زنده‌یاد حسن حامد

مهرداد رهسپار 

 اردیبهشت1371 حسن حامد، نمایشنامه‎نویس و کارگردان مشهور مشهدی در سن سی‌سالگی از دنیا می‎رود. آخرین کار او نویسندگی و کارگردانی نمایش «بچه تابستان» است که در دهمین جشنواره سراسری تئاتر فجر جایزه بهترین نمایشنامه و جایزه بهترین بازیگر خردسال را می‎گیرد. این دو نمایش تنها 2بازیگر دارد، یکی مهناز غمخوار که همان بازیگر خردسال است و دیگری رضا عطاران. با درگذشت حسن حامد، حدود یک دهه همکاری او و رضا عطاران هم تمام می‎شود. درحالی‎‌‎که به روال جشنواره هر نمایش برگزیده فرصتی هم برای اجرا در مجموعه تئاتر شهر دارد، نوبت اجرای بچه تابستان حسن حامد در تیر و مرداد 1371 می‎رسد. بچه تابستان این بار بدون حاضر کارگردان به صحنه می‎رود و روی پوستر در مقابل عنوان نویسنده و کارگردان می‎نویسند: «زنده‌یاد حسن حامد»، و عبارتی از «چنین گفت زرتشت» نیچه را هم گوشه‎ای می‎آورند که گفته: «چقدر مشکل است که شجاعت و بی‎باکی، بی‎اعتمادی طولانی، انکار بیرحمانه، تنفر و قطع ناگهانی با گذشته، با هم، یک جا جمع شوند، ولی از چنین بذری است که حقیقت به دنیا می‎آید». مجله نمایش، متن بچه تابستان  را در همین سال (شماره 56-57) منتشر می‎کند و این فرصتی است برای اجراهای متعدد از این نمایشنامه. علاقه‎‌‎مندان به کارگردانی نمایش‎هایی کم پرسوناژ و کم‌هزینه و معنادار، با مرگ ناگهانی او در اوج جوانی، همه از دوستان و نزدیکان حسن حامد می‎پرسیدند که «آیا از حسن حامد متنی داری؟» فرم نمایشنامه‎های حامد بیش از هر چیز تحت‎‌‎تأثیر شیوه آموزش نمایشنامه‎نویسی ابراهیم مکی در کتاب «شناخت عوامل نمایش» بود و البته در رئالیسم اجتماعی نیز به نمایشنامه‎های مکی شباهت داشت. بچه تابستان روایت زندگی یک کودک کار بازمانده از تحصیل و حسرت‎ها و رویاهای اوست.