اختراع با جیب خالی

مهدی علی‌بیگی| دهگلان-خبرنگار 


در استان کم نیستند افرادی که با وجود امکانات اندک ایده‌های خود را به مرحله ثبت و عمل می‌رسانند. مخترعان استان از این دست هستند. اما آنها با وجود چنین توانایی‌هایی حامی مالی ندارند و فقط به دلیل عشق و علاقه به کار خود ادامه می‌دهند. یکی از این افراد «کریم مفاخری» متولد ۱۳۵۰ و اهل باشماق دهگلان است که در ادامه گفت‌وگوی همشهری را با وی می‌خوانید. 

چه زمانی و چطور وارد کار فنی شدید؟

در نوجوانی وارد کار فنی شدم. استادکار خاصی نداشتم. سعی می‎کردم وسایلی را که نیاز به تعمیر داشت -چه وسایل خانه خودمان و چه وسایل سایر افراد روستا- تعمیر کنم. بیشتر سعی‌ام شناخت قطعات و نحوه کارکرد آن وسیله بود. کم‌کم با تعمیر کردن وسایل یا قطعات معیوب با نحوه کار کردن نیز آشنا می‌شدم و همزمان نیز می‌توانستم اشکال به‌وجودآمده را رفع کنم. چون به کار فنی علاقه‌مند بودم، طبیعتا همیشه وسایل مورد نیاز یک فرد فنی‌کار را داشتم. اگر وسیله یکی از آشنایان در روستا مثل موتور آب تراکتور یا سایر ادوات کشاورزی مشکلی پیدا می‎کرد، چنانچه در دسترس بودم، برای تعمیر آن اقدام می‎کردم. گاهی هم به بسیاری از افرادی که مرا می‌شناسند در امور آب‎رسانی، تعمیرات و خرید ماشین‌آلات مشاوره می‌دهم و هیچ چشم‌داشتی هم ندارم. 

شما ایده‌ها و اختراعاتی دارید. اختراعات شما در چه زمینه‌های است؟

کلیه اختراعات و اید‌ه‌هایم در زمینه فنی و همچنین مطابق با نیازهای روزمره و فعلی جامعه است. همه اختراعاتم به صورت کامل ثبت شده است. همچنین چند ایده کاربردی در حد طرح دارم. اختراعاتی که ثبت کرده ام بدون هیچ پشتیبانی بوده است و خودم شخصا آنها را ثبت کرده‌ام. حتی نمونه اولیه آنها را هم با هزینه شخصی ساختم. 

یعنی هیچ نهادی از شما حمایت نکرده است؟

هیچ حمایتی از من نشده و مشکل اساسی من دقیقا همین است. حتی با اینکه اختراعاتم ثبت و تایید شده، مورد حمایت و استقبال قرار نگرفته است. البته چندی پیش در حد یک تقدیرنامه و یک کارت هدیه ۵۰۰هزارتومانی تشویق شدم. این درحالی است که من تمام زندگی خود را چه مادی و چه معنوی صرف مطرح کردن ایده‌هایم کرده‌ام. 
نه تنها حمایت نشدم، حتی مورد انتقاد افرادی هم که ظاهرا کارشناس نبوده‌اند، قرار گرفتم. البته عامل پیشرفت هر کسی انتقاد از او و مشخص شدن ضعف طرح‌هایش است. ولی نقد و انتقاد باید از طرف متخصص و کارشناس خبره که در امور فنی متخصص است، انجام شود. 

چندتا از اختراعاتتان را نام ببرید.

یکی از ایده‎هایم که به عنوان اختراع ثبت شد، سیستم «جک‌های چرخشی» است. این وسیله قابلیت جایگزین شدن با سیستم گیربکس انواع ماشین‌آلات کشاورزی و راهسازی را دارد. گیربکس‎های این ماشین‎های کشاورزی و راهسازی هزینه‎ ساخت، نگهداری و تعمیر فراوانی دارد. این در حالی است که استفاده از این نوع جک‌های چرخشی می‌تواند هزینه‌های تمام‌شده و تعمیرات را تا سطح قابل قبولی پایین آورد. این سیستم جک‌های چرخشی را در سال ۱۳۷۷با کمک و حمایت مالی یکی از دوستان و در کارگاه وی ساختیم و به مرحله ثبت رساندیم. ولی چون به تنهایی از لحاظ مالی توانایی نصب این سیستم را روی ماشین‌های کشاورزی یا راهسازی نداشتیم، نتوانستیم شرکت‌های سازنده را متقاعد کنیم. 
دومین اختراعم دستگاه حفاری افقی و عمودی است. اساس کار این دستگاه حفاری بر مبنای همان جک‌های چرخشی است که توضیح دادم. چون این دستگاه توانایی حفر تونل «افقی» و حفر «چاه» را دارد نامش را «دستگاه حفاری افقی و عمودی» گذاشتیم. 

این دستگاه چگونه کار می‌کند؟

نحوه کارکرد این دستگاه پیچیده است و توضیح دادنش در این گفت‌وگو نمی‎گنجد. اما به صورت کلی کارکرد این دستگاه در حفر تونل یا چاه است. 
ایده ساخت توربین‌های مولد برق را هم دارم. درحال حاضر نیاز به انرژی یکی از نیازهای انکارناپذیر است که ادامه زندگی روزمره به آن وابسته شده است. 
دل بستن به انرژی و سوخت‌های فسیلی با مصرف بی‌رویه سبب می‌شود که هر لحظه به اتمام کامل ذخایر آنها نزدیک و نزدیک‌تر شویم. امروزه بهره بردن از نیروی باد و تبدیل آن به نیروی برق بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در سال‌های اخیر استفاده از صفحات خورشیدی برای تولید برق و همچنین توربین‌های بادی برای تبدیل نیروی باد به جریان الکتریسیته در کشور ما به عنوان تولید انرژی پاک در نظر گرفته شده که بی‌خطرترین نوع تبدیل انرژی است. همان طور که می‌دانیم، توربین‌های بادی موجود در کشور عملا هنگام وزش باد و سرعت بالای باد قادر به تولید برق هستند، به طوری که در بیشتر نقاط کشور به علت سرعت پایین باد در ایام سال قابل نصب نیستند. من سعی کردم توربینی طراحی کنم و بسازم که در حداقل جریان باد یعنی ۵تا۷ کیلومتر بر ساعت توانایی تولید برق را داشته باشد. نه تنها موفق شدم چنین توربینی بسازم، بلکه توانستم حتی با ساخت این توربین تلفات پرندگان را به حداقل برسانم. 

از موانع و مشکلات سر راهتان بگویید.

بزرگ‌ترین مشکل، مشکل مالی‌ است. من تمام فکر و نیرویم را روی این کار گذاشته‌ام. حتی برای اجرایی کردن برخی از ایده‌هایم مجبور به گرفتن وام شده‌ام که توان بازپرداخت آن را ندارم. مشکل اصلی اینجاست که ایده‌ها و اختراعاتی که به نوعی به صنعت کشور کمک اساسی می‌کنند، حمایت نمی‌شوند.