کلاسی به درازای مرز

از اول مهر59 در بسیاری از شهرهای مرزی دیگر مدرسه‎‌‎ای نبود که محصلان بخواهند سال نو تحصیلی را آغاز کنند. کرکره دانشگاه هم چند ‎‌‎ماه قبل در حوادث انقلاب فرهنگی پایین کشیده شده بود.
اما مدارس خیلی زود راه افتادند و جنگ هم طولانی شد، پس پای درس و مدرسه به جبهه کشیده شد. بودند رزمندگان دانش‎‌‎آموزی که در میان معرکه جنگ، کتاب‌های درسی سال‎‌‎قبلی‎‌‎ها را می‎‌‎خواندند و می‎‌‎رفتند امتحان می‎‌‎دادند و قبول هم می‎‌‎شدند. آنها به هر قیمتی در سنگر و خاکریز درس می‎‌‎خواندند و برای آزمون هم خودشان را به مدارس شهرهایی نزدیک به جبهه، مثلا اهواز، می‎‌‎رساندند تا امتحان دهند. البته حضور معلمان داوطلب و اعزامی هم کمک بزرگی برای درس خواندن رزمندگان بود و می‎‌‎شد ساده دید که چقدر از جان و دل به دانش‎‌‎آموزان داوطلب آموزش می‎‌‎دادند.
برخی پا را فراتر گذاشتند و با بازگشایی دانشگاه در پاییز61، در کنکور شرکت کردند. چه بسیار رزمندگانی بودند که به گواه ویژه‎‌‎نامه‎‌‎های کنکور روزنامه اطلاعات، در آزمون ورودی دانشگاه‎‌‎ها پذیرفته شدند اما قبل از رسیدن سال تحصیلی به شهادت رسیدند. بسیاری نیز در رشته‎‌‎های عالی پذیرفته شدند و در میانه تحصیل، حضور در عملیات را به ماندن در کلاس درس ترجیح دادند. جزو لاینفک کلاس‎‌‎های دانشگاه در دوران جنگ، شاخه گل برای همکلاسی‎‌‎هایی بود که به امتحانات پایان ترم نمی‌رسیدند.