سال زنان

محمد مقدسی   

سال1367، سال پایان جنگ تحمیلی بود و رزمندگان پس از 8سال دفاع با کوله‎‌‎باری از خاطرات و روایت‎‌‎ها از جنگ بازگشتند. بعضی از آنها برای ماندگار‌کردن و جلوگیری از فراموشی اتفاقات از سرگذرانده، راه داستان‌نوشتن را برگزیدند و این چنین نسل جدیدی از نویسندگان ایرانی متولد شد. از سوی دیگر، گروهی از زنان نویسنده که در دهه1350نخستین آثار خود را منتشر کرده بودند، در این سال‎‌‎ آثار جدیدی را به ادبیات داستانی ایران افزودند.
شهرنوش پارسی‎‌‎پور که با رمان«سگ و زمستان بلند»، به‌خوبی فضای اجتماعی - سیاسی دهه‎‌‎های 1340و 1350 طبقه متوسط تهرانی را روایت کرده بود، در این سال با نوشتن «طوبا و معنای شب» به دل تاریخ معاصر رفت و داستان زندگی طوبا را در سال‎‌‎های مشروطه با زبانی داستان‌گو و توصیفات زنده روایت کرد. رمان پارسی‎‌‎پور در واقع به‎‌‎دنبال تعریف نقش زنان و خودآگاهی آنان بین دو انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی بود. این رمان جذاب و خواندنی از پس گذر زمان برآمده است و همچنان بین نسل‎‌‎های مختلف خواننده دارد.
دیگر نویسنده‎‌‎ زن این سال، منیرو روانی‎‌‎پور بود که مجموعه‎‌‎داستان «کنیزو» را منتشر کرد.
روانی‎‌‎پور تلاش می‎‌‎کرد در عین حالی‎‌‎که داستان‎‌‎هایی اقلیمی درباره جنوب ایران و خلیج‎‌‎فارس می‎‌‎نویسد، به زندگی زنان ایرانی در همان جغرافیای خاص هم بپردازد. شخصیت‎‌‎ محوری داستان‎‌‎های روانی‎‌‎پور مریم نام داشت. او در هر داستان به جنبه‎‌‎ای از آداب و رسوم جنوب می‎‌‎پرداخت و فضایی جادویی و وهمناک خلق می‎‌‎کرد تا فقر و خرافات و دلایل بروز آن را در جامعه بیان کند.
در این سال تعداد بسیار زیادی از آثار داستانی رزمندگان سابق و نویسندگان تازه چاپ شد. بیشتر این داستان‎‌‎های متنوع از نظر زبانی و فرم داستان‎‌‎گویی، بسیار ساده بودند که نشان‎‌‎دهنده تازه‎‌‎کاری نویسنده‎‌‎شان بود.
هر کدام از این نویسندگان تازه‎‌‎کار تلاش می‎‌‎کردند که جنبه‎‌‎ای از جامعه درگیر دفاع را روایت کنند. فضای بیشتر آنها آرمان‎‌‎گرایانه بود. تعدادی هم شرح دلتنگی و غم‌غربت رزمندگان برای فضای ارزشی و روحانی اوایل انقلاب و جبهه‎‌‎ها بودند. از این آثار می‎‌‎توان به «چته‌‎‌‎ها» نوشته ابراهیم حسن بیگی، «آتش در خرمن» نوشته ابراهیم فتاحی و «طلوع در مغرب» نوشته رنجبر گل‎‌‎محمدی اشاره کرد.