گزارش
سایه سنگین دلار بر زندگی بیماران
گزارش همشهری از اثرات افزایش و بی‌ثباتی در بازار ارز بر خدمات درمانی و پزشکی
معصومه حیدری‌پارسا|روزنامه‌نگار:
بازار دارو و تجهیزات پزشکی که از چند‌ماه پیش و باتوجه به عدم‌پرداخت بدهی‌های شرکت‌های وابسته به صنعت دارو و تجهیزات پزشکی با آشفتگی‌هایی همراه شده بود با افزایش نرخ ارز و دلار دچار تلاطم‌های شدیدتری شده است. ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت هم روز گذشته در نشست خبری خود با اشاره به تأثیر نرخ ارز بر قیمت دارو و همچنین تجهیزات پزشکی، گفت: زمانی که دلار از هزار تومان به ۳هزار تومان رسید، مجلس وقت ردیف جدیدی را به‌عنوان مابه‌التفاوت ارز داروهای وارداتی ایجاد کرد و در سال اول، ۱۹۲۰میلیارد تومان اعتبار برای آن درنظر گرفت؛ حال باید دید بازار ارز به چه صورت پیش می‌رود تا براساس آن تصمیم‌گیری شود. او همچنین گفت: البته قاعدتا افزایش قیمت دلار بر قیمت‌گذاری تجهیزات پزشکی مؤثر خواهد بود و ما منتظریم بحران فعلی در مورد دلار رفع و سپس اقدامات لازم انجام شود. سخنگوی وزارت بهداشت در نشست خبری در پاسخ به سؤالی درباره افزایش قیمت برخی داروهای تولید داخل هم گفت: افزایش قیمت چند دارو به معنی افزایش قیمت دارو در کشور نیست، بلکه بعضا علل خاص موردی در این زمینه وجود دارد. به‌عنوان مثال ممکن است قیمت جهانی مواد اولیه یک دارو بالا رود که در نتیجه قیمت آن دارو در کشور بالا می‌رود. به هر حال ما اجازه افزایش قابل توجه در سبد دارویی کشور را نداده‌ایم؛ البته صنایع هم نمی‌توانند با قیمتی پایین‌تر از قیمت تمام‌شده و با ضرر دارو را ارائه کنند؛ بنابراین مجبوریم قیمت دارو را در یک حالت تعادل نگه داریم.
اما این مقام عالی در وزارت بهداشت در شرایطی از تعادل در قیمت دارو صحبت می‌کند که گزارش میدانی روزنامه همشهری از داروخانه‌ها و گفت‌وگو با تعدادی از بیماران، خبر از آشفتگی بازار دارو و تجهیزات پزشکی و گران شدن دارو به‌خصوص در روزهای گذشته را که دلار و ارزهای دیگر گران شده است، می‌دهد. دارو که باید مرهمی بر درد بیماران باشد، حالا با افزایش قیمت به ترسی بزرگ برای بیماران و خانواده‌هایشان تبدیل شده است. علاوه بر این یکی دیگر از نگرانی‌های بیماران، کمیاب شدن برخی از داروها برای درمان بیماری‌های خاص ازجمله تالاسمی است. همچنین به گزارش خبرگزاری‌های فارس و مهر، روز گذشته خانواده‌های بیماران مبتلا به نقص ایمنی به‌دلیل افزایش قیمت داروها مقابل سازمان غذا و دارو تجمع کردند.
نوسانات نرخ ارز مانعی در مسیر واردات دارو
رئیس فراکسیون غذا و دارو مجلس با انتقاد از نوسانات نرخ ارز آن را مانعی در مسیر واردات دارو و عامل ایجاد مشکل در چرخه مالی صنعت داروسازی می‌داند. همایون هاشمی در واکنش به اظهارنظر رئیس مرکز تحقیقات اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران خطاب به رئیس‌جمهور مبنی بر اینکه صنعت داروسازی کشور از داخل فلج شده است، گفت: سال96 به‌رغم اینکه مجلس و دولت اقدامات ارزنده‌ای در حوزه تأمین مطالبات صنعت دارو چه در حوزه توزیع و چه در حوزه تولید دارو انجام دادند اما این صنعت حرکت رو به جلو نداشته است. درواقع تصمیمات نادرست، سوءبرداشت‌ها، برخوردهای سلیقه‌ای و در نهایت رفتار دوگانه مسئولان سبب شد که صنعتگران، انجمن‌ها، صاحبان صنایع و ذینفعان در این حوزه آسیب‌های جدی ببینند؛ ضمن اینکه صنایع دارویی، تجهیزات پزشکی و محصولات مصرفی رقمی بیش از 8هزار میلیارد تومان از بخش‌های مختلف اعم از بیمه‌ها و وزارت بهداشت مطالبات دارند که تاکنون پرداخت نشده است و این از مشکلاتی بوده که از سال96 به امسال منتقل شده است.»
براساس آمارهای رسمی، حدود ۱۳۰هزار بیمار خاص در کشور زندگی می‌کنند؛ بیمارانی با بیماری‌هایی نظیر ام‌اس، دیالیز، هموفیلی و تالاسمی. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که بیماران خاص با آن دست و پنجه نرم می‌کنند قیمت بالای داروهای مورد نیاز آنهاست؛ این مسئله به‌ویژه در شرایط افزایش دلار تشدید شده است. بسیاری از داروهایی که بیماران خاص به آنها نیاز دارند کمیاب شده و همین مسئله باعث شده که این بیماران مجبور به پرداخت هزینه‌های بیشتری شوند. شاهین، مبتلا به بیماری ام‌اس می‌گوید: به‌دلیل گران بودن داروها نمی‌توانم به‌طور کامل از آنها استفاده کنم. هزینه هر جعبه داروی خارجی مانند ریبف، آونکس و بتافرون نه‌تنها بالاست، بلکه علاوه بر آن از اسفندماه سال گذشته به‌شدت کمیاب نیز شده است.
گرانی دارو البته مختص بیماران خاص نیست. شریفی یکی از بیمارانی است که منتظر ایستاده تا متصدی داروخانه او را صدا کند. می‌گوید: دخترم بیماری مقاوم به صرع دارد و داروهایش گران شده است؛ مثلا قرص سابریل قبلا بسته‌ای 100هزار تومان بود که امروز آن را 187هزار تومان خریده‌ام. همچنین شربت اپلیم که قبلا 60هزار تومان بود از 2ماه پیش کمیاب شده و اگر پیدا شود باید تا 150هزارتومان برای آن پول بپردازم.
داروساز یکی از داروخانه‌های بزرگ پایتخت نیز درباره گرانی داروهای اوتی‌سی می‌گوید: قیمت شربت دیفن ساده، شربت دیفن کامپاند، اکسپکتورانت کدئین، قطره سدیم کلراید، انواع قرص‌های مولتی ویتامین و... نیز افزایش یافته است.
محمود هادی‌پوردهشال، داروساز هم در این‌باره می‌گوید: با افزایش نرخ دلار از حدود بهمن ماه سال پیش بسیاری از خط‌های تولید زیانده و تعطیل شده‌اند؛ ضمن اینکه با گرانی ارز واردکنندگان که قطعا داروی خود را با دلار وارد می‌کنند متحمل زیان شده و از تداوم واردات دست می‌کشند که این به‌ضرر صنعت دارو و به‌خصوص بیماران است. همچنین بحران نقدینگی در بیمه‌ها باعث شده که هیچ‌گونه پرداخت بیشتری از جیب بیمه‌ها میسر نباشد و این بحران عملا این چرخه اقتصادی را شکننده کرده است. بیشترین زیان در زمینه دارو متوجه بیماران خاص خواهد بود؛ زیرا با توجه به قیمت‌گذاری بسیار سختگیرانه داروهای یارانه‌ای یا اصطلاحا تفاهمنامه‌ای هرگونه افزایش قیمت دلار به معنی زیان‌دهی شرکت تأمین‌کننده بوده و در مدت کوتاهی تأمین‌کننده از ادامه فعالیت منصرف خواهد شد که درخصوص داروی دسفرال بیماران تالاسمی با همین مشکل مواجه هستند. اما از دارو که بگذریم حوزه تجهیزات پزشکی هم از افزایش قیمت ارز بی‌نصیب نمانده و نگرانی‌هایی در این حوزه ایجاد شده است. چیذری از واردکنندگان تجهیزات پزشکی می‌گوید: چاره‌ای نداریم جز اینکه فعالیت خود را محدود کنیم، نوسانات موجود در بازار ارز باعث شده چرخه مالی این حوزه با مشکل مواجه شود و دچار ورشکستگی شده‌ایم. شاید امروز 10درصد از افراد فعال در حوزه ما توانایی ادامه فعالیت داشته باشند.
کند شدن چرخه اقتصادی داروخانه‌ها
همچنین یکی از مسئولان داروخانه 13 آبان که نمی‌خواهد نامی از او در گزارش برده شود در این‌باره می‌گوید: از ابتدای سال تاکنون، شاهد افزایش قیمت داروها بوده‌ایم و این روند با توجه به افزایش میزان قیمت ارز در یک‌ماه گذشته بیش از پیش بوده است؛ به‌طوری‌که هم‌اکنون، اکثر اقلام دارویی خارجی و داخلی‌گران شده است. به هرحال چرخه اقتصادی داروخانه‌ها کند شده است. چک‌های برگشتی داروخانه‌ها در حال افزایش است و اگر این وضعیت ادامه یابد، بسیاری از داروخانه‌ها نمی‌توانند به فعالیت اقتصادی خود ادامه دهند. البته او معتقد است که روند افزایش قیمت داروها به‌دلیل افزایش قیمت ارز، تنها مربوط به داروهای خارجی نیست و می‌گوید: افزایش قیمت در داروهای خارجی به شکل مستقیم است اما نمی‌توان گفت که داروهای داخلی نیز به‌دلیل افزایش میزان نرخ ارز از این قاعده مستثنا هستند؛ چرا که بسیاری از مواداولیه داروهای داخلی از خارج از کشور تأمین می‌شود و این امر دلیلی بر افزایش میزان قیمت داروهای داخلی است.
البته روز گذشته یکی از شهروندان در توییتی اعلام کرده که اگر داروخانه‌ای دارویی را به بهانه گران شدن دلار بیشتر از قیمت قبل می‌فروشد مردم حتما با شماره190 تماس بگیرند و اطلاع دهند. من تماس گرفتم، گفتند پیگیری می‌کنند و اینکه اجازه چنین افزایشی را نداشتند و فردا بروم مابه‌التفاوت را پس بگیرم.
سیاستی که اجرا نشد
در جلسه کمیسیون تلفیق مجلس که در ارتباط با بررسی بازار ارز سال گذشته با حضور رئیس‌کل بانک مرکزی و مسئولان وزارت بهداشت برگزار شد، مصوب شد که در حوزه دارو و کالاهای سلامت در سال97 ارز مرجع تخصیص داده شود؛ موضوعی که رسول خضری، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، دی‌ماه سال گذشته مطرح کرده و گفته بود: با تخصیص ارز مرجع، پایین‌ترین نرخ ارز در حوزه دارو درنظر گرفته خواهد شد تا کمترین افزایش از لحاظ گرانی را داشته باشیم. ارز مرجع به شرکت‌های دارویی پرداخت خواهد شد و در این مورد دولت و مجلس حمایت خواهند کرد تا در تأمین داروی کشور مشکلی به‌وجود نیاید.
اما حالا باتوجه به تصمیم دولت برای تک‌نرخی کردن قیمت ارز و تثبیت قیمت دلار روی 4200تومان باید دید که آیا سرنوشت تخصیص دلار و ارزهای دیگر به دارو دستخوش تغییرات می‌شود یا خیر.
یکی از شهروندان که پدرش در لیست انتظار برای پیوند قلب مصنوعی است به همشهری می‌گوید: تا هفته پیش قرار بود مبلغ 250میلیون تومان برای پیوند قلب پرداخت کنیم که با افزایش نرخ دلار بین 40 تا 50 میلیون باید بیشتر بپردازیم. بیمه هزینه تأمین قلب مصنوعی را پرداخت نمی‌کند و حالا ما باید خانه‌مان را برای درمان پدرم بفروشیم.
اجازه نداده‌ایم نوسانات قیمت ارز اثرگذار باشد
سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت با بیان اینکه نوسانات بازار ارز حتما بر دسترسی، قیمت مواداولیه و تجهیزات پزشکی در بازار تأثیر‌گذار است، گفت: تاکنون اجازه نداده‌ایم که نوسانات بازار ارز بر حوزه سلامت و محصولات آن، اثرگذار باشد اما این اقدام هم خیلی منطقی نیست چون وارد‌کننده باید با قیمت روز دلار، خرید کند و فشار هم تا اندازه‌ای قابل تحمل است و تصمیمات ما باید علمی و منطقی باشد اما امیدواریم که با توجه به اراده دولت، مشکلی در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی پیش نیاید. او با اشاره به تأمین مواداولیه دارو و تجهیزات پزشکی با استفاده از ارز خارجی، یادآور شد: نوسانات بازار ارز حتما روی دسترسی و قیمت مواداولیه و تجهیزات پزشکی در بازار تأثیر‌گذار است. یک طرف هم، بیمه‌ها به‌عنوان خریداران خدمات هستند و حتما باید تدبیر جدیدی اندیشیده شود.
