر در مقطع 1300متری اجرا شود که با مذاکرات صورت گرفته با معاون عمرانی استانداری به 14متر کاهش یافته است. او معتقد است که دولت بیهوده پولی را صرف هیچ پروژه‌ای نمی‌کند و می‌گوید: ضرورت این طرح برای ما نیز مسجل شده، ولی در ابتدا ما معتقد بودیم که بهتر است طرح به جای جنگل در زمین‌های کشاورزی که چسبیده به جنگل است، اجرا شود، اما از آنجایی که مجری محدودیت‌هایی برای تملک اراضی داشت، تصمیم گرفته شد که از اراضی جنگلی استفاده شود.
او با اشاره به تصرف زمین‌های جنگلی برای توسعه کشاورزی در دهه 50و 60در مورد نقاط قوت احداث دایک در حاشیه منطقه حفاظت‌شده کرخه می‌گوید: احداث دایک (خاکریز) شاید باعث شود 2هکتار از عرصه‌های حفاظت‌شده از دست برود، ولی باعث می‌شود توسعه کشاورزی و روستایی به سمت جنگل در آینده گرفته شود. آتش زدن کاه و کلش در این منطقه توسط کشاورزان به اشتباه رواج دارد و عموما باعث سرایت آتش به مناطق حفاظت شده می‌شود. در تابستان امسال 70هکتار از اراضی حفاظت‌شده در آتش سوخت، اما احداث دایک می‌تواند به‌عنوان آتش‌بر عمل کند. اگر اعتبارات سازمان حفاظت محیط‌زیست اجازه می‌داد دقیقا در همین منطقه، اقدامات لازم برای ایجاد آتش‌بر با عرض 6متر را انجام می‌دادم. از سوی دیگر، به‌دلیل شرایط اجتماعی در منطقه نمی‌توان با فنس‌کشی حدود منطقه حفاظت‌شده را تثبیت کرد. ایجاد دایک سیل‌بند می‌تواند جلوی تصرف در منطقه را بگیرد.
محمد‌جواد اشرفی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان می‌گوید، ناچار بوده دغدغه‌های استانداری و مجری طرح را برای حفاظت از جان و مال مردم در برابر سیل را در نظر بگیرد، ولی نمی‌توان تضمین داد که سیل احتمالی در آینده به 2روستای «دوار» و «دبات» آسیب وارد نکند. او می‌گوید: این موضوع را به مشاور طرح باید سپرد. ما براساس یافته‌های آنها در مورد مکان‌یابی سیل‌بند تصمیم‌گیری کرده‌ایم. او در مورد ایرادات طرح نیز می‌گوید: براساس برآوردهای ما 700اصله درخت عمدتا گز و به‌ندرت پده قطع شده، ولی با بنیاد مسکن توافق کرده‌ایم که 3هزار اصله درخت بومی در این منطقه کاشته شود.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که محمد الوندی، رئیس پارک ملی کرخه چندی پیش گفته بود تاکنون حدود ۲هزار درخت و نهال در عرصه 2هکتاری این منطقه قطع شده و قرار است پروژه در 4هکتار دیگر ادامه یابد.
