در پی اتحاد

حمیدرضا محمدی 

از جوانی‎‌‎اش چهره محبوبی بود. در همان سال‎‌‎هایی که در مسجد هدایت، تفسیر قرآن می‎‌‎گفت، برایش سر و دست می‎‌‎شکستند. او اگرچه مبارزی سخت و ستبر بود و به تفریق حاکم ظالم می‎‌‎اندیشید اما به تحبیب قلوب هم بسیار توجه داشت که اگر چنین نبود، یکی از سردمداران تقریب مذاهب اسلامی و حتی ادیان ابراهیمی در سال‎‌‎هایی که کسی چندان برایش این مسئله، مهم نبود، نمی‎‌‎شد و از این رو، باید او را از آغازگران نهضت نواندیشی دینی در ایران به‎‌‎شمار آورد.
سیدمحمود حسینی علایی طالقانی، گسستن زنجیرهای عقب‎‌‎ماندگی و درهم‎‌‎شکستن استعمار و استثمار را در اتحاد دول و ملل اسلامی می‎‌‎دید و از این جهت هم بود که در دهه30، پای ثابت اجتماعات علمای مسلمان در کشورهای اسلامی بود.
 او در این برهه، در همایش شعوب‎‌‎المسلمین در کراچی در سال1331، کنگره دارالتقریب اسلامی در قاهره در سال1338و کنفرانس اسلامی با عنوان «مُؤتمر اسلامی» در بیت‎‌‎المقدس در سال‎‌‎های1338و1340 شرکت کرد که در پاکستان، نماینده آیت‎‌‎الله کاشانی و در مصر، نماینده آیت‎‌‎الله‎‌‎العظمی‎‌‎ بروجردی بود و دیدار مهمی هم با شیخ محمود شَلتوت، شیخ الازهر کرد. همچنین در این اثنا، ۲ماه را در کشورهای عراق، سوریه، لبنان و عربستان گذراند و ضمن دیدار با رهبران دینی این کشورها، سخنرانی‎‌‎هایی ایراد کرد.
آیت‎‌‎الله طالقانی در همه این دیدارها و سخنرانی‎‌‎ها، فلسطین را پیش چشم داشت و مدام و مداوم، با یادآوری رنج این ملت، از انفعال اعراب انتقاد می‎‌‎کرد.
او در جایی، پس از نخستین کنفرانس اسلامی در بیت‎‌‎المقدس، در جزوه‎‌‎ای نوشت: «... گمان نمی‎‌‎رود که کسی درباره لزوم همکاری و همفکری در مسائل روز و حوادث عمومی مسلمانان که مربوط به مصالح مشترک مسلمین است، تردید داشته و اقداماتی را که به این منظور انجام گرفته و می‎‌‎گیرد با بی‎‌‎اهمیتی تلقی کند...» و به‎‌‎دلیل همین لزوم بود که اجتماع مسلمانان و تشکیل کنگره‎‌‎ها و انجمن‎‌‎های اسلامی را از تکالیف و وظایف دینی مسلمانان می‎‌‎دانست.