غول دنیای جاسوسان

آرش نهاوندی_روزنامه نگار

جان لوکاره، نویسنده مشهور بریتانیایی رمان‌های مهیج که در ایران بیشتر وی را با کتاب‌های «آوای مرگ»، «جاسوسی که از سردسیر آمد»، «بند زن، جامه‌دوز، سرباز جاسوس» و «تلفن به مرد مرده» می‌شناسند، در 89سالگی درگذشت. او طی 6دهه، 25رمان و یک کتاب خاطرات نوشت و در مجموع 60میلیون نسخه از کتاب‌هایش در سراسر دنیا فروش رفت. فیلم‌هایی نیز با اقتباس از رمان‌ها و شخصیت‌هایی که لوکاره خلق کرده بود، ساخته شدند. بازیگران مطرحی نظیر ریچارد برتون، آنتونی هاپکینز، دایان کیتون، پیرس برازنان، گری اولدمن و ‌شان کانری نیز در فیلم‌هایی با اقتباس از رمان‌های لوکاره ایفای نقش کرده‌اند. جان لوکاره حتی در 2دهه پایانی عمر خود نیز نویسنده‌ای بسیار فعال بود. کتاب‌های باغبان وفادار(۲۰۰۱)، دوستان مطلق (۲۰۰۳)، آهنگ ماموریت (۲۰۰۶)، مرد تحت تعقیب (۲۰۰۸)، ترفند ما (۲۰۱۰)، حقیقت ظریف (۲۰۱۳)، میراث جاسوسان (۲۰۱۷) و مأمور در میدان می‌دود (۲۰۱۹) ازجمله رمان‌هایی هستند که لوکاره در 2دهه واپسین حیات خود نگاشته است.

واکنش‌ها به درگذشت لوکاره
نویسندگان مطرح دنیا، پس از انتشار خبر درگذشت جان لوکاره نسبت به فوت وی و دستاوردهای ادبی‌اش در خلق تریلر‌های جاسوسی واکنش نشان دادند. استیفن کینگ، نویسنده آمریکایی، جان لوکاره را غول ادبی و فردی دارای روحی انسانی توصیف کرد. رابرت هریس، نویسنده رمان‌های تاریخی نیز گفت: جان لوکاره که روایتی تاریخی و وقایع‌نگارانه از جاسوسان دوران جنگ سرد ارائه داده بود، یکی از بهترین رمان‌نویسان سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم محسوب می‌شود. به گفته هریس، لوکاره شخصیتی منحصر به فرد در ادبیات قرن بیستم بود. آدریان مک کینتی، نویسنده مشهور ژانر جنایی نیز رمان «بند زن، جامه‌دوز، سرباز جاسوس» را بهترین رمان جاسوسی تاریخ توصیف کرد. مارگارت اتوود در صفحه توییتر خود نوشت: جان لوکاره که در رمان‌های خود «جورج اسمایلی» را به‌عنوان یک مأمور امنیتی در تضاد با شخصیت جیمز باند معرفی کرده، توانسته به‌عنوان یک نویسنده مهم، ما را به درک بهتری از وقایع پشت‌پرده سال‌های میانی قرن بیستم برساند. سیمون سی‌بگ مونته‌فیوره، از مورخان مشهور بریتانیایی نیز جان لوکاره را یکی از غول‌ها و بزرگان ادبیات بریتانیا توصیف کرد. گری اولدمن که در فیلم «بند زن، جامه‌دوز، سرباز جاسوس» که با اقتباس از رمانی به همین نام اثر جان لوکاره نقش‌آفرینی کرده بود، نیز نوشت: برای من جان لوکاره خیلی چیزها بود. البته او نویسنده‌ای بسیار بزرگ بود و می‌توان گفت که صاحب واقعی رمان‌های جاسوسی پیچیده و جدی بود. او درواقع با خلاقیت خارق‌العاده‌اش صاحب ژانر ادبی جاسوسی و همیشه شخص محترمی بود.

اهمیت لوکاره
جان لوکاره را در دنیا بیشتر به‌عنوان مطرح‌ترین نویسنده رمان‌هایی با محوریت داستان‌های جاسوسی در زمان جنگ سرد می‌شناسند. شاید یکی از دلایل موفقیت کم‌نظیر لوکاره در زمینه نگارش رمان‌های جاسوسی، پیشینه فعالیت وی در سرویس‌های امنیتی و آشنایی کامل وی با سیستم‌ها و ترفندهای امنیتی بوده باشد. جان لوکاره با نام اصلی دیوید جان مور در دهه‌های 1950و 1960و در سال‌های اوج جنگ سرد میان 2ابرقدرت آمریکا و اتحاد شوروی در دستگاه امنیت داخلی بریتانیا «MI5» و همچنین دستگاه امنیت خارجی این کشور به نام «MI6» فعالیت می‌کرد. او همچنین مدتی را در بخش امنیتی سفارت بریتانیا در بن، پایتخت آلمان غربی؛ کشوری که یکی از مراکز اصلی تلاقی جاسوس‌های غربی و شرقی بود، فعالیت کرده بود.
جان لوکاره با بررسی موشکافانه مسائل اخلاقی و خیانت در سرویس‌های امنیتی بریتانیا و همچنین توصیف هزاران مورد ابهام اخلاقی در زمان نبرد سیاسی میان اتحاد شوروی و کشورهای غربی، روایت غالب کشورهای غربی درباره جنگ سرد را با چالش عظیمی مواجه کرد.