بیمارستان نمی‌خواهیم فضای سبز می‌خواهیم

شقایق عرفی‌نژاد

  ماجرای بیمارستان عمیدی از آن ماجراهایی است که به آن پیچیده می‌گویند. در حالت عادی، اگر خبر برسد که بزرگ‌ترین بیمارستان سوانح سوختگی در شهر در حال ساخت است، باید باعث دلگرمی ‌و خوشحالی شهروندان به‌خصوص همسایه‌های بیمارستان شود، اما در دی ماه ۹۴ زمانی که کلنگ این بیمارستان به زمین زده شد، اهالی کوچه یاس از وزیر بهداشت که در مراسم   کلنگ‌زنی حضور داشت، خواستند جلو ساخت این بیمارستان گرفته شود. اما ماجرا چه بود؟.

سال ۱۳۳۸ «ابوالحسن عمیدی نوری» زمینی را به مساحت  ۳ هزار و ۶۷۰‌مترمربع برای ساخت بیمارستان وقف می‌کند. این وقف سال‌ها در سکوت می‌ماند و زمین در طرح تفصیلی مصوب تهران به‌عنوان فضای سبز تثبیت می‌شود؛ یعنی دقیقاً آنچه در محله لازم بوده است و این روزها هم البته شهرداری عزم گسترده‌ای برای افزایش سرانه فضای سبز در تهران دارد. اما یک‌باره همه چیز تغییر می‌کند و دستور و مقدمات ساخت بیمارستان ۱۸۰ تختخوابی سوانح سوختگی از سوی علوم پزشکی شهید بهشتی و وزارت بهداشت و با پیشنهاد شهرداری داده و آماده می‌شود. کارهای ساخت بیمارستان از سال ۹۲ شروع می‌شود و در دی ماه ۹۴ به مرحله کلنگ‌زنی می‌رسد، اما ایراداتی که در ساخت این بیمارستان وجود داشته است، باعث می‌شود مردم در روز آغاز به ساخت و کلنگ‌زنی تجمع کنند.   مهم‌ترین دلیل آنها این بوده است که با ساخت بیمارستانی ۱۸۰ تختخوابی در ۱۰ طبقه در حد فاصل کوچه ۸ متری یاس، خیابان ۱۰ متری وزوایی، خیابان ۱۵ متری یوسفیان و در ۱۵۰ متری خیابان اصلی مطهری، آسایش اهالی به هم می‌ریزد.
۲۰ دی ماه ۹۴ «سید حسن قاضی‌زاده هاشمی» کلنگ ساخت بیمارستان را به زمین نزد و به مردم قول داد مشکل را به‌زودی حل کند و قول داد «هرچه قانون حکم ‌کند و خیر و صلاح است، انجام شود.» او یکی دو روز بعد اعلام کرد «مرتضی طلایی» نایب رئیس وقت شورای شهر، قبول کرده است که مسائل قانونی و رضایت ساکنان را بررسی کند  و باز در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد اعلام کرد منافع مردم مهم است.

 ماجرای  نیت واقف
بعد از این گفته‌ها، «مرتضی طلایی» اعلام کرد که این زمین از سوی مالک برای ساخت بیمارستان وقف شده است. «در نتیجه هیچ نهادی نمی‌تواند تغییری در کاربری این زمین ایجاد کند.» او در آن زمان توضیح داد: «ممکن است در طرح جامع یا تفصیلی کاربری این زمین مانند سایر لکه‌های موجود در نقشه‌ها که زمین‌های بی‌دفاع بودند، سبز تعریف شده باشد، اما این زمین وقف شده است.» او حتی امکان این را که این بیمارستان وقفی در جای دیگری با شرایط استاندارد ساخته شود، رد کرده بود. بخشی از کار این بیمارستان بر عهده سازمان اوقاف است. در واقع، به گفته مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان تهران، این بیمارستان با مشارکت سازمان اوقاف و امور خیریه و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ساخته می‌شود و پس از ساخت،   تجهیز و اداره این مجموعه به عهده دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خواهد بود.


حمیدرضا قانع/ دبیر شورایاری محله سهروردی، باغ صبا

 شروع دوباره ماجرا
فقط چند روز بعد از صحبت‌های وزیر وقت بهداشت مبنی بر اینکه تا رضایت مردم نباشد، ‌کاری از پیش نمی‌رود، اعلام شد که ساخت این بیمارستان قطعی است. او ۲۹ دی ۹۴ اعلام کرد اگر این موضوع قانونی باشد، باید اجرایی شود. به این‌ترتیب باز هم کار ساخت بیمارستان موقوفه عمیدی از سر گرفته شد. در حالی که نه در شرایط ساخت بیمارستان تغییری به وجود آمده بود و نه در عقیده ساکنان و اهل فن. امروز هم بیمارستان در حصار همین کوچه‌های باریک در حال پیشرفت است. امروز به گفته معتمدان محله، صدای ساخت‌وساز آسایش را از اهالی گرفته است و وقتی که فعالیتش را شروع کند، هجوم ماشین و رفت و آمد امانشان را خواهد برید.

 مسئولان وارد شوند
«حمیدرضا قانع» دبیر شورایاری محله سهروردی، باغ صبا و از اعضای سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران هم با ساخت این بیمارستان با این شرایط موافق نیست. او می‌گوید: «اتخاذ تدابیر مؤثر و اقدام لازم برای حفظ شهر از هر نوع خطر، از وظایف شهرداری‌هاست. ما متوجه محدودیت‌ها، کمبود امکانات و ضعف‌ها هستیم، اما به‌عنوان کارشناس و بر اساس مشاهدات و بررسی‌ها معتقدم در هر جا سیاست تساهل و عدول از ضوابط و مقررات را پیش گرفته‌ایم، بیشترین خسارت‌ها و تلفات را داشته‌ایم و هرجا سختگیری و بر اجرای مقررات پافشاری کرده‌ایم، آثار مثبت آن را به وضوح  دیده‌ایم. ممکن است در قوانین و مقررات شهرسازی مانند سایر قوانین موجود در کشور خلأها یا ضعف‌هایی نیز داشته باشیم، اما در این‌ تردیدی نیست که ضوابط تعریف‌شده، حاصل مدت‌ها بررسی و صرف هزینه‌ها و خردجمعی اندیشمندان آن حوزه است و از این حیث حائز اهمیت و لازم‌الاجراست.»
او درباره این بیمارستان عقیده دارد: «ضرورت دارد این بیمارستان در یک طرح جدی و معین مورد ارزیابی و کارشناسی و ایمنی قرار گیرد. در بسیاری از موارد با اقدامات ساده می‌توان جلو خسارت جبران‌ناپذیر و فاجعه‌بار را گرفت. سرانه امکانات و خدمات تعریف‌شده در هر محله، کاملاً روشن است و الزامی‌ به ساخت چنین بیمارستانی تا سال‌های آینده به این وسعت بدون امکانات اقامتی برای مراجعه‌کنندگان بیمار و آن هم با فاصله اندک از مدارس محله در دل ساختمان مسکونی نیست.» او پیشنهادی هم دارد: اجرای یک رای‌گیری محلی و همین‌طور بازدید مسئولان مربوطه از پروژه. قانع همچنین از استشهاد محلی می‌گوید که در همان روزهای ابتدای کلنگ‌زنی آماده شده و اهالی محل در آن به ساخت این بیمارستان در همسایگی‌شان اعتراض کرده‌اند. او امیدوار است به این استشهاد محلی پاسخی درخور داده شود و در ساخت این بیمارستان تجدیدنظر اساسی صورت گیرد.
در باره این بیمارستان حرف‌ها زیاد است، اما به نظر می‌رسد که اگر جلو پیشرفت طرح به این صورت و با این گستردگی گرفته نشود، اتفاقی شبیه آنچه در بیمارستان سینااطهر در تجریش افتاد و دامن همسایگان را گرفت، دور از انتظار نیست.

نگاه کارشناس

پیشگیری از معضل شهری بی‌درمان
مهندس «آرش حافظی‌پور» کارشناس ارشد معماری، می‌گوید: «ساخت بیمارستان در پسکوچه‌های یک محله مسکونی، برخلاف انتظارات مورد نظر، ناگزیر به یک معضل شهری بی‌درمان تبدیل می‌شود که فایده ناچیزی در برابر هزینه‌های گزاف شهری و اجتماعی بر دوش شهر و شهروندان می‌گذارد. عطف به ضوابط و استاندارها و قوانین مصوب، شرایط ساخت یک بیمارستان در این زمین وجود ندارد و بی‌ تردید باید با مطالعات چندجانبه، آینده‌نگر و در راستای توسعه پایدار شهری و همسو با سیاست‌های کلان پایتخت مندرج در طرح‌های‌هادی، جامع و تفصیلی از زمین‌های منطبق بر استانداردها و الزامات ساخت بیمارستان ایمن استفاده کرد، کما اینکه نقاط منطبق بر الزامات بیمارستانی در همین نزدیکی در مالکیت شهرداری و شرکت‌های وابسته به آن وجود دارد.»
او این شرایط استاندارد را این‌گونه توضیح می‌دهد: «مشخصات کالبدی زمین و شرایط پیرامون آن حداقل‌های تعریف‌شده در ضوابط و استانداردهای مصوب وزارت بهداشت برای جانمایی و ساخت بیمارستان ایمن شامل الزامات بهداشتی، ترافیکی، همجواری‌ها، پدافند غیرعامل و حقوق شهروندی را پوشش نمی‌دهد! گرچه برای ساخت این بیمارستان مصوبه کمیسیون ماده ۵ صادر شده، ولی شروط ذکر شده در مفاد مصوبه، پیش از صدور پروانه ساختمانی محقق و اعمال نشده است و البته تغییر کاربری فضای سبز تثبیت شده در این مصوبه باید به تأیید شورای عالی شهرسازی و معماری هم می‌رسیده تا اعتبار داشته باشد که این اتفاق نیز نیفتاده است. ضمن اینکه طبق استفتا از علما و مجتهدین با رعایت قوانین امکان تهاتر زمین وجود دارد، اما مهم‌ترین ضابطه که رعایت الزامات پدافند غیرعامل است در هنگام صدور پروانه نادیده گرفته شده است.»
او از همه مسئولان معتقد و متعهد و قانونمند درخواست می‌کند از ادامه این توده‌گذاری نابجا جلوگیری شود تا از تحمیل خسارت‌های مادی و معنوی بیشتر به این بخش از کالبد شهری تهران و کیفیت نظام درمانی و هتک حرمت قانون پیشگیری شود.