حاشیه صوتی دیدنی

  حسین عصاران   

با مرور و بررسی موسیقی‎‌‎ متن فیلم‎‌‎های ایرانی سال‎‌‎های میانی دهه60، سال1366را می‎‌‎توان مقطع مناسبی برای تحلیل کیفی این عرصه تازه درنظر گرفت. باگذر از بحث پرکاری آهنگسازان موسیقی فیلم در این دوره (به‎‌‎دلیل انگشت‎‌‎شماری آهنگسازان)، با نگاهی به کیفیت آنها چنین به‎‌‎نظر می‎‌‎رسد که بیشتر آهنگسازان این عرصه همچنان از زاویه عادت شده و مهارت‎‌‎یافته‎‌‎ خود در زمینه ساخت موسیقی برای «ترانه»، به موسیقی فیلم نگریسته و بی‎‌‎توجه به کارکرد و معیارهای ارزیابی و ارزش‎‌‎یابی «موسیقی فیلم»، در حال مرور یا تجربه‎‌‎ورزی سلیقه خاص خود در کار آهنگسازی برای کلام بوده‎‌‎اند. نکته جالب ‎‌‎توجه بهره‎‌‎گیری سینمای ایران از همین نگرش و رویکرد خاص است؛ آنجا که مهارت آهنگسازان در خلق قطعات جلوه‎‌‎مند، منجر به افزایش غلظت و چه بسا سرریز عاطفه لحظات فیلم می‎‌‎شد تا از این راه موسیقی فیلم به دستاویزی برای جبران کمبودهای ساختاری و اجرایی فیلم بدل شود. در این میان آهنگسازی بابک بیات برای فیلم «شاید وقتی دیگر» تجربه‎‌‎ای همچنان ارجمند و ارزشمند در خلق، ساخت و پرداخت موسیقی بر مبنای یک تفکر منسجم و پیوند خورده با جهان معنایی فیلم به‌شمار می‎‌‎آید. همچنان که در مورد فیلم «پاییزان» استفاده فریدون شهبازیان از ترانه‎‌‎ای در فضای پاپ شهری را هم می‎‌‎توان بازگشتی به این سنت سینمای قبل از انقلاب در دوران تازه‎‌‎اش (پس از تشکیل بنیاد سینمایی «فارابی» در سال1362) معرفی کرد. «هراس»، «کانی‌‎‌‎مانگا» و «ترن» (مجید انتظامی) «پرنده کوچک خوشبختی» و «سرزمین آرزوها» و «سایه‎‌‎های غم» (کامبیز روشن‎‌‎روان»)، «وکیل اول»(فریدون شهبازیان)، «گمشدگان»، «شکار» و «ایستگاه» (بابک بیات)، «پرستار شب» و «شاخه‌‎‌‎های بید» (فرهاد فخرالدینی)، «محموله» و «شناسایی» (ناصر چشم‎‌‎آذر) دیگر نمونه‎‌‎های شاخص این عرصه در این سال هستند.