هنر برای مردم است

  مریم رهنما 

در شهریور سال1357 اعضای تالار قندریز تصمیم می‎‌‎گیرند تا به فعالیت 15ساله تالار پایان دهند؛ به گفته جودت و پاکباز، به باور آنها در آن روزگاران این کار به‌معنای همراهی با اعتصابات سراسری بود. با این‎‌‎حال تعطیلی گالری‎‌‎ها نتیجه منطقی تسریع روند انقلاب بود؛ نه فقط از آن‎‌‎رو که تب خرید و فروش آثار هنری به سرعت فروکش کرده بود که بیشتر از آن‎‌‎رو که هنرمندان باید در زمانی اندک نسبت میان حرفه‎‌‎شان و فضای ملتهب سیاسی را بازتعریف می‎‌‎کردند. شاید همین پرسش بود که بسیاری را به سوی همراهی با انقلاب سوق داد. هنرمندان حرفه‎‌‎ای یا غیرحرفه‎‌‎ای، باتجربه یا بی‎‌‎تجربه هنر را در خدمت آرمان‎‌‎هایی قرار دادند که باورشان داشتند. احتمالا این سال‎‌‎ها (حدفاصل 1357تا 1360) تنها دورانی است که هنر این‎‌‎چنین به یکی از آرمان‎‌‎هایش، همراهی با مردم و حضور جدی در عرصه اجتماعی رسید؛ به واقع این سه سال، یکی از معدود دورانی است که فاصله میان هنر و طبقات اجتماعی محو شد و احتمالا تنها دوره‎‌‎ای در تاریخ ایران است که هنر بلاواسطه به‎‌‎دست مردم رسیده است. این ارتباط بلاواسطه از چند طریق ممکن شد؛ نقاشی‎‌‎های دیواری، نمایشگاه‎‌‎های خیابانی یا نمایش آثار در مکان‎‌‎های عمومی و پلاکارد‎‌‎ها. علاوه بر این، تعیین مرز مشخص میان نقاشی و گرافیک در این دوره گاه مشکل می‎‌‎شود؛ شاید از آن‎‌‎رو که بسیاری از نقاشان پوستر می‎‌‎سازند و یا بسیاری از عکس‎‌‎ها را به شکل نقاشی روی پلاکارد اجرا می‎‌‎کنند یا بسیاری از نقاشی‎‌‎ها به‎‌‎صورت پوستر چاپ می‎‌‎شوند. این شرایط کم‎‌‎و‎‌‎بیش تا پایان جنگ حفظ می‎‌‎شود تا در اواخر دهه1360 چند گالری هنری مجوز فعالیت می‎‌‎گیرند و به این ترتیب نقاشی دوباره به‎‌‎عنوان یک حرفه مطرح می‎‌‎شود. رؤیای هنر مردمی خیلی زودتر از آنچه تصور می‎‌‎شد به پایان می‎‌‎رسد. از اواخر دهه1360به‎‌‎نظر می‎‌‎رسد که آرمان هنر مردمی به پایان راه رسیده است.