نیمکتهای سوخته
صدام از هیچ جنایتی دریغ نکرد
جمال رهنمایی
در جریان حملات هوایی عراق به شهرهای ایران در سال1365 دهها مدرسه در شهرهای مختلف ایران مورد حمله قرار گرفت و هزاران دانشآموز ایرانی در کلاسهای درس کشته شدند. کتاب دوجلدی «نیمکتهای سوخته» به شرح حال این حملات و مصاحبه با بازماندگان قربانیان این حملات پرداخته است. این اقدام صدام حسین مخالف همه موازین پذیرفتهشده بینالمللی و کنوانسیونهای ژنو بود، اما با چشمپوشی سازمانهای بینالمللی و در موافقت با اجبار ایران به پذیرفتن آتشبس، توافق نانوشتهای در سطح بینالمللی علیه ایران صورت گرفته بود.
کنوانسیون ژنو بهصراحت، حمله به غیرنظامیان، اسیران و مراکز آموزشی را ممنوع دانسته بود و براساس قواعد «مرتن کلواس» جنگ نباید از قواعد مربوط به سنتها و آداب و رسوم، وجدان و انسانیت عدول کند، اما صدام حسین با نادیدهگرفتن این قواعد بینالمللی علیه مردم خودش، مردم ایران و همسایگان خود، از هر شیوهای برای پیشبرد اهداف سیاسی و نظامیاش استفاده کرد. او از سوی مطبوعات مشهور جهان، یکی از بزرگترین دیکتاتورهای قرن بیستم و بیرحمترین حاکم خودکامه قرن معاصر نام گرفت. کشتار مردم حلبچه، قتلعام مردم دجیل که یکی از اهالی آن قصد ترور صدام حسین را داشت و نسلکشی شیعیان جنوب عراق جزو معروفترین جنایات او علیه مردم کشور خودش بود.
حکومت ژنرالها، بهخصوص در خاورمیانه و همچنین سایر نقاط جهان سرنوشت مشابهی با سرنوشت این مارشال عراقی دارد. ادبیات و منطق تفکر نظامی با مفاهیم اجبار، سرکوب و کنترل درهم آمیخته است و همواره در عرصههای تصمیم، ژنرالها به همین شیوهها رفتار کردهاند. به همین دلایل تاریخی و تجربی، در قوانین اساسی کشورها عمدتا و بهصراحت نظامیان از دخالت در سیاست و مدیریت کلان کشور منع شدهاند و حتی اظهارنظر سیاسی از سوی آنان جرم تلقی میشود.
سالهای آخر جنگ که عرصه بر صدام حسین تنگ شده بود، او از هیچ اقدامی علیه مردم خودش، مردم ایران و همسایگان عراق فروگذار نکرد. شیوه رفتار این ژنرال عراقی یکی از برجستهترین نمونههای اسفبار حضور ژنرالها در سیاست است. ژنرالها برای مقاومت در برابر دشمن خارجی و استفاده از روحیات تهاجمی خود برای دفاع از کیان کشور، پروندههای درخشانی دارند، اما در راهروهای سیاست چیزی جز جنگطلبی، زیادهخواهی و سرکوب بهجا نگذاشتهاند.