آمار اقوام در 3روایت

آوین آزادی_روزنامه نگار

در میان گوناگونی زبان‌ها، فرهنگ‌ها و قوم‌ها به دنیا آمده‌ایم. نه فقط ما که اجداد همه ما این گوناگونی را پشت سر گذاشته‌اند یا خود جزئی از آن بوده‌اند. از خزر تا خلیج‌فارس، از خراسان تا ایلام و... ده‌ها گویش، رسوم و قومیت مختلف وجود دارد. براساس تعریف SIL - منبع زبان‌شناسی جهان- در ایران حداقل به 14زبان حرف زده می‌شود. زبان‌هایی که پشت هرکدام تاریخ گسترده‌ای نشسته و تنوع آن بی‌نظیر است. گروه‌های زبانی مستقر در ایران، سال‌های سال است که شکل گرفته‌اند و تاریخ بعضی از آنها به سال‌های ابتدایی حضور اسلام در کشورمان برمی‌گردد. پروفسور آساطوریان گفته است که براساس نتایج برخی پژوهش‌ها، یکی از نخستین گروه‌های زبانی که پس از اسلام در ایران هویدا شده‌اند مازنی‌ها و گیلک‌ها بوده‌اند. تقریبا می‌توان گفت که هیچ آمار رسمی‌ای درباره میزان پراکندگی قومیت‌های مختلف در ایران منتشر نشده است، اما بررسی آمارهای موجود در مقاله‌های مختلف و داده‌های موجود در سایت ethnologue. com نشان می‌دهد که ترک‌ها در مقایسه با سایر قوم‌ها بیشترین درصد جمعیت ایران را به‌خود  اختصاص داده‌اند. براساس داده‌هایی که در سایت www. ethnologue. com منتشر شده است، بیش از 13درصد جمعیت ایران به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می‌کنند.
 این در حالی است که علی‌اکبر صالحی، وزیر امورخارجه ایران در دوره دکتر محمود احمدی‌نژاد، در سفری که در تاریخ 28دی‌ماه 1390 به ترکیه داشت در مصاحبه با اصحاب رسانه گفته بود 40درصد جمعیت ایران را ترک‌ها تشکیل می‌دهند. البته روایت‌های دیگری هم در این‌باره وجود دارد. براساس آمارهای منتشرشده از منابع غیررسمی، 17درصد جمعیت ایران را آذری‌زبان می‌دانند.

روایت اول
 مسعود مطلبی در مقاله‌ای تحت عنوان «جغرافیای سیاسی اقوام ایرانی» نوشته است جمعیت فارس‌ها حدود 73 الی 75درصد جمعیت ایران است. 
 در این مقاله آمده است که 82 الی83درصد مردم ایران فارسی صحبت می‌کنند و 86.2درصد از آنها فقط فارسی را می‌فهمند.
 داده‌های مقاله‌ مطلبی بیانگر این است که جمعیت آذری‌ها حدود 15 الی17درصد جمعیت ایران برآورد می‌شود. آذری‌زبان‌ها عمدتا در بخش شمال غربی ایران، در استان‌های آذربایجان‌غربی، آذربایجان‌شرقی، اردبیل، زنجان و قزوین استقرار دارند و ادامه آنها به استان همدان و غرب گیلان گسترش یافته است. علاوه بر این، در شهرهای تهران، قم و اراک نیز به‌صورت ادغام اجتماعی، جمعیت بسیاری را شامل می‌شود.
 براساس برآوردهای مطلبی، جمعیت ترکمن‌ها حدود 2.1درصد جمعیت ایران است. 
 عمده ترکمن‌های ایران در استان گلستان، در سرزمینی واقع بین 2رود اترک و قره‌سو و در استان خراسان شمالی، در بخش‌های قوچان، بجنورد و سرخس زندگی می‌کنند.
 حدود 5درصد از جمعیت به سومین گروه قومی، یعنی کردهای سنی و شیعه غرب کشور اختصاص دارد.
 مقاله مطلبی حکایت از آن دارد که قوم عرب در جنوب‌غربی کشور با حدود 3درصد و قوم بلوچ در جنوب‌شرقی کشور با حدود 2درصد از کل جمعیت، سکونت دارد.
 از نظر ریشه زبان و لهجه، زبان بلوچی را همانند پشتو، تاجیکی و کردی عضو خانواده زبان‌های ایرانی می‌دانند، اما لهجه‌های بلوچی در مناطق بلوچ‌نشین ایران و پاکستان به‌مراتب به هم نزدیک‌ترند.
 در این مقاله آمده است که از نظر جمعیت،کردها، پس از فارس‌ها و آذری‌ها، سومین گروه از ملت ایران به‌شمار می‌آیند. این قوم درحال‌حاضر در غرب کشور در استان‌های کردستان، جنوب آذربایجان‌غربی و بخش‌هایی از استان‌های کرمانشاهان و ایلام مستقر هستند. این ناحیه بخشی از منطقه کردنشین، مشتمل بر نواحی شمالی عراق، جنوب‌شرقی ترکیه و شمال‌شرقی سوریه است. دستجاتی از این قوم در شمال خراسان و گروهی نیز در کشور ارمنستان به‌صورت اقلیت قومی به‌سر می‌برند.

روایت دوم
 روایت‌های مختلفی درباره ترکیب جمعیتی اقوام مختلف در ایران وجود دارد. براساس یکی از این گزارش‌ها، 61درصد جمعیت ایران فارسی زبان هستند که این آمار حدود 10درصد با روایت اول فاصله دارد.
  اگر روایت دوم را مدنظر قرار دهیم و داده‌های منتشر‌شده در منابع غیررسمی را بپذیریم، 16درصد جمعیت کشور آذری زبان‌هستند. 
 حدود 10درصد جمعیت ایران را کردها تشکیل می‌دهند.
 براساس آمارهای تأیید‌نشده، زبان‌های لری و بختیاری را به 6 تا 10درصد جمعیت ایران نسبت می‌دهند. گفتنی است که زبان لری مانند فارسی از شاخه زبان‌های ایرانی جنوب‌غربی است و از نزدیک‌ترین زبان‌ها به فارسی به‌شمار می‌آید.
 2درصد جمعیت ایران بلوچ هستند.
 عرب‌زبانان ایران حدود 2درصد جمعیت کشور را براساس گزارش‌های غیررسمی تشکیل می‌دهند.
 همچنین 2درصد جمعیت ایران، ترکمن و سایر اقوام به‌شمار می‌روند. 

روایت سوم
 این روایت از دیگر روایت‌ها معتبرتر به‌نظر می‌رسد. اگر سایت اتنولوگ را معیار قرار دهیم بیش از 62درصد جمعیت ایران، فارسی زبان هستند.
 براساس داده‌های این پایگاه جهانی، 13.57درصد جمعیت ایران ترک‌زبان به‌شمار می‌روند که البته این آمار بدون احتساب ترک‌های خراسانی، قشقایی و... است و تنها به ترک‌های آذربایجانی اشاره دارد.
  انتولوگ سهم زبان لری را تنها 2درصد اعلام کرده است. البته اگر زبان لکی را هم زیرمجموعه لری بدانیم 1.2درصد دیگر به این آمار افزوده می‌شود.
  در روایت سوم، 2.39درصد ایرانی‌ها به زبان بلوچی صحبت می‌کنند. 
  انتولوگ در گزارش‌های خود سهم زبان کردی را 6.9درصد اعلام کرده است. 
 زبان گیلکی، 2.98درصد و زبان مازندرانی 2.91درصد از جمعیت ایران را به‌خود اختصاص داده‌ است.