فتانه احدی_روزنامه نگار
باید به حضور مداوم کودکان در خانه عادت کرد؛ موضوعی که تنها یکی از اجبارهای کرونایی قرن حاضر است. والدین اکنون باید همه 24ساعت را به فکر کودکانی باشند که در خانه حضور دارند. در این شرایط، بسیاری از مادران پخت انواع غذاهای جدید، نان، شیرینی و کیک را به‌عنوان راه‌حلی مناسب برای آرام کردن کودکان انتخاب کرده‌اند. تماشای تلویزیون، بازی‌های رایانه‌ای و استفاده از فضای مجازی در کنار خوردن غذاهای دلچسب و پررنگ و لعاب، کیک و شیرینی‌های خانگی، شاید تا مدتی کودکان را سرگرم و آرام کند اما این اقدام افزایش وزن را به‌دنبال خواهد داشت. راه چاره چیست؟ دکتر اکرم نعمتی‌اولیایی متخصص کودکان و نوزادان، توضیحاتی برای مراقبت‌های جسمی از کودکان در این روزها در اختیارمان قرار داده است.
منشأ اضافه وزن بعضی از کودکان چیست؟ آیا این مسئله به دیدگاه خانواده‌ها ارتباط دارد؟
نکته مهم تغییر نگرش والدین درباره وزن کودکانشان است، به‌طوری که این روزها بسیار زیاد با والدینی مواجه هستیم که از پزشکان اطفال تقاضا می‌کنند مکمل و داروهایی تجویز کنند تا کودکانشان تپل شوند و عقیده‌شان این است که در مراحل بعدی زندگی کودکان لاغر خواهند شد، درحالی‌که این تفکر اشتباه است، چرا که طبق تحقیقات به‌عمل آمده کودکان و نوجوانان چاق به بزرگسالان چاق تبدیل خواهند شد و درنهایت با انواع بیماری‌ها ازجمله دیابت، فشار خون، بیماری‌های قلبی-عروقی، سرطان و کبد چرب دست و پنجه نرم خواهند کرد. طبق آمار دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، اکنون از 8میلیون کودک زیر 5سال در ایران، حدود 14درصد، یعنی یک میلیون و 120هزار نفر دچار اضافه وزن و چاقی هستند.
دلایل چاقی در کودکان را چه چیز می‌بینید؟ کرونا و دوران قرنطینه خانگی چقدر در این امر تأثیر داشته است؟
به‌طور کلی 2دلیل عمده اضافه‌وزن کودکان، یعنی الگوی تغذیه‌ای نادرست خانواده‌ها و استفاده بی‌رویه از فست‌فودها و نوشیدنی‌های شیرین و گازدار و... و کم‌تحرکی کودکان و نوجوانان عامل چاقی محسوب می‌شود. اکنون با توجه به شیوع ویروس کرونا، مورد دوم عامل مهمی به‌شمار می‌رود. آموزش‌های آنلاین و مجازی در حوزه‌های مختلف آموزشی، باعث کم‌تحرکی بچه‌ها و کمک به افزایش وزن آنها شده است.
برای پیشگیری از افزایش وزن و چاقی در دوران قرنطینه خانگی چه توصیه‌ای دارید؟
به‌طور کلی توصیه می‌شود میزان فعالیت بدنی کودکان زیر 5سال، 3ساعت در روز باشد که فعالیت‌هایی مانند بازی کردن، دویدن، راه رفتن و... را شامل می‌شود. میزان توصیه‌شده فعالیت مناسب بدنی در کودکان بالای 5سال حداقل 60دقیقه در روز است.
ورزش کردن در خانه چقدر می‌تواند در تنظیم و کاهش وزن کودکان مؤثر باشد؟
البته این روزها خانه بهترین مکان برای ورزش کردن است، ولی والدین می‌توانند در فضاهای خلوت و باز، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در ساعات محدودتری با فرزندان خود به فعالیت ورزشی بپردازند. پیاده‌روی یکی از ورزش‌های مناسب برای افزایش تحرک کودکان است. به‌طور کلی ورزش‌کردن علاوه بر تنظیم وزن کودکان باعث تقویت سیستم ایمنی و کاهش استرس و اضطراب کودکان و بهبود مشکلات رفتاری آنان می‌شود.
ساعت خواب کودکان و حتی تنظیم خواب و بیداری آنها چه تأثیری بر کنترل وزن دارد؟
والدین باید بر این مقوله نظارت کافی داشته باشند، به‌صورتی که کودکان در این ایام نیز در ساعات مشخص به رختخواب بروند و سر ساعت مشخصی صبح‌ها از خواب بیدار شوند و ساعاتی در طول روز نیز به فعالیت بدنی بپردازند. بچه‌هایی که دیرتر می‌خوابند چاق‌تر هستند. توجه به خواب کافی نقش مؤثری در پیشگیری و کنترل اضافه وزن و چاقی دارد. والدین باید توجه داشته باشند که هورمون رشد در ساعات مشخصی از شب در پیک اثر خود است و دیر خوابیدن کودکان باعث می‌شود از این اثر هورمون رشد محروم شوند و درنهایت باعث کوتاهی قد آنان خواهد شد.
آیا خانواده‌ها باید رژیم‌های غذایی خاصی را در این دوران رعایت کنند؟ این اقدام می‌تواند کمک مؤثری باشد؟
پرهیز از غذاهای چرب، سرخ‌کردنی و فست‌فودها راه‌حل مناسبی برای کنترل وزن کودکان است. کاهش مصرف قند، نمک و چربی یک توصیه کلی است. توصیه می‌شود از مصرف نوشابه‌های گازدار، انرژی‌زا و آبمیوه‌های صنعتی اجتناب شود. باید توجه داشت که نوشابه‌های رژیمی یا دارای شیرین‌کننده مصنوعی فاقد کالری هستند، ولی افزودنی‌های موجود در این نوشابه‌ها اشتها را افزایش می‌دهند و باعث افزایش وزن می‌شوند. محدودیت مصرف تنقلات چرب و شور مثل پفک و چیپس، ذرت‌های حجیم‌شده و محدودیت مصرف انواع بستنی توصیه می‌شود و به‌جای آن باید ازمیوه، سبزیجات و مواد سبوس‌دار در رژیم غذایی روزانه بهره کافی ببرند. همچنین والدین می‌توانند با تهیه غذاهای سنتی کم‌نمک و کم‌چرب به کنترل وزن کودکان کمک کنند. اجتناب از ریزه‌خواری در فواصل بین وعده‌های غذایی اصلی بسیار اهمیت دارد. گاهی خانواده‌ها هنگام بهانه‌گیری کودکان، برای رهایی از این وضعیت به آنها هله‌هوله‌های فاقد ارزش غذایی می‌دهند یا کودکان را عادت داده‌اند که هنگام تماشای تلویزیون درحال خوردن باشند که این عادت غلط باعث افزایش وزن آنان می‌شود.
کاهش زمان تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری، تبلت و تلفن‌همراه چگونه می‌تواند روی کنترل وزن کودکان تأثیر‌گذار باشد؟
این روزها با توجه به آموزش اجباری و آنلاین کودکان در فضای مجازی رعایت این مورد کمی سخت به‌نظر می‌رسد، ولی والدین باید توجه داشته باشند که غیراز زمان آموزش، کودکان را از انجام بازی‌های مجازی و پرسه‌زدن در فضای مجازی دور کنند و در کل زمان استفاده از فضای مجازی و تلویزیون را به 2ساعت در روز کاهش دهند. این مسئله باعث کم‌تحرکی در کودکان می‌شود که باید راه‌های جایگزین یافت.
برای جلوگیری از کم‌تحرکی کودکان و کاهش استفاده از بازی‌های کامپیوتری، تبلت و تلفن همراه و حتی تماشای تلویزیون چه راهکارهایی را باید در پیش گرفت؟
تشویق کودکان به کمک در انجام کارهای خانه مانند گردگیری، جارو‌کردن، نظافت، انجام کارهای باغچه و... می‌تواند فضای مناسبی برای سرگرم کردن آنها و ایجاد تحرک مناسب باشد.
چگونه از افزایش وزن بچه‌ها در دوران قرنطینه پیشگیری کنیم؟
کودکان را به‌کار بگیرید
نکته‌هایی درباره تغذیه و ایده‌هایی برای تحرک بچه‌ها در زمانه کرونا در گفت‌وگو با متخصص کودکان
در همینه زمینه :
