آویختن «شباویز» از درخت نشر

  ندا زندی   

انتشارات «شباویز» از همان آغاز کارش در نیمه نخست دهه1360بنا را بر نوآوری گذاشت. فریده خلعتبری، مؤسس انتشارات شباویز، به کتاب به‎‌‎عنوان کالایی تجاری نگاه نمی‎‌‎کرد و اهل رقابت با ناشران دیگر نبود. سودای معرفی ادبیات ایران و کتاب‎‌‎هایش را به جهانیان در سر داشت و با سال‎‌‎ها تلاش توانست به این هدف دست یابد. پیش از اینکه انتشارات شباویز را راه بیندازد، برای تحصیل به انگلستان رفته بود و پس از بازگشت به ایران، به همراه صادق سمیعی، انتشارات «کتابسرا» را راه انداخت و بعد از یک سال و نیم آنجا را ترک گفت و با مشارکت چند نفر دیگر شباویز را تاسیس کرد. مجموعه 2جلدی «سرزمین سلاطین» از نخستین آثار این انتشارات برای بزرگسالان و «ماهی و مروارید» از نخستین کتاب‎‌‎های آن برای کودکان بود. از دیگر آثار مهم شباویز می‎‌‎توان به کتاب 2جلدی «نام گل سرخ» نوشته امبرتو اکو، کتاب 2جلدی «کهنسالی» سیمون دوبوار و «ذن و فن نگاهداشت موتوسیکلت» اشاره کرد که در زمان خودشان کتاب‎‌‎های پرفروش و محبوبی محسوب می‎‌‎شدند؛ خصوصا کتاب ذن و فن نگاهداشت موتوسیکلت که در سال1369 منتشر شد و یک‌سال پیش از آن، در سال1368، در صحنه‎‌‎ای از فیلم «هامون» داریوش مهرجویی به نسخه انگلیسی این کتاب اشاره شده بود. کتاب‎‌‎های این انتشارات به واسطه قطع متفاوت و طرح جلدی که داشتند، به‌راحتی از سایر کتاب‎‌‎ها تشخیص داده می‎‌‎شدند. روند کار و تمرکز شباویز کم‎‌‎کم به سمت ادبیات کودک و نوجوان رفت و به جای ترجمه آثار خارجی، کاری کرد که کتاب‌هایش از فارسی به دیگر زبان‎‌‎ها ترجمه شود.