گزارش
با وجود مشکلات اقتصادی
تهران در میان 50 شهر نوآور جهان
اختتامیه دوازدهمین جشنواره پژوهش و نوآوری در مدیریت شهری با پیام‌های معاون اول رئیس‌جمهور وزیران کشور و علوم، معاون علمی رئیس‌جمهور و حضور شهردار، رئیس و اعضای شورای شهر تهران برگزار شد
محمود مولایی_خبرنگار
در سراسر جهان، شهرها به‌دنبال بهبود انعطاف‌پذیری خود برای مقابله با استرسها و شوک‌های ناشی از تغییرات آب‌وهوایی، زلزله و... هستند و اجرای سیاست‌های «تاب‌آوری شهری» آنها را به سمت ایده‌پردازی‌های مختلف تاب‌آوری هدایت می‌کند. در ایران نیز حوادث طبیعی مانند سیل و به‌خصوص زلزله تهدیدی جدی برای مردم محسوب می‌شوند.
موضوع تاب‌آوری شهری در سال‌های اخیر به‌‌قدری اهمیت پیدا کرده که امسال دوازدهمین جشنواره مطالعات و پژوهش‌های شهری با رویکرد ویژه در بحث تاب‌آوری شهری برگزار شد. مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران 11دوره از این جشنواره را با هدف توسعه علمی، تبادل اندیشه‌ها، اشتراک دانش و انتقال تجارب موفق حوزه مدیریت شهری برگزار کرده و روز گذشته مراسم اختتامیه دوازدهمین دوره به‌صورت مشترک بین سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور و شهرداری تهران انجام شد. در این جشنواره بحث‌های مختلف صورت گرفت که موضوع خلاقیت و نوآوری، یکی از مهم‌ترین آنها بود. در ابتدای این مراسم پیام معاون اول رئیس‌جمهور خوانده شد.
در پیام اسحاق جهانگیری چنین آمده بود: «دوازدهمین جشنواره پژوهش و نوآوری در مدیریت شهری را به عنوان اقدامی ارزنده برای کاربرد بینش و روش علمی در حل مسائل شهرها و کم‌کردن فاصله میان تحقیق و خلاقیت با سیاستگذاری و مدیریت به عموم برگزار‌کنندگان و شرکت‌کنندگان گرانقدر تبریک می‌گویم. از شهرداری تهران که در انتقال این تجربه به سطح ملی و اهتمام به اشتراک دانش و تجارب شهری به شهرها و نهادها و مراکز تحقیقاتی دیگر و توجه به اهمیت شبکه‌سازی و ارتباط و همکاری با جامعه دانشگاهی و نخبگان کشور پیشگام شده است، کمال تشکر را دارم. امیدوارم که تمامی وزارتخانه‌ها و بخش‌های ذیربط دولتی دانشگاه‌ها و سازمان‌های علمی، فرهنگی و پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری و مراکز نوآوری، استانداری‌ها، شهرداری‌ها و نیز نهادهای منتخب و مدنی ازجمله شوراهای اسلامی شهر، انجمن‌ها و نشریات علمی، رسانه‌ها و شبکه‌ها، بخش خصوصی و مؤسسات و شرکت‌های نوآور از فراهم‌شدن این فرصت در فضای مجازی و برای کاهش مشکلات جامعه شهری در این دوران استفاده کنند. تنگناها و مسائل کشور متعدد و در‌هم‌تنیده است و حل آنها به استفاده از خلاقیت‌ها و نوآوری و جلب مشارکت نخبگان و عموم مردم نیازمند است.»
در ادامه پیام عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور قرائت شد. وزیر کشور در این پیام آورده بود: «سرمایه‌گذاری در پژوهش و نوآوری امری راهبردی در جهان معاصر تلقی می‌شود و دولت‌ها به‌عنوان مهم‌ترین ابزار در تولید قدرت و ثروت و نظام توسعه‌ای خود به آن توجه می‌کنند. پژوهش به‌عنوان یک الزام با‌اهمیت در فرایند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری و سیاستگذاری از نمودهای عینی حرکت در مسیر پیشرفت و تحول در جهان کنونی به شمار می‌رود و تأکیدات مقام معظم رهبری بر ضرورت پژوهش و نوآوری و ابلاغ سیاست‌های کلی علم و فناوری توسط ایشان مسیر روشن و هموار برای پیشرفت کشور در این زمینه ترسیم کرده است. نامگذاری یک هفته در تقویم رسمی کشور به‌نام هفته پژوهش و نوآوری و برگزاری جشنواره‌های ملی، نشان از اهمیت این موضوع در نگاه سیاستگذاران و تصمیم‌گیران ملی و محلی دارد و فرصت مناسبی است تا با بهره‌‌گیری از پژوهش در مسیر آسیب‌شناسی سیاست‌های موجود و تلاش برای ارتقای آن حرکت کرده و زمینه گسترش، نهادینه‌سازی و فرهنگسازی در حوزه پژوهش و نوآوری فراهم شود.»
برای دومین سال متوالی جشنواره پژوهش و نوآوری در مدیریت شهری با جشنواره پژوهش و آموزش در مدیریت شهری و روستایی به‌طور همزمان برگزار شد و در پیام رحمانی‌فضلی در این رابطه آمده است: «تلفیق این دو جشنواره فرصتی را فراهم کرده تا علاوه بر استفاده از تجربیات سنوات قبل هر دو رویداد؛ از تجمیع توان علمی تمامی دستگاه‌ها نیز استفاده شود و گام مثبتی برای بهره‌برداری هرچه بیشتر و بهتر از دستاوردهای پژوهشی برداشته شود. یکی از نقاط قوت این جشنواره اختصاص محور ویژه آن به تاب‌آوری شهری بوده است؛ چراکه حدود 75درصد از جمعیت ایران در مناطق شهری ساکن هستند و این جمعیت سهم مشابهی در تولید ناخالص داخلی و اقتصاد کشور دارند. لذا حفظ عملکرد شهرها در وقوع بحران یا بازگشت آنها به شرایط عملکرد در بازه کوتاه بسیار ضروری است. در یک‌سال اخیر با شیوع جهانی بیماری کرونا جوامع شهری و روستایی درگیر شده‌اند و وجوه مختلف زندگی انسانی از اقتصادی و فرهنگی گرفته تا ابعاد اجتماعی و خانوادگی همگی تحت‌الشعاع قرار گرفته، رویکرد پژوهش و به‌کارگیری یافته‌های آن برای ارتقای تاب‌آوری شهرها و انسان‌ها اهمیت دو‌چندانی پیدا کرده است. این همه‌گیری بیماری که هنوز با راهکار پزشکی قاطعی همراه نشده، مصداق بارزی از یک مسئله جهانی است که باید با راهکارهای محلی به پاسخگویی آن پرداخت و مسیر یافتن این راهکارهای محلی از پژوهش عبور می‌کند.»
همچنین شهردار تهران در مراسم اختتامیه از «تهران هوشمند» و «شهرداری هوشمند» حمایت کرد. پیروز حناچی گفت: «در هفته پژوهش هستیم و با محوریت تاب‌آوری، همکاران تلاش کرده‌اند تمام داوطلبان را در این جشنواره ارزیابی و از آنها تقدیر کنند. روز سه‌‌شنبه هم به همین مناسبت در رصدخانه تهران از سامانه‌هایی رونمایی کردیم که مقدمه این اتفاق هستند و به تاب‌آوری شهر تهران می‌پردازند.»
او به تأثیر کرونا در زندگی بشر اشاره کرد و گفت: «بسیاری از مولفه‌های اقتصادی به‌خاطر شرایط جدید در حال تغییر هستند. مؤسسات مختلف تحت‌تأثیر این شرایط است و شرایط کرونایی مشکلات آنها را تشدید کرده است. به هر صورت اشاره می‌کنم به صحبت مدیرعامل بنز که می‌گوید حذف 80درصد تردد‌ها چالش آینده ما در حمل‌ونقل است و حریف ما ب‌ام‌و و سایر شرکت‌ها نیستند، بلکه سیسکو و گوگل و مایکروسافت رقبای ما هستند. این جهان پیش روی ماست و پژوهش‌های جدید با این نگاه تحولی در مدیریت ما ایجاد می‌کند.»
او افزود: «جشنواره مطالعات و پژوهش‌های شهری طی سال‌ها به سطح ملی و بین‌المللی ارتقا یافته و بستری را برای هم‌اندیشی جامعه علمی و دانشگاهی درخصوص حل چالش‌های شهری فراهم کرده است.»
کرونا، ضعف شهرها را آشکار کرد
دوازدهمین جشنواره مجمع شهری تهران با قرائت بیانیه‌ای و معرفی برگزیدگان آثار ارسالی در 10محور به پایان رسید. در این بیانیه عنوان شد که همه‌گیری بیماری کرونا بار دیگر به شکل جدی نارسایی و ضعف‌های شهرهای ایران را آشکار کرد. ارتقا سطح تاب‌آوری شهری با محله‌محوری، پیاده‌مداری، حوزه‌بندی عملکردی مختلف و فضای سبز، توجه به شرایط زیست‌محیطی شهرها و حرکت به سمت توسعه پایدار با واگذاری اختیارات به مدیریت شهری و محله‌ای، بخشی از بندهای بیانیه بود.
کل تهران یک پارک فناوری است
سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور
اگر بخواهیم در چند جمله منظور از شهر هوشمند را تعریف کنیم باید این مقدمه را بیان کنیم که در آینده نظام آموزش در دنیا متحول خواهد شد. آموزش به این عنوان که مقاطعی به‌عنوان دبستان، دبیرستان و دانشگاه تعریف شود در آینده وجود نخواهد داشت. نظامی که در آینده جایگزین آموزش خواهد شد، آموزش تا لحظه مرگ است. این اتفاق نیاز به یک بستر دارد، بستری که در شهرهای هوشمند ایجاد می‌شود. شهرها در آینده به این دلیل که بستر آموزش هستند مهم خواهند بود. امسال رتبه تهران با وجود مشکلات اقتصادی در میان شهرهای نوآور 3 یا 4 رتبه بهبود پیدا کرده و جزو ۵۰ شهر نوآور دنیا شده و رتبه ۴۲ یا ۴۳ را کسب کرده است. امکان ندارد ساختار، قانون و ضابطه برای نوآوری ایجاد کرد. چنین کاری غلط است. چرا باید برای یک جوان خلاقی که استارتاپی راه‌اندازی کرده چارچوب تعیین کنیم؟ هر نوآوری که در حوزه شهری اتفاق می‌افتد با تمام قوانین متناقض است. کل شهر تهران کارخانه نوآوری است. جوان‌های فعال و دانشگاه‌ها در اختیار شهرداری هستند. کل شهر یک پارک فناوری است. شهرداری باید سعی کند به شرکت‌ها سرویس بدهد و خودش نیز سود ببرد.
ارتباط مراکز علمی و دانشگاهی و شهرداری‌ها نهادینه شود
منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری
بخش مهمی از سربلندی نظام اسلامی ما در گرو تلاش‌های پژوهشگرانه و علمی است. بدیهی است دانایی در هر جامعه‌ای یکی از محوری‌ترین شاخصه‌های توانمند‌سازی محسوب می‌شود، لذا در توانمند ساختن هر بخش از کشور، نیاز است تا حوزه‌های مدیریتی به سمت دانایی حرکت کنند. دستاوردهای علمی درکنار تجربیات مدیریتی می‌تواند تأثیرات شگفت‌انگیزی به‌دنبال داشته باشد. تجربیات جهانی که دراین رابطه در دنیا وجود دارد، قابل توجه بوده و قطعا می‌تواند با الگو برداری‌های صحیح در کنار تجربیات داخلی مورد استفاده قرار گیرد. اعتقاد داریم جشنواره مجمع شهری تهران کار شایسته‌ای است که در بیش از یک دهه اخیر استمرار یافته و همکاران دانشگاهی و مراکز علم و فناوری نیز حتما علاقه‌مند هستند تا در این حوزه‌ها بیش از پیش حضوری تأثیرگذار داشته باشند. همچنین دانشجویان عزیز ما با ورود به مسائل اجرایی و انجام تحقیقات کاربردی برای آینده خود می‌توانند زمینه‌های تلاش و تحقیق جدیدی را تعریف کنند و در اثرگذاری خود در جامعه حتما مؤثر باشند. بنابراین ارتباط مراکز علمی و دانشگاهی و شهرداری‌ها باید نهادینه شود.
شهر موفق باید رؤیا داشته باشد
احمد مسجدجامعی، عضو کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای شهر تهران
یکی از راه‌های کسب درآمد پایدار برای شهرها روایت و خاطره‌گویی است. یادی می‌کنم از آقای هاشمی رفسنجانی که نخستین جشنواره به همت ایشان انجام شد. در آن سال‌ها پژوهش خیلی جدی نبود و این پیشنهاد از وزارت ارشاد هم مطرح شد. از آقای حناچی تشکر می‌کنم که پژوهش را جدی تلقی می‌کند و خودش هم در این زمینه تلاش کرده و پشتیبانی هم می‌کند. شهر از این نگاه یک اثر هنری است که رؤیا ، خاطره و آرمان دارد. شهری موفق است که رؤیا داشته باشد، قصه و قصه‌گو و خاطره داشته باشد. پایداری شهر تهران به پایداری فرهنگ ایران است.
تاب‌آوری شهری درباره بیماری‌های اپیدمیک
فرزانه مالواجرد، معاون معماری و شهرسازی وزارت راه‌وشهرسازی
قطعا پژوهش در خصوص کرونا به‌ویژه در این جهت که این موضوع جهانی است و این پژوهش‌ها در کل جهان به‌دلیل پیش آمدی که قطعا تأثیرات بسیار زیادی را در تصمیم‌گیری‌ها خواهد داشت، نکته بسیار مهمی است. در دبیرخانه با گزارشی که داده شد، شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران نیز به‌دلیل بالاترین مرجع و نهاد حاکمیتی درخصوص سیاستگذاری و برنامه‌ریزی‌های بعدی موافقت کرد تا سند ملی تاب‌آوری شهری درخصوص بیماری‌های اپیدمیک را نیز به مجموعه اسنادی که در شورای‌عالی شهرسازی و معماری تهیه می‌شود، اضافه کند.
موضوعات بکر و جدید در این جشنواره
مهدی جمالی‌نژاد، رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها
این جشنواره سیاست‌های مهمی دارد که البته هر دوره آن با دوره‌های قبلی متفاوت است و ارزشگذاری به جایگاه علم و دانش به‌ویژه در حوزه شهری و روستایی از سیاست‌های مهم این جشنواره است. علاوه بر این پرداختن به موضوعات نو و نوآوری و خلاقیت در این عرصه بسیار مهم است و از این‌رو موضوعاتی که برای این جشنواره انتخاب شده بکر و جدید است. با توجه به اینکه پایه توسعه شهرهای خلاق و نوآور خلاقیت، دانش و دانایی است و دانایی را تبدیل به ثروت و قدرت می‌کند، این جشنواره می‌تواند مؤثر و محرک توسعه در شهرها و روستاهای کشور باشد. در این جشنواره تلاش سازمان شهرداری و دهیاری‌ها و شهرداری تهران این است که از تجربیات مؤثر در شهرها در نقاط مختلف کشور و سایر نقاط جهان استفاده شود و تبادل تجربیات در موضوعاتی که می‌تواند در جهت حل مشکلات راهگشا و مؤثر باشد، انجام گیرد. باید توجه شود که رشد شهرنشینی چالش‌های فراوانی را برای شهرها به وجود آورده که پژوهش های کاربردی می‌تواند به حل مسائل کمک کند.
هیچ تصمیم عالمانه‌ای بدون مطالعه نیست
سیروس وطنخواه، رئیس مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت ریاست‌جمهوری
تصمیم‌گیری و سیاستگذاری مبتنی بر تصمیم‌سازی و سیاست‌سازی است که این کار نیز باید مبتنی بر مطالعه، بررسی و پژوهش باشد. بنابراین هیچ اتفاق و تصمیم عالمانه‌ای نمی‌تواند بدون مطالعه گرفته شود. چند سالی است که در کشور شاهد یک گفتمان نوینی هستیم به اسم تقاضامحوری که اگر این جشنواره و رویدادهای اینچنینی که بر پایه علم استوار است مبتنی بر تقاضا برای حل یک مسئله باشند، طبیعی است که چنین رویدادهایی ظرف بزرگی برای ارائه راهکارها و حل مسائل جدی برای شهرها خواهند بود لذا از این بابت جشنواره پژوهش در مدیریت شهری می‌تواند نقش بسیار تعیین‌کننده و اثرگذاری در مدیریت شهری ایفا کند. طبیعتا اداره و مدیریت یک شهر براساس یافته‌های نخبگان و خبرگان آن انجام می‌شود که این نخبگان براساس مطالعات، بررسی‌ها، کنکاش‌ها، تحقیقات و کارهای عالمانه خود می‌توانند به مدیریت شهر کمک کنند. همچنین بضاعت و توانایی برای حل مسائل را دارند و به‌دست آوردن فناوری‌ها که راهکار بسیاری از موضوعات فنی و اقتصادی شهرها هستند، از بستر توسعه فناوری می‌تواند به مدیریت شهری کمک کند.
درباره معضلات تهران پژوهش عمیق داشته باشیم
محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با تمام مشکلات، فرصتی پیش نیامد که بتوانیم درباره معضلات تهران برخورد عمیق و پژوهشی داشته باشیم و طوری عمل کنیم که به‌سمت حل مشکلات برویم. اجازه دهید به دو قرن قبل برگردم که تهران روستایی در مجاورت ری بود و از آن تاریخ تا به حال این روستا تحولات بسیار کم‌نظیری دیده و در عرض کمتر از ۲۰۰سال وضعیت اینچنینی پیدا کرده است. به یک ابرشهر گسترده و با جمعیت بسیار زیاد تبدیل شده. علاوه بر جمعیت داخلی شهر تهران صحبت از ۴۳شهر اقماری در اطراف تهران است که روی تهران اثر می‌گذارند. بنابراین باید یک مدیریت یکپارچه درنظر گرفته شود. جمعیت شهر تهران نزدیک به ۹میلیون نفر است و اقمار تهران حدود 3 تا 4میلیون نفر جمعیت دارند که با این حساب جمعیت تهران را باید ۱۳میلیون در نظر گرفت. در اینجا شعار جناب آقای حناچی به عنوان شهری برای زندگی را باید طرح کرد. در نتیجه توصیه می‌کنم یک بررسی عمیق جامعه‌شناختی و راهیابی عاقلانه و بخردانه برای مسائل اجتماعی شهر و تاب‌آوری شهر چه در بعد بلایای طبیعی و چه در بعد آسیب‌های اجتماعی داشته باشیم.
در همینه زمینه :
