گزارش
معاون برنامه‌ریزی، توسعه شهری و امور شورای شهرداری تهران در گفت‌وگو با همشهری ابعاد بودجه سال آینده را تشریح کرد
مردم و‌محله‌ها، محور بودجه تهران1400
لایحه بودجه سال‌آینده پایتخت، اجتماعی‌تر و با محورحمایت از اقشار ضعیف، افزایش‌شادابی‌شهر و استقبال از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی تدوین شده است
زینب زینال‌زاده ـ خبر‌نگار
«مردم و محله‌ها»؛ 2سالی می‌شود که رویکرد تنظیم بودجه شهرداری تهران حول این دو محور است. در واقع سعی بر آن است تا اداره شهر به‌دست خود مردم، با نظر مردم و سطح محله‌ها انجام شود؛ همان چیزی که سال‌هاست در شهرهای توسعه‌یافته صورت می‌گیرد و این مردم و محله‌ها هستند که نقش اصلی را در اداره شهر بازی می‌کنند. علت هم مشخص است؛ اهالی محله بهتر از هر کسی دیگر نیازهای شهری و شهروندی را می‌شناسند و چنانچه محور اجرای طرح‌ها از پایین به بالا باشد، نتیجه برای شهروندان هم رضایت‌بخش‌تر خواهد بود. بر همین اساس، سال گذشته 1000پروژه محله‌ای در سطح تهران تعریف شد که بخشی از آنها به اتمام رسیده و اگر کرونا امان بدهد، بخش زیاد دیگری هم تا پایان سال به بهره‌برداری می‌رسند. البته بماند که این روزها تلاش‌هایی به‌ویژه از سوی نهادهای قانونگذار صورت می‌گیرد تا نقش نهادهای مردمی مثل شورای شهر کمرنگ شده و دست شهرداری‌ها بسته‌تر از پیش شود.
این در حالی است که شهرداری، نهادی عمومی، خدماتی و اجتماعی است که مسئولیت توسعه شهری را برعهده دارد. تا قبل از تصویب قانون خودکفایی شهرداری‌ها در سال1361، حدود 50درصد بودجه مورد نیاز این نهاد توسط دولت تأمین می‌شد اما از آن سال به بعد حمایت دولت کمرنگ و کمرنگ‌تر شده به‌گونه‌ای که امروز شاهد هستیم دولت به تعهداتش در بخش‌های حمل‌ونقل عمومی انبوه‌بر و نوسازی بافت‌های فرسوده، آنگونه که باید و شاید عمل نکرده و نمی‌کند. حمایت‌های دولت در بودجه 1400از شهرداری‌ها به حداقل رسیده است و تورق لایحه بودجه ارائه شده به مجلس نشان می‌دهد شهرداری‌ها از بودجه دولتی سال آینده کمترین سهم را دارند.
برابر لایحه بودجه 1400 ،دولت مکلف به خرید فقط 70دستگاه اتوبوس برقی آن هم در شرایط زمینگیر شدن ناوگان اتوبوسرانی و 105واگن مترو برای کلانشهرها شده است. سهم تهران از این میزان 2واگن خواهد بود و این کمک‌ها در مقایسه با حجم خدمت‌رسانی در حوزه حمل‌ونقل عمومی انبوه‌بر کلانشهری چون تهران بسیار ناچیز و اندک است.
شهرداری‌ها علاوه بر حمایت دولت، بودجه عمومی دارند که آن را صرف مأموریت‌های شش‌گانه (اجتماعی و فرهنگی، حمل‌ونقل و ترافیک، خدمات شهری، ایمنی و مدیریت بحران، شهرسازی و معماری و توسعه مدیریت و هوشمندسازی شهری) در مناطق و معاونت‌ها می‌کنند. حالا که مدیریت شهری پایتخت در اوج ناباوری، شاهد کم شدن سهم این نهاد از حمایت‌های دولت است، می‌تواند سند بودجه عمومی را به‌گونه‌ای تدوین کند که هم توسعه شهری انجام شود هم شهروندان از خدمات رفاهی و اجتماعی برخوردار شوند و نیم نگاهی هم به بهبود شرایط اقتصادی اقشار ضعیف هم داشته باشد.
به گفته حامد مظاهریان معاون برنامه‌ریزی، توسعه شهری و امور شورای شهرداری تهران بودجه1400 با رویکرد مردم‌محوری تدوین و به شورای شهر تهران ارائه می‌شود.
او در گفت‌وگو با همشهری بودجه را ابزاری برای اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های کلانشهرها تعریف می‌کند و می‌گوید: «بودجه1400 تهران متناسب با رویکرد‌های مورد نظر مدیریت شهری در چارچوب برنامه سوم توسعه شهر و اولویت‌های مدنظر شورای شهر تهران تدوین و برای هریک از برنامه‌ها، ردیف بودجه مشخصی درنظرگرفته می‌شود.» او با بیان اینکه اهتمام مدیریت شهری باید رفع دغدغه و نیاز شهروندان باشد عنوان می‌کند: «هم‌اکنون از یکسو 2موضوع بهداشت و بحران اقتصادی در کنار هم منجر به شرایط کنونی اقتصادی کشور شده‌اند و از سوی دیگر نگرانی‌هایی از شیوع و گسترش اپیدمی کرونا وجود دارد. بنابراین ضروری است تا شهرداری تهران توجه ویژه به این دو مسئله (اقتصاد و بهداشت) داشته باشد؛ چراکه هر دو، ریشه و بسترساز بسیاری از مشکلات در شهر تهران هستند.»
با آنچه مظاهریان از لایحه بودجه سال آینده پایتخت پیش‌روی‌مان گذاشت می‌توان دریافت در تدوین این برنامه یک‌ساله، با نظر شهردار تهران مسائل اجتماعی در اولویت قرار گرفته و فعالیت‌های شهرداری در سال ابتدایی قرن جدید، رنگ و بوی اجتماعی‌تر دارد.
حمایت از اقشار ضعیف جامعه
شیوع کرونا بازار کسب و کارها را تحت‌الشعاع قرار داده و تولیدی‌ها تعطیل و برخی از کاسبی‌ها هم بی‌رونق شده‌اند و از این‌رو اکثر مردم برای تأمین مخارج زندگی به دستفروشی روی آورده‌اند. معبربانان برابر بند 20ماده 55قانون شهرداری درصورتی که فعالیت بساط‌گستران سبب سد معبر و مسدود شدن عبور و مرور عابران پیاده شود، با آنها برخورد و مانع فعالیتشان می‌شود.
اکثر کسانی که دستفروشی می‌کنند، قشر ضعیف جامعه هستند که نیازمند حمایت مسئولان هستند. به‌گفته مظاهریان به‌دلیل شرایط بد اقتصادی کنونی، در بودجه1400 توجه خاصی به اقشار ضعیف جامعه شده است؛ «دیدگاه همیشگی مدیریت شهری به دستفروشی، با عنوان یکی از مشاغل کاذب و مزاحم بوده است. این روزها به‌دلیل تورم، افزایش قیمت‌ها، شیوع ویروس کرونا و تعطیلی بسیاری از کسب و کارها و افزایش بیکاری، دستفروشی رشد کرده و به‌نظر می‌رسد با تغییر رویکرد، لازم است از اقشار ضعیف جامعه در چنین شرایط اقتصادی حمایت شود که این کار را می‌توان با ایجاد بازارچه‌های اختصاصی و رسمیت بخشیدن به چنین کسب و کارهایی، انجام داد.»
شادابی شهر و تقویت روحیه مردم
بیش از 290روز از شیوع کرونا می‌گذرد. طی این مدت خیلی از مردم به‌دلیل فوت عزیزانشان براثر ابتلا به کووید- 19 سوگوار و داغدار شده‌اند. برای داشتن شهر شاد و پویا قطعاً نیاز به شهروندان شاد است. متولیان شهر به خوبی این موضوع را درک کرده و برای تقویت روحیه مردم و ایجاد شادابی و نشاط در شهر برنامه‌ریزی کرده‌اند. معاون برنامه‌ریزی، توسعه شهری و امور شورای شهرداری تهران درخصوص برنامه‌ریزی‌های انجام شده می‌گوید: «در شرایط کنونی که همه به نوعی با کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند، ارتقای شاخص‌های نشاط شهری و تقویت روحیه مردم یک ضرورت اساسی است که باید در سیاستگذاری‌ها مدنظر قرار گیرد. بنابراین سال آینده آنچه در این مسیر می‌تواند راهنمای ما باشد توجه به دغدغه‌های مردم است که عموماً حول محور سلامت (کرونا) و اقتصاد می‌چرخد.»
مقابله با غافلگیری کووید- 19
تصور همگان از مواقع بحرانی مربوط به وقوع زلزله و جاری شدن سیل و یا رخ دادن آتش‌سوزی عظیم است و تدابیری هم برای مقابله با آنها اندیشیده و بودجه‌ای هم اختصاص داده شده است. ورود کووید- 19محاسبات بشر را به هم ریخت و مردم و متولیان شهر را غافلگیر و با چالش‌هایی مواجه کرد. کرونا نشان داد گاهی اوقات پیش‌بینی‌ها درست نیستند و به همین دلیل تنها راه برون‌رفت از چنین موارد بحرانی، تدوین بودجه منعطف است؛ بودجه‌ای که در شرایط سخت و بحران‌زده بتوان به نیاز و مطالبات مردم پاسخ داد.
به گفته حامد مظاهریان، بودجه 1400این ویژگی را دارد: «به‌طور حتم منعطف بودن بودجه سال آینده مدنظر قرار می‌گیرد. چرا که سال گذشته زمانی سند بودجه تصویب شد که خبری از کرونا نبود اما بر حسب ضرورت از ابتدای سال 1399توجه به موضوع کرونا و پیامدهای اقتصادی آن در شهر تهران در بودجه شهرداری دیده شد. به همین دلیل باور دارم که شهرداری تهران باید در نقطه تلاقی با نگرانی‌های مردم قرار گیرد و بودجه سالانه خود را اهرمی برای کمک به رفع مشکلات و مسائل شهروندان قرار دهد. بنابراین بودجه همه حوزه‌های شهرداری، شهرسازی، عمرانی و اولویت پروژه‌ها و طرح‌های شهری باید در جایی که مردم نیاز دارند، تعریف و هزینه شود. به‌طور مثال در بخش عمرانی توجه به دیدگاه «حق به شهر» هانری لوفور که شهر را به‌عنوان یک ساختار اجتماعی می‌داند، اولویت مهم خواهد بود و از این‌رو مهیا کردن دسترسی شهری برای همه شهروندان یکی از اولویت‌های حوزه عمرانی است.»
استقبال از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی
شهرداری چه در بخش حمایت‌های دولت و چه در بخش عمومی، بودجه محدودی دارد و از این‌رو شاید نتواند برخی از کارها را که هم نیاز شهر است و هم مطالبه مردم، انجام دهد و برای استفاده درست از بودجه اختصاص داده شده، چاره‌ای جز اولویت‌بندی ندارد. مشارکت سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در اجرای پروژه‌های شهری می‌تواند به شهرداری کمک و مسیر توسعه شهر را هموارتر کند.
مظاهریان با بیان اینکه تهران دارای پتانسیل‌های خوبی برای سرمایه‌گذاری است، می‌گوید: «اکنون برای بخش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی که البته به‌دلیل تحریم‌ها شاید استقبال برای سرمایه‌گذاری در تهران از طرف بخش خارجی کمتر باشد، بستر فراهم شده است. در حال حاضر هم برخی از پروژه‌های شهرداری تهران با مشارکت بخش خصوصی و سرمایه‌گذار داخلی در حال انجام است اما نگاه مدیریت شهری تهران استقبال از سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی است. بنابراین تلاش می‌کنیم که بسترسازی مطلوب برای هر دو سرمایه‌گذار داخلی و خارجی داشته باشیم و این مسئله به‌طور حتم در نگاه به سیاست‌های شهرداری تهران و به تبع آن بودجه 1400هم وجود دارد.»
او با تأکید بر مولدسازی دارایی‌های شهرداری می‌گوید: «به‌طور کلی باید ظرفیت‌های جدیدی برای سال آینده لحاظ شود و با شناسایی قابلیت‌ها و پتانسیل‌های کنونی زمینه برای مولدسازی دارایی‌ها و فضاهای دراختیار، فراهم شود و یکی از راهبردهای کلیدی در بخش اقتصادی بودجه سال آینده مولدسازی دارایی‌ها خواهد بود.»
عدالت اجتماعی در شهر
برقراری عدالت اجتماعی در شهر به مثابه توزیع عادلانه خدمات شهری در بخش‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، ورزشی، رفاهی، عمرانی ، ترافیکی و... است که در سال‌های اخیر مدیریت شهری به این موضوع توجه خاصی داشته و به گفته حامد مظاهریان در بودجه1400 هم به آن توجه شده است: «توجه ویژه به مناطق کم برخوردار شهری در راستای عدالت اجتماعی در شهر و تحقق شعار «تهران، شهری برای همه» چون گذشته دنبال می‌شود اما دربودجه 1400شاید بتوان گفت که این امر هدفمندتر خواهد شد؛ به‌گونه‌ای که تمام شهروندان حق دارند در محله خود از امکانات محله‌ای برخوردار شوند و تلاش شهرداری و مدیریت شهری آن است تا شکاف طبقاتی و فاصله سکونتگاه‌های شمال و جنوب تهران را کمتر کند.»
تهران 352محله دارد که در دوره پنجم مدیریت شهری اجرای پروژه‌های محلی و کوچک‌مقیاس که منطبق با نیاز شهروندان و محله‌هاست در دستور کار شهرداری‌های مناطق قرار گرفت و تا پایان امسال هزار پروژه محلی با بودجه 2هزار میلیاردی اجرایی می‌شود. معاون برنامه‌ریزی، توسعه شهری و امور شورا با حمایت از این پروژه و توجه به آنها در بودجه 1400می‌گوید: «با توجه به سیاست شورای شهر پروژه‌های محلی در سال 1400نیز ادامه خواهد داشت.»
تغییر مدیریت شاید دغدغه‌ای باشد برای توقف برخی از طرح‌ها و برنامه‌های مدیریت شهری تهران که به گفته مظاهریان تهران دارای سند توسعه پنج‌ساله است که در آن چارچوب‌هایی برای معضلات شهر و همچنین ضوابط و شاخص‌هایی روشن برای رسیدن به اهداف برنامه در آن پیش‌بینی شده است: «منطقی به‌نظر می‌رسد تا مدیریت دوره آینده برنامه‌محور بوده و به سند برنامه سوم متعهد باشد. یقین دارم امید به برنامه‌محوری و تلاش برای تحقق آن، امید به آینده این شهر را در دل شهروندانش روشن نگه خواهد داشت.»
مکث
بررسی اولویت‌های بودجه؛ امروز در دستور کار شورا
طرح الزامات و اولویت‌های بودجه1400 شهرداری تهران، امروز در دویست‌و‌پنجاه‌و‌چهارمین جلسه پارلمان شهری مطرح شد و توسط اعضای شورای شهر مورد بررسی قرار خواهد گرفت. به گزارش همشهری، به موجب این طرح بودجه سال1400 شهرداری تهران لازم است با استفاده بهینه از منابع به‌منظور تحقق‌بخشیدن به جهت‌گیری‌های زیر تهیه و تدوین و اجرا شود.
1ـ ارتقا و بهبود تاب‌آوری شهر در برابر خطرات ناشی از بحران‌های طبیعی، شیوع و همه‌گیری کرونا و کاهش آسیب‌های اجتماعی.
2ـ ارائه خدمات پایدار و باکیفیت به‌منظور نگهداشت شهر و تأمین نیازهای شهروندان با تأکید بر هوشمندسازی، اصلاح فرایندها و بهبود روش‌ها.
3ـ توجه به عدالت در توزیع منابع و توجه به مناطق و محلات کمتر توسعه‌یافته.
4ـ جهت‌دهی به منابع برای تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام شهری اولویت‌دار.
5ـ بهبود کیفیت زندگی شهروندان از طریق توجه به توسعه محلی با اجرای پروژه‌های محلی به‌منظور رفع مشکلات محلات.
شهرداری تهران همچنین موظف است با توجه به برنامه اولویت‌محور و تحقق‌پذیر تدوین‌شده توسط شورای شهر تهران، در تهیه و تدوین بودجه سال1400 اولویت‌های زیر را در هریک از حوزه‌های ماموریتی پیش‌بینی و عملیاتی کند. اولویت‌های تعیین‌شده به‌ترتیب عبارتند از: اجتماعی و فرهنگی، حمل‌ونقل و ترافیک، خدمات شهری و محیط‌زیست، ایمنی و مدیریت بحران، شهرسازی و معماری، توسعه مدیریت و هوشمندسازی.
بهبود تاب‌آوری و بودجه1400 شهرداری تهران
مجید فراهانی، رئیس کمیته بودجه و نظارت مالی شورای شهر تهران
همه‌گیری کووید-19 اثرات مستقیم و غیرمستقیمی بر منابع و مصارف بودجه سال1399 دولت و شهرداری تهران داشته است. با توجه به تداوم شرایط ناشی از همه‌گیری و در پیش‌بودن تدوین و ارائه لایحه بودجه سال1400 ضروری است بودجه‌ریزی در سایه کرونا به‌عنوان وجه تمایز بودجه سال آینده مورد توجه قرار گیرد. بدیهی است غفلت از این مهم در فرایند بودجه‌ریزی سبب خواهد شد تا غافلان با چوب بودجه از رؤیا‌پردازی بیدار شوند. بودجه دربردارنده برنامه‌ها به همراه پیش‌بینی مالی مورد نیاز در دستیابی به اهداف است. بر همین اساس در سال1400 به‌عنوان سال سوم اجرای برنامه پنج‌ساله سوم توسعه شهر تهران، نیازمند توجه به تکالیف مقرر برای اجرا در این سال هستیم. ارتقا و بهبود تاب‌آوری شهر در برابر خطرات ناشی از بحران‌های طبیعی، شیوع و همه‌گیری کرونا، کاهش آسیب‌های اجتماعی، ارائه خدمات پایدار و باکیفیت به‌منظور نگهداشت شهر و تأمین نیازهای شهروندان با تأکید بر هوشمندسازی، اصلاح فرایندها و بهبود روش‌ها، توجه به عدالت در توزیع منابع و توجه به مناطق و محلات کمتر توسعه‌یافته، جهت‌دهی به منابع برای تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام شهری اولویت‌دار و بهبود کیفیت زندگی شهروندان از طریق توجه به توسعه محلی با اجرای پروژه‌های محلی به‌منظور رفع مشکلات محلات، به‌عنوان 5 جهت‌گیری کلان و اساسی بودجه سال1400 شهرداری مورد تأکید قرار گرفته است. مطمئنا تهیه و تدوین بودجه سال1400 شهرداری تهران کار و توجه بیشتری را می‌طلبد، زیرا حق شهروندان است که بودجه شهرشان بودجه‌ای دقیق، قابل تحقق و در‌برگیرنده و پاسخ‌دهنده نیازها و مطالباتشان در شرایط ناشی از همه‌گیری کرونا و شرایط پسا‌کرونا باشد. به‌عنوان نماینده مردم در کنار همکارانم متعهد هستم تا این دغدغه را تا روز آخر فعالیت در دوره پنجم پیگیری کنم و این اطمینان را می‌دهم که حساسیت و توجه به بودجه سال1400 بیشتر از بودجه سال‌های پیش خواهد بود.
تمرکز در حمل‌ونقل عمومی
امیرحسین پورجوهری، کارشناس برنامه‌ریزی شهری
تدوین بودجه1400 با محوریت اجتماعی، یک تصمیم درست و منطقی است؛ چراکه کرونا سبک زندگی شهروندان را تحت‌تأثیر قرار داده و برای نهادینه‌شدن شیوه جدید زندگی حتما به آموزش و فرهنگسازی نیاز است. البته این خواسته و نیاز نباید سبب غفلت از وضعیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی شود؛ ناوگانی که برای توسعه و نوسازی نیازمند 30هزار میلیارد تومان اعتبار در سال است و به گفته معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار تهران، پایتخت به بیش از ۵۷۰۰دستگاه اتوبوس و بیش از ۱۵۰۷ واگن مترو(215رام قطار) و حدود ۸۰ هزار دستگاه تاکسی نیاز دارد. در شرایط کنونی ناوگان حمل‌ونقل عمومی فرسوده است و اگر وضعیت به همین روال باشد، قطعا در مدت زمان کوتاهی از خدمات آنها بی‌بهره می‌شویم. بنابراین در شرایط کنونی بخش ناوگان حمل‌ونقل عمومی بیش از سایر بخش‌ها نیازمند توجه و تمرکز است و برنامه‌ریزان شهری نباید از این موضوع غفلت کنند. ضروری است هنگام تدوین بودجه1400 بخش اعظمی به حمل‌ونقل عمومی اختصاص داده شود تا در سال پیش‌رو بتوان با فراهم‌کردن زیرساخت‌ها، زمینه تحول ناوگان حمل‌ونقل عمومی را فراهم کرد. اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام هم مورد دیگری است که در بودجه1400 باید به آنها نگاه شود؛ چراکه پروژه‌های کلانی در تهران وجود دارند که سال‌ها از عملیات عمرانی آنها می‌گذرد و با تغییر مدیریت شهری هم بهره‌برداری از آنها به تأخیر افتاده است. آنچه در این دوره برای شهردار تهران اهمیت دارد و می‌تواند مثل عملکرد موفقی در کارنامه‌اش ثبت شود، بسته‌شدن پرونده این پروژه‌ها‌ست. با تخصیص اعتبار لازم در بودجه1400 برای این پروژه‌ها می‌توان به بسته‌شدن پرونده آنها قبل از اتمام دوره مدیریت شهری امیدوار بود؛ اقدامی که یک ضرورت شهری است و باید مورد توجه برنامه‌ریزان قرار گیرد.
در همینه زمینه :
