مهار «نوروز»

علیرضا احمدی  

 در نخستین سال‎‌‎های جنگ تحمیلی، نابودی تأسیسات نفتی ایران یکی از اصلی‎‌‎ترین اهداف نیروهای بعثی عراق در جنوب کشور بود که بارها مورد هجوم دشمن قرار گرفت. هدف اصلی صدام از این رویکرد ایجاد بحران در صنعت نفت ایران و ضربه زدن به روند تولید و صادرات نفت خام و فراورده‎‌‎های نفتی و گاز بود که تکیه‎‌‎گاه اصلی در درآمدهای ارزی کشور محسوب می‎‌‎شد. عراق پس از اینکه در 3سال ابتدایی جنگ از حمله به نفتکش‎‌‎ها، تأسیسات و پالایشگاه‎‌‎های کشور نتیجه‎‌‎ای نگرفت، رویکرد خود را تغییر و این‎‌‎بار حمله به چاه‎‌‎های نفت را در دستورکار خود قرار داد. عراق برای اولین‎‌‎بار در بهمن1361 چاه‎‌‎های میدان نفتی نوروز را بمباران کرد که این اقدام بیش از اینکه به ایران آسیب بزند، محیط‎‌‎زیست خلیج‎‌‎فارس را هدف قرار داد. با بمباران چاه شماره3 نوروز، روزانه 300هزار لیتر نفت داخل آب می‎‌‎رفت و باعث کشته شدن آبزیان و آلودگی محیط‎‌‎زیست می‎‌‎شد. برهمین اساس میرحسین موسوی، نخست‎‌‎وزیر در نخستین روز اردیبهشت1362 درباره تبعات زیست‎‌‎محیطی نشت نفت به کشورهای منطقه جنوبی خلیج‎‌‎فارس هشدار داد. اما در این میان مهار چاه‎‌‎های بمباران شده ازسوی ایران با سختی‎‌‎های ویژه‎‌‎ای مواجه بود؛ از یک‎‌‎سو کشور از متخصصان داخلی متبحر دراین حوزه بهره چندانی نداشت و ازسوی دیگر کارشناسان خارجی هم شرایط غیرقابل اجرایی را برای انجام عملیات مهار چاه‎‌‎ها تعیین می‎‌‎کردند. درچنین شرایطی تعدادی از کارشناسان داخلی در اول تیر1362 کار مهار نخستین چاه در منطقه نوروز را آغاز کردند و در شهریورماه چاه شماره3 این منطقه به‎‌‎دست متخصصان کشورمان با موفقیت مهار شد که در صنعت نفت جهان اتفاق ویژه‎‌‎ای محسوب می‎‌‎شد. تصویب لایحه عملیات بانکی بدون ربا (بهره) از مهم‎‌‎ترین اخبار اقتصادی بهار و تابستان1362بود؛ این لایحه در 22خرداد در 5فصل (اهداف و وظایف نظام بانکی، تجهیز منابع پولی، تسهیلات اعطایی بانکی، بانک مرکزی ایران و سیاست پولی و متفرقه) و 27ماده از تصویب مجلس شورای‎‌‎اسلامی گذشت، اما با اشکال شورای نگهبان به مجلس بازگشت و اصلاح شد و نهایتا در10شهریور به تأیید شورای نگهبان رسید. مجلس شورای اسلامی در نخستین ‎‌‎ماه پاییز1362 لایحه اقتصادی مهمی را تصویب کرد که براساس آن به دولت اجازه می‎‌‎داد برای اداره پایانه‎‌‎های بار در بنادر امام‎‌‎خمینی(ره)، بوشهر، خرمشهر، بندرعباس، چابهار و جلفا شرکت‎‌‎های سهامی خاص پایانه و کارگزاری ایجاد کند. این لایحه ریاست مجمع‎‌‎عمومی این شرکت‎‌‎ها را به وزیر راه‎‌‎وترابری می‎‌‎سپرد که فعالیت‎‌‎شان صرفا در زمینه کارگزاری کالاهای وارداتی بود و امور مربوط به حمل بار از بنادر و مبادی ورودی کماکان برعهده کامیون‌داران بخش‎‌‎خصوصی و شرکت‎‌‎های تعاونی حمل‎‌‎ونقل باقی می‎‌‎ماند، اما شورای نگهبان با استناد به اصل43 قانون اساسی که دولت را از کارفرمای بزرگ ‎‌‎شدن منع کرده، این لایحه را مغایر قانون اساسی اعلام کرد. در هشتمین روز آبان نیز مجلس شورای‎‌‎اسلامی لایحه دولت درباره اساسنامه وزارت جهادسازندگی را به تصویب‎‌‎ رساند تا این نهاد که در خرداد1358به فرمان بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران تشکیل شده بود، به وزارتخانه تبدیل شود. تصویب طرح تشکیل سازمان حسابرسی در مرداد، راه‎‌‎اندازی خط تولید جیپ لندرور در کارخانه پارس خودرو در مهرماه، آغاز به‎‌‎کار پالایشگاه گاز خانگیران (شهید هاشمی‎‌‎نژاد) واقع در منطقه سرخس در بهمن‎‌‎ماه و تصویب لایحه تأسیس شرکت شهرک‎‌‎های صنعتی ایران در اسفند، از مهم‎‌‎ترین اخبار اقتصادی سال1362 بود.