شاه سرگردان

آرش نهاوندی 

روزنامه نیویورک‌تایمز در 30نوامبر 1979 (9آذر 1358) تیتر زد: «دولت مکزیک از بازگشت شاه پس از معالجات پزشکی جلوگیری کرد». به نوشته این روزنامه، دولت مکزیک امشب به‎‌‎طور غیرمنتظره‎‌‎ای اعلام کرد که به شاه مخلوع ایران اجازه نخواهد داد به اقامتگاه موقتش در «کوئرناواکا» بازگردد. خورخه کاستانیدا، وزیر امورخارجه مکزیک در بیانیه‎‌‎ای اعلام کرد که بازگشت شاه به این کشور مغایر با منافع حیاتی مکزیک است. او در این بیانیه همچنین به این نکته اشاره کرد که این تصمیم را هوگو بی‎‌‎مارگاین، سفیر مکزیک در آمریکا به اطلاع خانواده شاه رسانده است. منابع وزارت خارجه مکزیک نیز اعلام کردند که تصمیم این کشور مبنی بر ممانعت از ورود دوباره شاه به مکزیک به مقامات سفارت آمریکا در مکزیکوسیتی اطلاع داده شده بود. منابع دیپلماتیک آمریکایی اما اعلام کرده‎‌‎اند که از اقدام دولت مکزیک در این‎‌‎باره به‎‌‎طورکامل شگفت‌زده شده‎‌‎اند. این تصمیم در حالی از سوی دولت مکزیک اتخاذ شده که 2هفته پیش وزیر امورخارجه این کشور اعلام کرده بود که به شاه برای ورود به مکزیک ویزای توریستی اعطا خواهد شد. دولت مکزیک به‎‌‎طور رسمی دلیل ممانعت از ورود شاه به این کشور را اعلام نکرده است. اما کاستانیدا، وزیر امورخارجه مکزیک اعلام کرده است که اوضاع از زمانی که شاه در 22اکتبر(30مهر) برای معالجه در نیویورک خاک مکزیک را ترک کرد، به‎‌‎طور کامل تغییر کرده است (اشاره غیرمستقیم به واقعه تسخیر سفارت آمریکا در تهران در روز 13آبان).

اوضاع در تهران 3هفته پس از تسخیر سفارت آمریکا
نیویورک‌تایمز در مطلبی دیگر در همین صفحه، به اوضاع در تهران کمتر از 3هفته پس از تسخیر سفارت آمریکا پرداخته است. این روزنامه در این‎‌‎باره تیتر زده است:«در تهران، دانشجویان سخن می‌گویند و خیابان‎‌‎ها مملو از جمعیتی است که در حال برگزاری مراسم مذهبی هستند». به نوشته نیویورک‌تایمز، در یک اتاق کوچک در محوطه سفارت آمریکا در تهران که با تصاویری از آیت‎‌‎الله (امام) روح‎‌‎الله خمینی تزئین شده 2نفر از سران دانشجویان به سؤالاتی که پیش از این به‎‌‎صورت کتبی به آنها ارائه شده بود، پاسخ دادند. یکی از این دو دانشجو در سخنانی گفت: فرهنگ غرب، ابزار بسیار مناسبی برای استعمارگران است. این ابزار زمینه پذیرش ارزش‎‌‎های آمریکایی و غربی در کشور را فراهم و کشور را از اصل خود دور می‎‌‎کند و زمینه را برای سلطه بر آن فراهم می‎‌‎کند. در ادامه این گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز به احیای مراسم اسلامی وعزاداری محرم و فرهنگ عاشورایی در ماه‎‌‎های پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران اشاره می‎‌‎کند و می‎‌‎نویسد که مردم در مساجد و خیابان‎‌‎ها و منازل خود در حال برپایی آیین‎‌‎ها و مناسک‎ ‌‎ماه محرم هستند.