سهم دوچرخه به یک‌درصد رسید

پریسا امیرقاسم‌خانی - خبر‌نگار

سال1394 با افزایش مشکلاتی مانند ترافیک، آلودگی هوا، بیماری‌های ناشی از کم‌تحرکی، آلودگی صوتی و... در اراک برای نخستین‌بار، پویش مردمی تحت عنوان سه‌شنبه‌های بدون خودرو با هدف استفاده از خودروی کمتر راه‌اندازی شد. این پویش در مدت کمتر از یک سال به سراسر کشور رسید و بیش از 250شهر ایران به آن پیوستند.
کمپین سه‌شنبه‌های بدون خودرو در تهران از سال95 با همکاری مردم و دستگاه‌های مربوط مانند وزارت ورزش، محیط‌زیست و توسعه پایدار و... گسترش پیدا کرد تا اینکه در تهران، اواخر آذر‌ماه سال97 با حمایت و مدیریت پیروز حناچی، شهردار تهران به‌طور جدی آغاز شد و اکنون حدود 3سال و 96هفته از اجرای آن می‌گذرد.
 این پویش نقش بسزای در ایجاد فرهنگ استفاده از دوچرخه به‌عنوان استفاده از یک سیستم سبز حمل‌ونقل عمومی در برابر استفاده از خودرو داشته است. براساس آمارهای ارائه شده سهم سفرهای درون شهری در تهران با دوچرخه به یک‌درصد رسیده است.
در جهان سال۱۹۹۵ کمپین روزهای بدون خودرو در سراسر دنیا برگزار شد. نخستین کمپین ملی سال۱۹۹۷ توسط انجمن حمل‌ونقل زیست‌محیطی انگلیس افتتاح شد و از طریق همه‌پرسی عمومی در دنیا نهادینه گشت. هم‌اکنون بوگوتا بزرگ‌ترین رویداد روز بدون اتومبیل جهان را در سراسر شهرهای دنیا برگزار می‌کند و در برخی از کشورهای توسعه‌یافته دنیا سهم استفاده از دوچرخه در سفرهای درون شهری به بالای 40درصد هم می‌رسد.
آمستردام و کپنهاگ جزو شهرهایی هستند که مردم آن بیشترین آمار استفاده از دوچرخه را در سفرهای درون‌شهری به‌خود اختصاص داده‌اند. 
در آمستردام هلند زیرساخت‌های موجود شهر بر دوچرخه متمرکز است و بیش‌از 40درصد از سفرهای درون‌شهری آن با دوچرخه انجام می‌شود و در سال2018 با جمعیت حدود 18میلیون نفر تعداد 22میلیون دوچرخه داشتند. 
در این شهر تلاش می‌شود که تا سال2030 آمار دوچرخه‌سواران 2برابر شود. در دانمارک 62درصد از سفر ساکنان آن در شهر با دوچرخه انجام می‌شود و در کپنهاگ سال2016 از هر 10نفر 9نفر دوچرخه داشتند و دوچرخه‌سواری یک چهارم بار سیستم حمل‌ونقل شخصی با مسافت‌های کمتر از 5کیلومتر را بر دوش می‌کشید و اکنون نیمی از مردم آن دوچرخه‌سوار هستند. با این حساب باید دید چه زمانی ارقام مربوط به سهم دوچرخه از حمل‌ونقل شهر تهران به آمارهای جهانی نزدیک می‌شود.

نقش پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو در ترویج پویش دوچرخه‌سواری


آلن پطروسیان، پایه‌گذار نهضت دوچرخه‌سواری همگانی ایران: زندگی مدرن شهری با تمامی جذابیت‌های خود باعث آسیب‌های فردی، اجتماعی و محیط‌زیستی گوناگونی در سراسر جهان شده که به‌طور غیرمستقیم نیز اقتصاد بسیاری از کشور‌ها را تحت‌تأثیر قرار داده است. پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو و سایر پویش‌های ترغیبی دوچرخه‌سواری همگانی، سال اول حدود ۷۰۰رویداد، سال دوم حدود ۱۰۰۰رویداد، سال سوم حدود ۱۳۰۰رویداد، سال چهارم حدود ۱۸۰۰ و سال پنجم بیش از ۲۰۰۰رویداد در حوزه دوچرخه‌سواری همگانی ایران برگزار شد که در آن گروه‌های مردمی و هیأت‌های دوچرخه‌سواری، هیأت‌های ورزش‌های همگانی، شهرداری‌ها و سایر فعالان علمی، مهندسی، اجتماعی، اقتصادی، محیط‌زیستی و ورزشی (ازجمله ملی‌پوشان دوچرخه‌سواری به‌عنوان مروجین و سفیران دوچرخه‌سواری همگانی ایران) در سراسر کشور نقش بسزایی داشتند. هدف از برگزاری این رویدادهای ترویجی که در 4بخش راهبردی (رقابتی، ترغیبی، آموزشی و بین بخشی) دنبال می‌شود، ترغیب شهروندان به استفاده از دوچرخه برای انجام کارهای روزمره و همچنین ترغیب مسئولین شهری، استانی و کشوری جهت تامین زیرساخت‌های شهری مربوطه است. به شکرانه خداوند مسئولین نهادهای مختلف و همچنین شهرداری‌ها در سراسر ایران و ازجمله شهرداری تهران و مناطق ۲۲گانه؛ با نظارت واحد حمل‌ونقل پاک سازمان حمل‌ونقل ترافیک شهرداری تهران اقدامات نسبتا مطلوبی در این حوزه که همانا تامین زیرساخت‌های شهری دوچرخه‌سواری است انجام داده‌اند. بدون شک با این حجم از جمعیت تهران، تردد خودروهای آلاینده شخصی و ترافیک روزمره؛ همچنان اقدامات ذکر شده کافی نیست. به‌عنوان راه‌حل‌های راهبردی پیشنهادی در یکایک بخش‌ها (رقابتی، ترغیبی، آموزشی و بین بخشی) می‌توان داشت که یک نمونه ایجاد باربند در سیستم حمل‌ونقل اتوبوس برای حمل دوچرخه در شهر است. 

 دوچرخه و مبارزه با کرونا
سازمان بهداشت جهانی یکی از راه‌های کاهش کووید-19 را استفاده از دوچرخه برای سفرهای درون‌شهری پیشنهاد کرده است و به رهبران شهری توصیه کرده در شهرهایشان مسیرهای ویژه کرونایی احداث کنند تا مردم بتوانند در این شرایط بیشتر از دوچرخه استفاده کنند. بنابراین یکی از راه‌های مطمئن برای کاهش شیوع ویروس کرونا توسعه سیستم حمل‌ونقل سبز و مسیرهای دوچرخه‌سواری و ایجاد فرهنگ استفاده از دوچرخه در شهر است.