عجب نمازی شد
اولین نمازجمعه تهران در پنجم مردادماه1358در دانشگاه تهران برگزار شد
غروب روز سوم مردادماه 1358، تلفن منزل آیت‌الله سیدمحمود طالقانی زنگ خورد. آقا سیدمحمود تازه نماز مغربش را خوانده بود و داشت تعقیبات نماز را بجا میآورد. پشت تلفن، حاج احمد آقا بود که میگفت امام همین الان گفتند که به آقا سیدمحمود بگو پسفردا نمازجمعه بخواند. بگو همین امشب هم تلویزیون اعلام کند. گوشه و کنار کار را هم خودت بگیر. باید مطلب جا بیفتد. آیت‌الله طالقانی، گوشی تلفن را گرفت و برای حاج‌احمد آقا عذر آورد که آخر من مریض هستم، خستهام، پاهایم درد میکند... حالا آقا یک مهلتی به ما بدهند تا فکری بکنیم. آخر همین پسفردا که نمیشود. این کار تدارکات میخواهد. بعد افراد دیگری را برای این کار پیشنهاد کرد اما حاج‌احمد‌آقا سعی می‌کرد ایشان را قانع کند و بالاخره موفق هم شد. بعد از تمام‌شدن تلفن، آیت‌الله طالقانی به فکر فرو رفت و گفت: اولا باید مردم را آماده کنیم. بعد هم به فکر محل و مکانی باشیم. تا آن زمان کسی برگزاری سراسری و گسترده نمازجمعه را تجربه نکرده بود. بیشتر مردم اصلا نمیدانستند آداب و احکام نمازجمعه چطور است. کسی نمیدانست که چه جمعیتی در نماز شرکت خواهد کرد؛ بهخصوص کهماه رمضان هم بود. پیش از آن پرجمعیتترین نمازهای جماعت تهران، نمازهای عید فطر و عید قربان بودند که در قبل و بعد از انقلاب در تپههای خالی قیطریه و ترمینال خزانه برگزار شده بودند. پیدا‌کردن و هماهنگی یک فضای باز مناسب در ۲روز بهنظر سخت و پیچیده میآمد. احمد جلالی، از نزدیکان به آیتﷲ طالقانی که برنامه «با قرآن در صحنه» را به همراه آیتﷲ در تلویزیون اجرا می‌کرد و در آن شب، پیش آیت‌الله بود، دانشگاه تهران را پیشنهاد داد. دانشگاه تهران چندین مزیت داشت؛ اول اینکه تقریبا در مرکز شهر بود و دسترسی از همه جای تهران به آن خوب بود. دیگر آنکه فضای مرتب و زیبایی داشت و از همه مهمتر اینکه برگزاری نخستین نمازجمعه در دانشگاه تهران، بار معنایی هم داشت و از آن میشد پیوند دانشگاه و مسجد را تعبیر کرد.
همان شب، احمد جلالی به صداوسیما رفت و بین برنامههای پس از خبر، حکم امامخمینی(ره) در مورد برگزاری نمازجمعه و انتصاب آیت‌الله طالقانی به‌عنوان امامجمعه را اعلام کرد و مختصری از احکام آن را هم توضیح داد. در آخر هم اعلام کرد که نمازجمعه در دانشگاه تهران برگزار خواهد شد.
صبح پنجشنبه روزنامههای کشور تیتر زدند که فردا براساس تکلیف شرعی، آیت‌الله طالقانی در دانشگاه تهران نمازجمعه برگزار میکند. شرح خبر، اطلاعات بیشتری از تیتر نداشت چون هنوز کسی نمیدانست اصلا کم و کیف برگزاری نمازجمعه چطور است و حتی روزنامهها تأکید کرده بودند که حدود شرعی آن بعدا مشخص میشود. این ناآشنایی مردم و تازگی نمازجمعه این شک را در دل احمد جلالی که دنبال هماهنگی و کارهای تدارکاتی و اجرایی برگزاری نمازجمعه بود، انداخته بود که نکند جمعیت کمی در نماز حضور پیدا کنند. به همینخاطر با شهابالدین اشراقی، داماد امام(ره) تماس گرفت و از او خواست که به امام(ره) پیشنهاد دهد که در مورد شرکت در نمازجمعه حکم یا فتوایی شرعی بدهند چون ذهن جامعه با این آیین عبادی- سیاسی آشنا نیست و نمازجمعه، قرنها بین شیعه متروک بوده. بعد از نیم ساعت که احمد جلالی دوباره تماس گرفت، اشراقی گفت که امام (ره) فرمودند: «نیازی به این کار نیست. انتصاب آقای طالقانی به امامت جمعه کافی است که نمازجمعه بگیرد».
زمین فوتبال چمن دانشگاه تهران که سطحی پایینتر از بقیه نقاط دانشگاه داشت، به‌عنوان محل برگزاری اصلی نمازجمعه انتخاب شد. بلندگوها به سرعت در فضای دانشگاه کار گذاشته شد و دوربینهای صداوسیما هم در محلهای مناسب در زمین چمن تعبیه شد.
صبح روز جمعه پنجم مرداد (سوم رمضان) رسید. بسیاری از مردم، از 8صبح راهی دانشگاه تهران شده بودند. محمود مرتضاییفر، قاری، مکبر و مؤذن مسجد هدایت هم صبح اول وقت راهی دانشگاه تهران شده بود تا اگر کاری از دستش بربیاید، کمک کند. آیت‌الله طالقانی که سالها بود او را میشناخت، کار اداره مراسم نمازجمعه را به او سپرد.
جمعیت بسیار زیادی از زن و مرد و جوان برای نمازجمعه آمده بودند. نهتنها دانشگاه پر شده بود بلکه در خیابانهای اطراف هم جای سوزن‌انداختن نبود. جمعیت تا داخل پارک لاله و نزدیکی میدان فلسطین رسیده بود. از آن طرف، آبی برای وضو‌گرفتن نبود و گرمای هوا مردم روزهدار، اما صبور را میآزرد. روزهای بعد، روزنامهها جمعیت حاضر در نمازجمعه را حدود یکمیلیون نفر تخمین زدند. ساعت 12:30 ظهر، آیت‌الله طالقانی وارد محوطه زمین چمن شد و خطبههای نمازجمعه را آغاز کرد. در نخستین خطبههای نمازجمعه تهران، آیت‌الله طالقانی از ضرورت نمازجمعه و به تصویر‌کشیدن قدرت مسلمین در اینگونه اجتماعها گفت. علاوه بر این، به انتخابات نزدیک خبرگان هم اشاره کرد و از همه گروهها خواست در این انتخابات شرکت کنند. بعد از پایان خطبهها، نمازجمعه خوانده شد. در فاصله نمازجمعه و نماز عصر هم مرتضاییفر به یاد دعای پیامبر(ص) و اصحاب ایشان پس از فتح مکه، دعای وحدت خواند.
همان شب، خطبههای نمازجمعه و تصاویری که با هلیکوپتر از نمازگزاران گرفته شده بود، از تلویزیون پخش شد. امام(ره) که این تصاویر را از تلویزیون دیده بودند، با خرسندی گفته بودند: «عجب نمازی شد».
در همینه زمینه :
