واکنش مثبت اقتصاد به تحولات ارزی

فعالان اقتصادی از آرامش بازار ارز در آبان‌ماه استقبال کرده‌اند و امیدوارند در آذرماه شرایط بهتری برای تولید کالا و خدمات را تجربه کنند؛ هرچند مشکلاتی نظیر کاهش سرمایه در گردش، افت قدرت خرید تقاضا و کاهش سفارشات جدید همچنان به‌عنوان تهدیدهایی جدی برای بنگاه‌های اقتصادی مطرح هستند.
به‌گزارش همشهری، آخرین گزارش شاخص مدیران خرید (PMI) از واکنش مثبت بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی به کاهش قیمت ارز در بازار آزاد و چشم‌انداز امیدوارکننده برای کاهش فشارهای خارجی حکایت دارد. مرکز پژوهش‌های اتاق ایران که شاخص مدیران خرید (PMI) را با عنوان شامخ در ایران محاسبه و منتشر می‌کند، در گزارش شامخ آبان99 از بهبود 1.23واحدی این شاخص خبر داده است؛ بهبودی که طبق اظهارنظر فعالان اقتصادی، عمدتا مرهون آرامش نسبی بازار ارز و مشخص‌شدن نتایج انتخابات آمریکاست و باعث شده انتظار آنها برای میزان فعالیت در آذرماه نیز افزایش پیدا کند.

روزنه امید در اقتصاد
شاخص مدیران خرید (PMI) موسوم به شامخ در آبان امسال به 45.70واحد رسیده که 1.23واحد بیشتر از مهرماه است، اما همچنان به‌واسطه قرار‌گرفتن در محدوده کمتر از 50واحد، در وضعیت رکود و انقباض به سر می‌برد. بنگاه‌های اقتصادی شرکت‌کننده در طرح شامخ آبان99، بیشترین نظر مثبت را روی مؤلفه کاهش شیب افزایش قیمت مواداولیه داشته‌اند که بعد از 7‌ماه متوالی برای نخستین‌بار اتفاق افتاده است؛ به‌گونه‌ای که شاخص قیمت خرید مواداولیه یا لوازم خریداری‌شده برای تولید از 93.17واحد در مهرماه به 83.09واحد رسیده است. همچنین در این ماه، شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌وکار اندکی رشد کرده که ناشی از ملایم‌تر شدن نرخ کاهش فعالیت در بخش خدمات و کشاورزی بوده؛ اما همچنان کمتر از 50واحد باقی‌مانده و از وضعیت رکود خارج نشده است.
در این میان، شیب افزایش قیمت فروش محصولات و خدمات نیز کاهش پیدا کرده و شاخص آن از 77.31در مهرماه به 64.71واحد رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد به‌طورکلی کندتر‌شدن روند افزایش قیمت‌ها متأثر از انتظارات خوش‌بینانه در کاهش نرخ ارز بوده و این روند در بخش ساختمان بسیار مشهودتر از سایر بخش‌ها بروز کرده است. برآیند جمیع تحولات اقتصادی آبان، به‌خصوص کاهش نرخ ارز و چشم‌انداز مثبت کاهش فشارهای تحریم، باعث شده فعالان اقتصادی خوش‌بینی بیشتری به وضعیت فعالیت‌ها در آذرماه داشته باشند و تحت‌تأثیر این رویکرد، شاخص انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در آذرماه از 41.15واحد به 50.13 افزایش یافته است. در حقیقت، از نظر فعالان اقتصادی، شرایط بنگاه‌ها می‌‌تواند در ‌ماه جاری از منطقه رکود خارج شود و به دروازه رونق برسد؛ مشروط بر اینکه کاهش نرخ ارز و کاهش فشارهای خارجی محقق شود.

چالش‌های اصلی اقتصاد در آبان
بررسی‌های اطلاعات منتشر‌شده از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نشان می‌دهد به‌طورکلی با افزایش مجدد شیوع کرونا و تشدید محدودیت‌های اتخاذ‌شده به‌دلیل افزایش نرخ ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از آن در کشور، میزان تقاضا در آبان‌ماه کاهش یافته است که شدت کاهش تقاضا و میزان فروش در بخش صنعت بیشتر از سایر بخش‌ها بوده است. از سوی دیگر، افزایش شاخص انتظارات نسبت به فعالیت در‌ ماه آینده نشان می‌دهد که از جنبه روانی، فعالان اقتصادی با نگرش مثبت به اتفاقات رخ‌داده در آبان ‌ماه به‌ویژه مشخص‌شدن نتایج انتخابات آمریکا و تأثیر آن بر کاهش نرخ ارز می‌نگرند. هرچند در این‌ماه سرعت ترخیص کالاها و مواداولیه از گمرکات کشور افزایش یافته است، اما همچنان برخی از سوء‌مدیریت‌ها و ناهماهنگی‌های دستگاه‌های اجرایی ازجمله بین وزارت جهادکشاورزی، وزارت صنعت، سازمان گمرک و بانک مرکزی در ترخیص و تخصیص ارز به مواداولیه وجود داشت. همچنین تأمین مواداولیه موردنیاز از صنایع بالادستی نظیر پتروشیمی، مشکلات و موانع بسیاری را بر سر راه فعالان اقتصادی ایجاد کرده است.

افول شامخ بخش صنعت
براساس داده‌های به‌دست‌آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، اکثر فعالیت‌های صنعتی در آبان‌ماه وضعیت نامساعدتری نسبت به مهرماه داشته‌ و با رکود روبه‌رو بوده‌اند؛ به‌گونه‌ای که شاخص مدیران خرید صنعت در آبان‌ماه به 47.63 رسیده که یکی از کمترین مقادیر در 7‌ماه گذشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که از یک‌سو تأثیر کاهش در تقاضا ناشی از محدودیت‌های کرونا و همچنین امیدواری به کاهش قیمت‌ها و از سوی دیگر کمبود شدید نقدینگی تولیدکنندگان باعث رکود در این بخش شده است. فعالان اقتصادی بخش صنعت به ‌غیر از سرعت انجام و تحویل سفارش، وضعیت سایر زیرشاخص‌های اصلی را بدتر از‌ ماه قبل ارزیابی کرده‌اند.
آمارها حاکی از این است که میزان تولید محصولات در آبان به‌دلیل کاهش شدید تقاضا و میزان سفارشات جدید مشتریان با افت نسبتا محسوسی روبه‌رو بوده‌ و این موضوع به کاهش میزان فروش محصولات نیز دامن زده است. طبق اظهارنظر فعالان اقتصادی، کمبود نقدینگی جهت تأمین مواداولیه موردنیاز تولیدکنندگان که در ماه‌های اخیر همواره وجود داشته، به همراه کاهش تقاضا جزو عوامل اصلی رکود در تولید بوده است. در آبان امسال، شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان 11.22واحد نسبت به مهرماه کاهش پیدا کرده که دلیل آن از یک‌سو تبعات ناشی از تعطیلی و محدودیت‌های کرونا و از سوی دیگر انتظارات مشتریان برای کاهش قیمت‌ها در ماه‌های آتی بوده است. 
به‌گزارش همشهری، در آبان امسال از میان همه عوامل اقتصادی، خوشایندترین اتفاق برای بخش صنعت نیز مانند سایر بخش‌های اقتصادی، کاهش شیب افزایش قیمت مواداولیه بوده که بعد از 7‌ماه متوالی محقق شده است. تازه‌ترین آمارها نشان می‌دهد شاخص قیمت مواداولیه بخش صنعت در آبان امسال در سایه کاهش نرخ ارز به 79.9واحد رسیده که 14.92واحد کمتر از مهرماه است. برآیند تحولات اقتصادی آبان باعث شده شاخص انتظارات تولید صنعتگران افول کند و از 57.63واحد به 51.59واحد برسد؛ باوجوداین، همچنان فعالان بخش صنعت امیدوار هستند که وضعیت تولید صنعتی از آذرماه مساعدتر شود. برخی فعالان اقتصادی که با وزارت صنعت، معدن و تجارت سروکار دارند، به‌وجود فساد و تبعیض شدید در تخصیص مواداولیه و عدم‌پیگیری برای حل مشکلات اشاره دارند. علاوه بر این، فعالان اقتصادی همچنان در تأمین ارز موردنیاز خود از بانک مرکزی جهت خرید مواداولیه با مشکلات بسیاری روبه‌رو هستند که در آبان‌ماه این موضوع مجددا شدت گرفته است.

شاخص مدیران خرید در جهان
براساس گزارش‌ ماه نوامبر مؤسسه IHS از نتایج PMI بخش صنعت در منطقه یورو، اقدامات شدید کشورها برای مقابله با کرونا، فعالیت‌ کسب‌وکارها با شیب تند سقوط کرده و شاخص ترکیبی منطقه یورو از 50 در اکتبر به 45.1 در نوامبر رسیده که کمترین مقدار از ‌ماه مه تاکنون بوده است. تولید بخش صنعت نیز در ‌ماه نوامبر کاهش یافته‌ و به کمترین مقدار خود از زمان بازگشت اقتصاد و بهبود فعالیت‌ها در ‌ماه جولای رسیده ‌که ناشی از کاهش چشمگیر رشد سفارشات است. همچنین فعالیت بخش خدمات نیز برای سومین‌ ماه پیاپی به‌سرعت و حتی با نرخ کاهش بیشتری از‌ ماه مه کاهش یافته درحالی‌که شاخص ترکیبی PMI در چین افزایش و بهبود رشد فعالیت‌ها را از 53.6 در ‌ماه اکتبر به 54.9 در ‌ماه نوامبر نشان می‌دهد. شرکت‌های تولیدی بخش صنعت در چین روند فزاینده تولید را در ‌ماه نوامبر با شتابی سریع‌تر طی مدت 10سال گذشته به‌ثبت رساندند. این شرکت‌ها روند افزایشی را بیشتر به افزایش حجم سفارشات جدید و همچنین بهبود وضعیت کرونا در چین نسبت می‌دهند.