آمادگی حضور

خدیجه نوروزی_روزنامه نگار

نزدیک به یک‌سال است که کرونا مدرسه را به خانه آورده است. مدرسه‌ای بدون حضور همکلاسی‌ها، معلم، ناظم، مدیر مدرسه و البته شیطنت‌های خاص حضور در کلاس درس.... . بچه‌ها، به تمام این دوری‌ها عادت کرده و به خانه ماندن خو‌گرفته‌اند. همین است که حالا شنیدن زمزمه‌هایی درباره بازگشایی مدرسه‌ها، چهره‌شان را شبیه ماتم‌زده‌ها می‌کند. گرچه انتظار می‌رود باید چنین خبری را با تمام ذوق و شوق به آغوش بکشند و از آن استقبال کنند اما گویی هنوز آمادگی ندارند و رفتن به مدرسه و درس و کلاس و شروع دوباره به اندازه جابه‌جایی کوه برایشان سخت است.

مراقبت‌های روانی 

حضور بچه‌ها بعد از یک دوره طولانی دور‌ماندن از فضای مدرسه از لحاظ روانی روی آنها تأثیرات متفاوتی گذاشته‌است. دور از مدرسه ماندن برای بچه‌های خجالتی و گوشه‌گیر، تنبل، کودکانی که خیلی اهل درس‌خواندن نیستند  یا مشکلات یادگیری دارند در دوره کرونا بسیار مطلوب بوده و اصولا این قشر از بچه‌ها نسبت به حضور دوباره در مدرسه بی‌رغبت هستند و ترس و واهمه دارند. شهره بانو پرخو، روانشناس، نقش والدین در آماده‌سازی‌ چنین کودکانی برای رفتن به مدرسه را بسیار مؤثر می‌داند و می‌گوید:« برخی از کودکان به هنگام بازگشایی مدارس از آنجا که تغییر برایشان سخت است ممکن است مدام غر بزنند و بهانه‌جویی کنند. اگر قرار به بازگشایی مدارس باشد بهتر است که والدین تکنیک‌های رفتاری مقتدرانه و مدبرانه برای تعامل با کودک داشته‌باشند؛ به‌عنوان مثال هر روز کودک را راس ساعت 7:30 صبح از خواب بیدار کنند و صبحانه‌اش را بدهند و با او در محیط منزل ورزش صبحگاهی انجام دهند تا خوی سستی و تنبلی به‌خود نگیرند. از طرفی طوری برنامه‌ریزی کنند که کودک راس ساعت 21یا 22به رختخواب برود و بازی با انواع گوشی و تبلت‌های هوشمند را در ساعات شب برایش محدود کنند. درخصوص کودکان خجالتی و گوشه‌گیر سعی کنند از آنها پاسخ و پرسش در حضور اعضای خانواده داشته‌باشند تا بودن در جمع برایشان ملموس‌تر شود و خودشان از کودک تکلیف بخواهند و آنها را وادار به انجام آنها کنند». 
وقتی کودکان در سن مدرسه یک سال را در کنار خانواده خود سپری می‌کنند، بیش از گذشته پدر و مادر خود را در کنارشان احساس و حاشیه امن پیدا می‌کنند؛ بنابراین وابستگی و دلبستگی‌هایشان به والدین بیشتر خواهد‌شد. به این ترتیب دانش‌آموزان برای بازگشت به مدرسه مستعد انواع اضطراب‌ها خواهند شد و ما شاهد نمودهای متفاوت رفتاری در آنها خواهیم بود. پرخو در مورد کنترل تنش‌ها و آماده‌سازی‌ دانش‌آموزان می‌گوید: «در این مدت نوع یادگیری دانش‌آموزان به شکل مجازی ممکن است موجب شده باشد برخی از آنها هنوز نتوانند مهارت‌ها را یاد بگیرند و به نسبت همکلاسی‌هایشان عقب مانده باشند و همین مسئله موجب شود تا از حضور در مدرسه اضطراب داشته باشند و احساس کنند ممکن است در کنار دوستانشان مورد تمسخر قرار‌بگیرند و اعتماد‌به‌نفس‌شان را از دست بدهند. در چنین شرایطی ممکن است کودک احساس بی‌ارزشی کند و تلاشی برای بهتر بودن نکند. لذا بهتر است والدین با همدلی و با استفاده از کلمات و صفات مثبت به کودکانشان القا کنند که آنها بهترین هستند و اگر تاکنون نتوانسته‌اند برخی تکنیک‌ها را یاد بگیرند طبیعی است و با تمرین و تکرار آنها را تشویق به یادگیری کنند».

مراقبت‌های آموزشی

یکی از مواردی که لازم است برای حضور دانش‌آموزان در مدارس به آن دقت داشت توجه به فضای آموزشی است. سمیرا دارابی که 33سال تجربه تدریس برای دانش‌آموزان مقطع ابتدایی را بر‌عهده دارد، درباره این موضوع می‌گوید: «یکی از بزرگ‌ترین نگرانی دانش‌آموزان به‌ویژه کسانی که خجالتی هستند و اعتماد‌به‌نفس پایینی دارند مواجهه با معلم است.
 بسیاری از معلمان آنقدر فضای آموزشی را خشک و جدی کرده‌اند که دانش‌آموز مدام واهمه حضور دارد.  بنابراین توصیه من بیشتر به معلم‌هاست تا جایی که می‌توانند مدت باقی‌مانده تا بازگشایی مدارس را سعی کنند انعطاف بیشتری از خود در فضای مجازی نشان‌دهند و صمیمیت، همدلی و تعامل بیشتری در فضای آنلاین ایجاد‌کنند تا دانش‌آموزان رغبت بیشتری برای حضور در کلاس داشته باشند. مهربانی و خنده 2ابزاری است که همیشه معجزه می‌کند و در همراهی دانش‌آموزان با معلمان بسیار مؤثر است. از طرفی معلمان در کلاس‌های حضوری گاهی اوقات دانش‌آموزان را تشویق می‌کردند و برای آنها جوایزی را درنظر می‌گرفتند، بهتر است در فضای مجازی هم برای ترغیب بچه‌ها به درس خواندن برایشان جوایزی را درنظر بگیرند ولی گرفتن آن را منوط به بازگشایی مدارس کنند. مدارس نیز باید پیش‌زمینه‌ای را به‌عنوان آماده‌سازی‌ قبل از بازگشایی برای دانش‌آموزان فراهم کنند تا آنها حس کنند که مدرسه بهترین مکان برای آموزش و یادگیری‌شان است و با خانه ماندن مداوم از لذت تجربه‌های محیطی و اجتماعی در کنار دوستان و بزرگان محروم می‌شوند. برگزاری نمایش‌های عروسکی طنز برای بچه‌ها با موضوع نشاط حضور در مدرسه و پخش آنلاین از فضای مجازی یکی از بهترین روش‌هاست. مدیران همچنین می‌توانند یک یا چند جلسه برای اولیا برگزار کنند و طی آن با دعوت از یک روانشناس نحوه آماده‌سازی‌ بچه‌ها برای حضور در مدرسه را آموزش دهند. در این مدت بسیاری از دانش‌آموزان در قالب گروه‌های واتساپی با یکدیگر تعامل دارند و با هم به گپ‌و‌گفت و شوخی می‌پردازند که اغلب با نظارت والدین این گروه‌ها و دورهمی‌ها ایجاد شده است. پیشنهادی که به والدین دارم این است که اگر فرزندانشان چنین گروه‌های دورهمی‌ای ندارند با همکاری سایر والدین چنین گروهی تشکیل دهند تا کودکان با یکدیگر در تعامل باشند. چنین روابطی حتی در فضای مجازی انگیزه‌های حضورشان در کنار یکدیگر را تقویت می‌کند. والدین نیز می‌توانند با رصد این گروه بیشتر متوجه مشکلات فرزندانشان شوند و درصدد حل آن برآیند؛ چرا که ممکن است برخی کودکان با والدین خود احساس راحتی نکنند و نتوانند مشکل خود را بیان کنند اما در گروه‌های دوستانه به راحتی به بیان آن بپردازند».

برخی از کودکان به هنگام بازگشایی مدارس از آنجا که تغییر برایشان سخت است ممکن است مدام غر بزنند و بهانه‌جویی کنند. اگر قرار به بازگشایی مدارس باشد بهتر است که والدین تکنیک‌های رفتاری مقتدرانه و مدبرانه‌ای برای تعامل با کودک داشته‌باشند