نثر
تجربه ماندگار
آوینی با شعر و نثر شاعرانه آغاز کرده بود
علی‌اکبر شیروانی
عمده آثار مکتوب شهید سیدمرتضی آوینی در دهه60 نوشته شد اما پس از سال72و شهادتش پرتیراژ شد و منشأ اثر. آوینی با شعر و نثر شاعرانه آغاز کرده بود و آن اندازه که از کارهای پیش از دهه60 او دیده شده، به شعر نو و نثر مدرن علاقه داشت و در کارهای پسینیاش ردپای شاعران ساختارشکن و نوگرا دیده میشود. آوینی به‌خوبی توانسته بود شعر نوگرای دهه 40 را با مضامین دینی و انقلابی و مذهبی پیوند بزند و نثری خاص ارائه کند؛ کاری که بسیاری از کسانی که سعی در رهرویاش داشتند، با نادیده گرفتن ریشههای نثر آوینی، از آن عاجز بودند. سالها کار در مطبوعات از دیگر سو، ضربآهنگ کارهایش را تند کرده بود و اختصار را به زبانش افزوده بود. مجموعه کارهای آوینی در فیلمسازی، بهویژه در کارهای متأخرش، زبانش را به زبان تصویری نزدیک کرده بود و نثرش نمایشی بود از مضمونهایی که بدان میپرداخت.
«انفجار اطلاعات! نمیدانم چرا من از این تعبیر آنچنان که باید نمیترسم و حتی چه بسا مثل کسی که دیگر صبرش تمامشده است از فکر اینکه جهان به سرنوشت محتوم این عصر نزدیکتر میشود خوشحال میشوم. نیچه خطاب به فیلسوفان میگوید: «خانههایتان را در دامنههای کوه آتشفشان بنا کنید» و من همه کسانی را که در جستوجوی حقیقتند مخاطب این سخن مییابم. گریختن مطلوب طبع کسانی است که فقط به عافیت میاندیشند و اگر نه، مرگ یک بار، زاری هم یک بار. دهکده جهانی واقعیت پیدا خواهد کرد، چه بخواهیم و چه نخواهیم.
این حقیقت تنها ما را که شهروندان مطیعی برای این دهکده بزرگ نیستیم مضطرب نمیدارد و بلکه غرب را هم چه بسا بیشتر از ما به اضطراب میاندازد. ما شهروندان مطیعی برای دهکده جهانی نیستیم».
