پرتقال ایران برای صادرات جذاب شد

قیمت‌های عجیب و شگفت‌انگیز در بازار میوه معمولا خاص میوه‌های تابستانی است. با آغاز نیمه دوم سال وباورود میوه‌های ماندگارتر فصل سرما بعد از گذشتن از قیمت‌های نوبرانه معمولا به نرخ‌های پایداری می‌رسیم. ولی امسال بازار میوه و سبزی در فصل سرد هم شاهد قیمت‌های عجیب و غیرقابل باوری بود. از عرضه گوجه 35هزار تومانی هنوز مدت زیادی نگذشته و بازارش متعادل نشده بود که هویج 25هزار تومانی سر از مغازه‌های میوه فروشی درآورد و حالا سه برابر شدن قیمت پرتقال خبر تازه بازار میوه است. نرخ‌های بسیار عجیب و بالاتر از حد تصوری که هرازگاهی در حوزه میوه، سبزی و صیفی شاهد آن هستیم به نبود تعادل میان عرضه و تقاضا بازمی گردد که در مواردی به فاصله میان فصل رسیدن محصول در نقاط مختلف کشور نسبت داده می‌شود که مانند آنچه درباره گوجه وعده داده شده با رسیدن محصول از استان‌های دیگر حل می‌شود. اما در مواردی هم محصول به میزان کافی تولید شده اما به جای بازار داخلی سر از بازارهای صادراتی در می‌آورد. درباره گرانی پرتقال گفته می‌شود عامل دوم تأثیرگذار بوده است.

دلال‌های صادراتی؛ عامل گرانی
رئیس اتحادیه بارفروشان می‌گوید سلف‌خران پرتقال مازندران را در حجم وسیع و با قیمت کیلویی ۱۳هزار تومان برای صادرات خریده‌اند و این رقم سبب شده کشاورزان برای ارسال بار به میدان مرکزی تهران تمایلی نداشته باشند. به گفته مصطفی دارایی نژاد قیمت امسال خرید پرتقال از باغداران نسبت به قیمت سال گذشته 3برابر شده و درحالی‌که سال گذشته پرتقال روی درخت کیلویی ۲هزار تومان از کشاورز خریداری می‌شد، امسال کشاورزان مازندران، پرتقال را روی درخت کیلویی ۷هزار تومان می‌فروشند. به‌گفته رئیس اتحادیه بارفروشان کشاورز پرتقال را کیلویی ۷هزار تا 7500تومان به‌صورت عمده عرضه می‌کند، ۳هزار تومان هزینه بسته بندی، کارگر و حمل به آن اضافه می‌شود و عمده فروش با یک‌هزار تومان سود آن را به قیمت ۱۱هزار تا ۱۱هزارو۵۰۰تومان در میدان مرکزی معامله می‌کند. در نهایت این محصول با ۳۰درصد سود خرده فروش به قیمت ۱۵ تا ۱۶هزار تومان به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد. اما قیمت پرتقال در مغازه‌های سطح شهر بیش از این‌هاست. تا 2‌ماه دیگر خریدهای عید نوروز هم آغاز می‌شود و ازآنجا که پرتقال از میوه‌های عمده عید نوروز است  می‌توان از حالا نگران قیمت آن در پرتقاضاترین زمان سال بود. دارایی نژاد برهمین مبنا از احتمال رویت «قیمت‌های خیلی بیشتر» برای شب عید سخن می‌گوید.

دلیل جذابیت صدور مرکبات
اما مجتبی شادلو بازرس اتحادیه سراسری باغداران در گفت‌وگو با همشهری جذابیت بازارهای صادراتی برای باغداران را رد نمی‌کند اما بر این نکته تأکید دارد که چیزی خارج از عرف بازار در زمینه محصول پرتقال رخ نداده است. مجتبی شادلو با تکذیب قیمت خرید 13هزار تومانی پرتقال از باغداران می‌گوید: بازار صادرات به‌دلیل ارزآوری، برای باغداران جذاب‌تر از بازارهای داخلی است ولی قطعا کسی که از باغدار خرید می‌کند نیز سعی می‌کند برای صرفه خودش هم که شده عرف بازار را رعایت کند. این فعال صنفی می‌افزاید: در مبادلات بین‌المللی و بازار صادرتی نمی‌توان و نباید جریان صادرات قطع و وصل شود چون هر بازار صادراتی را به‌دلیل قطع صادرات از دست بدهیم رقبای بین‌المللی جایگزین ما می‌شوند و دیگر به‌دست آوردن آن بازار از محالات است.
او معتقد است طی سال‌های گذشته در زمینه محصول پرتقال، باغداران بارها با تجربه تولید مازاد و نبود بازار کافی در داخل کشور مواجه بوده‌اند و قیمت پایین در بازار داخل آنها را متضرر کرده است. در چنین شرایطی توجه به بازارهای صادراتی عجیب نیست. شادلو تأثیر تولیدکننده در تعیین قیمت محصول را بسیار کم می‌داند و می‌افزاید: تولیدکننده تابع بازار است و زمانی که محصولش به بار می‌نشیند ناچار است آن را به بازار عرضه کند. تنها چیزی که می‌تواند در این میان تأثیرگذار باشد نبود زمان‌بندی مناسب برای خرید است. به‌گفته او، نه در زمانی که محصولی زیر قیمت تولید در بازار به فروش می‌رسد، کسی می‌تواند زیان باغدار را جبران کند و نه در زمانی که محصول با قیمت‌های نجومی عرضه می‌شود سودی به جیب باغدار و کشاورز می‌رود چون قیمت در باغ و زمین کشاورزی تعیین نمی‌شود.

سقف قیمت خرید پرتقال، 6هزارتومان 
قیمت‌های که در بازار میوه برای ارقام مختلف میوه و سبزی تعیین می‌شود با افزودن هزینه‌های جانبی و سود مجاز و هزینه‌های واسطه گری است و با نرخ خرید از کشاورز بسیار متفاوت است اما به گفته رئیس اتحادیه باغداران تهران حتی قیمت‌های عنوان شده هم معتبر نیست. شادلو در این زمینه می‌گوید: قیمت خرید پرتقال از ابتدای فصل تولید از 5هزار تومان شروع شد و تا 6هزار تومان رسید. او در عین حال عرضه و تقاضا را مهم‌ترین عامل تعیین قیمت محصولات دانست و احتمال اینکه محصولات برداشت نشده با قیمت‌هایی بیش از این به بازار عرضه شوند را نیز رد نکرد. باید دید عامل صادرات تا کجا می‌تواند بر روند عرضه و نتیجتا افزایش نرخ محصولات روی درخت، تأثیرگذار باشد.