«بسیج» از محله برای محله

سروش جنابی دبیر تحریریه

«بسیج» نامی است آشنا که از ۴۰ سال پیش، یعنی درست از سال ۵۷، در دایره واژگان فارسی‌زبانان پرکاربرد شده است. بسیج پس از انقلاب اسلامی به حرکتی مردمی و داوطلبانه اطلاق می‌شد که آن روزگار در محله‌ها شکل گرفته بود و در غیاب ساختارهای دولتی که دیگر اثری از آن نبود، به رتق و فتق کارها می‌پرداخت؛ از امور انتظامی گرفته تا توزیع کالاهای اساسی و نظارت بر پخش مایحتاجی که تولیدشان کاهش پیدا کرده بود مثل شیر، روغن و کره. در عین حال، ‌ بسیج باز هم به نوعی دیگر از مشارکت‌های داوطلبانه گفته می‌شد که رویکردی کمک‌رسان در خارج محله داشت و به نام بسیج سازندگی شناخته می‌شد. به هر روی، بسیج در مفهوم کلی، همه فعالیت‌های مردم‌نهاد را شامل می‌شد که در محله‌ها و از محله‌ها شکل می‌گرفت.
با شعله‌ور شدن زبانه‌های جنگ در مرزهای غربی، همه نظر و نگاه مردم به تهدید بزرگ تمامیت ارضی کشورمان معطوف و نیروهای مردمی برای رفع این تهاجم بسیج شدند. آنها که توان رزم داشتند، آموزش نظامی دیدند و از پایگاه‌های محلی به خطوط نبرد اعزام شدند. در طول هشت سال دفاع مقدس، دلاورانه جنگیدند و زخم برداشتند و خون دادند. پلاک حک شده بر کوچه و خیابان محله‌ها کمترین شاهد این مدعاست. آنها که توان و امکان جنگ نداشتند در محله‌ها به تدارک و پشتیبانی رزمندگان پرداختند. در این دوره نیز هسته همه این فعالیت‌های افتخارآفرین در محله‌ها بود.
حدفاصل پایان جنگ تا قبل از شیوع کرونا کم نبودند گروه‌های جهادی که با همان فرهنگ و منش، عرصه‌های مختلفی چون ساخت خانه برای محرومان، واکسیناسیون، آمارگیری و کمک‌رسانی به روستاهای محروم به‌منظور فقرزدایی را انتخاب کردند. اما ورود بیماری همه‌گیر به کشور همچنین تنگناهای اقتصادی به واسطه تحریم‌های همه‌جانبه، جغرافیا و رویکردی جدید به بسیج شناساند و آن محدوده نام‌آشنایی به نام محله بود. کارگاه‌های تولید ماسک و گان و آبمیوه طبیعی در محله‌ها برپا شد و خسارت‌دیدگان کرونا و کسانی که مشکل معیشتی پیدا کرده بودند شناسایی و کمک‌ها محله به محله توزیع شدند.
اخیراً خبر رسید که یکی از پایگاه‌های بسیج جنوب شهر علاوه بر فعالیت‌های یادشده، کارگروهی با همراهی نهادهای شهری با هدف شناسایی دقیق‌تر مشکل محله‌ها تشکیل داده و محل‌هایی را برای مراجعه ساکنان تعیین کرده است. انگیزه و دلیل، کرونا باشد یا تحریم و فشارهای معیشتی‌ مهم نیست، ‌بلکه این رویکرد فرصتی پیش می‌آورد که مثل دهه ۶۰ پویایی، ‌همدلی و همبستگی را به محله‌ها هدیه داد تا دوباره محله جان و روح تازه‌ای بگیرد و همسایه‌ای شرمنده نان و خوراک و بهداشت اهل و عیالش نماند.