سلاح، بلای جان محیطبانها
اسماعیل کهرم: خلع سلاح محیطبانها راهکار حفظ جان افراد در شکارگاهها است / فرمانده یگان حفاظت محیطزیست: شکارچی بفهمد محیطبان اسلحه ندارد، ظرف یکسال ریشه حیاتوحش را میخشکاند
سیدمحمد فخار- خبرنگار
سلاحی که قرار بود حافظ جان محیطبانها در برابر شکارچیان غیرمجاز در زیستگاههای حیاتوحش باشد، حالا بهزعم برخی کارشناسان تبدیل به بلای جان محیطبانها شده و زیستگاهها را تبدیل به میدان جنگ کرده است.
گرچه سالها تلاش شد تا محیطبانهای بیسلاح در برابر اسلحه شکارچیان مسلح شوند تا جانشان در درگیری با دست خالی با شکارچیان غیرمجاز به خطر نیفتد و حیاتوحش نیز از شلیک بیمحابای شکارچیان در امان بماند، اما حالا تجهیز محیطبانها به سلاح قانونی، به تهدیدی برای محیطبانها تبدیل شده است.
تاکنون ۱۴3محیطبان در درگیری با شکارچیان شهید شدهاند و هر روز هزینههای مسلح کردن آنها بالاتر میرود. در چنین شرایطی برخی کارشناسان موضوع جدیدی را مطرح کردهاند و آن هم لزوم خلع سلاح محیطبانها برای کاستن از جان باختن و تنشهای موجود در زمان برخورد شکارچی و محیطبان است.
هماکنون 3500محیطبان حافظ محیطزیست جانوری کشور هستند و باید برای حفظ جان آنها تلاش مضاعف شود؛ چه اینکه طی سالهای اخیر بیشتر درگیریهای پیش آمده در زیستگاههای حیاتوحش بر سر شکار و حفاظت از حیاتوحش منجر به مرگ یکی از طرفین شده و گویی شکارگاههای ایران نیز میدان جنگ شکارچیان غیرمجاز و محیطبانها شده است.
اردیبهشت همین امسال بود که مجلس برای استفاده محیطبانان و جنگلبانان از سلاح، شروط جدیدی تعیین کرد. مهمترین شرط این است که «از هیچ طریق دیگری مانند به کارگیری سلاح غیرکشنده امکان دستگیری و متوقف کردن مرتکبان وجود نداشته باشد.» این نکته مهم میتواند کلید پیشنهادی برای طرح ایده «لزوم خلع سلاح محیطبانان» در یک دوره کوتاهمدت باشد.
آمار نابرابر اسلحه
هماکنون طبق آمارهای سازمان محیطزیست 3میلیون سلاح شکاری در کشور وجود دارد و این میزان سلاح در برابر 3500محیطبان کشور یعنی بهسمت هر محیطبان 857 لوله تفنگ شکاری نشانه رفته است و این خطر قریبالوقوع است که آمار جان باختن ناشی از شلیک سلاح شکاربان و شکارگر افزایش یابد. از سویی آمار مصدومیتها و شلیکهای منجر به قتل طی سالهای اخیر افزایش داشته است؛ بنابراین کاستن از تنش مسلحانه در زیستگاهها، طی یک دوره کوتاهمدت تنها راه ممکن برای حفظ جان حافظان محیطزیست است و باید راهی برای گرفتن سلاح از شکارچیان پیدا شود.
مدیریت صحنه درگیری
خلع سلاح محیطبانان در کوتاهمدت، تنها یک راهکار روی کاغذ نیست و اسماعیل کهرم، فعال محیطزیست در اینباره به همشهری میگوید: یکی از راهکارهای چارهساز برای کاهش تنشی که میان شکارچیان و محیطبانان پیش آمده، خلع سلاح محیطبانان یا همان شکاربانهاست. بهگفته او، قطعا در ایده اولیه مسلح کردن محیطبانان به این نکته توجه شده که این وسیله مهلک نباید تهدید اصلی جان افرادی باشد که در شکارگاهها حضور دارند. بسیاری از پروندههای قتل و جرح میان شکارچیان و شکاربانان در شرایطی بوده که نیازی به درگیری مسلحانه نبوده و شاید با نبود اسلحه میشد صحنه درگیری به سمت صلح و آرامش مدیریت شود. این فعال محیطزیست میافزاید: وقتی 2وسیله کشنده در دست 2طرف باشد و فضای ترس و ارعاب بیشتر حاکم میشود. شکارچی البته برای کشتن شکار به دشت، جنگل و کوهستان میرود، اما وقتی با محیطبانی که مسلح شده و آموزشهای لازم را برای مدیریت صحنه درگیری ندیده مواجه شود، شلیکها افزایش مییابد و جان افراد به خطر میافتد؛ بنابراین باید طی دورههای کوتاهمدت، سلاحهای داده شده به محیطبانان جمعآوری شود تا پس از ارائه آموزشهای لازم در زمینه اصول مدیریت صحنههای درگیری، اسلحه در اختیار آنان قرار گیرد. این راهحل ساده اما بسیار کارا و مؤثر خواهد بود.
خلع سلاح به صلاح نیست
«در فضای فعلی خلع سلاح محیطبانها اصلا به صلاح نیست.» این واکنش سرهنگ جمشید محبتخانی، فرمانده یگان حفاظت محیطزیست کشور است و او در گفتوگو با همشهری این ایده را منتفی میداند.
او میگوید: این آموزش به محیطبانان داده شده است که از اسلحه براساس قانون استفاده کنند و در این صورت، مشکلی برای محیطبانان پیش نخواهد آمد. اگرچه بهترین راه این است که هیچ درگیری بین شکارچی و محیطبان در زیستگاه رخ ندهد، اما تا زمانی که ما شکارچی مسلح غیرمجاز در مناطق داشته باشیم و پیشگیری هم صورت نگیرد، چارهای جز استفاده از سلاح توسط محیطبانها وجود ندارد.
سرهنگ جمشید محبتخانی تصریح میکند: همین حالا که محیطبان اسلحه دارد، باز این همه درگیری داریم و اگر شکارچیان غیرمجاز بفهمند محیطبان اسلحه ندارد که ریشه حیاتوحش را ظرف یکسال میخشکانند. این مسئول ارشد حفاظت از محیطزیست کشور میگوید: راهکار این است که از نظر فرهنگی کاری انجام دهیم که کسی شکار غیرمجاز نداشته باشد و برخورد قاطع و بسیار جدی با شکارچی متخلف صورت گیرد و هزینه حضور آنها در زیستگاهها بیشتر شود. بهگفته جمشید محبتخانی، بارها شکارچیان غیرمجاز با لاشه شکار دستگیر و فردای همانروز آزاد شدهاند؛ درحالیکه اگر برخورد سخت با آنها صورت بگیرد، راحتتر میتوان از درگیری مسلحانه شکاربان و شکارچی در زیستگاهها جلوگیری کرد. او افزود: برخی شکارچیان غیرمجاز بهدلیل مسائل معیشتی دست به اسلحه میبرند و برخی میگویند چون مجوز ندارند، راه شکار غیرقانونی را انتخاب کردهاند؛ بنابراین در این شرایط خلع سلاح محیطبانها یک اشتباه راهبردی است و فضای زیستگاهها را متشنجتر از قبل میکند.
محبتخانی در پاسخ به این پرسش همشهری که راهکار کوتاهمدت حفاظت از جان محیطبانان در شرایط فعلی چیست، میگوید: محیطبان برای حفظ جان خود و همکارش اسلحه در اختیار دارد و اگر شکارچی اقدام به درگیری مسلحانه کند، محیطبان برای دفاع میتواند از اسلحه استفاده کند؛ بنابراین با 143شهید و بیش از 400محیطبان جانباز نباید اسلحه را از محیطبانها گرفت.