گزارش
همشهری از ماجرای پذیرش نشدن یک دانش‌آموز نابینا در دانشگاه فرهنگیان گزارش می‌دهد
تبعیض به بهانه معلولیت
فهیمه طباطبایی- خبر‌نگار
نرگس خدادی در سال سیاه کرونا، دور از مدرسه و کلاس و دوستانش، ساعت‌های طولانی و کشدار بهار و تابستان را حسابی درس خوانده تا به آرزویش برسد؛ معلمی بشود با ایده‌های نو، حوصله زیاد و عشق سرشار که دانش‌آموزان دوستش داشته باشند و درس خواندن در کنار او را بر همه‌‌چیز ترجیح دهند. حتی وقتی برای کنکور، کتاب‌های کمک آموزشی با خط بریل را نتوانست پیدا کند، باز هم ناامید نشد؛ در عوض از خانواده و دوستانش خواست روزی دو، سه ساعت برای او وقت بگذارند و سؤالات تست و منابع مهم کنکور را برای او بخوانند تا یاد بگیرد و حفظ کند. روزی که رتبه 500منطقه 3را آورد، 42اولویت اولش را بدون ذره‌ای شک و تردید دانشگاه فرهنگیان انتخاب کرد، اما بعد از قبولی در آزمون سراسری، در مصاحبه‌های حضوری اولیه دانشگاه فرهنگیان رد شد و به او گفتند به‌دلیل اینکه نابیناست پذیرفته نشده است. نرگس، اهل روستای حاجی آباد گناباد است، 3 سال اول ابتدایی را در مدرسه استثنایی درس می‌خواند، 3سال دوم را در مدرسه روستایی سپری می‌کند و 6 سال راهنمایی و متوسطه را به مدرسه نمونه دولتی می‌رود. او حافظ قرآن هم است و حتی 2 سال تجربه تدریس قرآن را دارد. « من از 12سالگی شروع به حفظ قرآن کردم و در سال 97حافظ کل قرآن شدم. 2 سال هم مربی قرآن بودم و 15شاگرد داشتم. الان هم به‌صورت مجازی با 9شاگرد نابینا هفته‌ای 2 بار کلاس داریم و درس می‌دهم. من توانایی و عشق به معلمی را در خود می‌بینم که این رشته را انتخاب کردم. »
مسئله فقط من نیستم
او حتی برای مصاحبه حضوری، 2 روش تدریس برای ارائه، طراحی و آماده کرده بود، اما پیش از آن در مرحله اولیه معاینه پزشکی، صلاحیتش را رد کردند: « در بخش بینایی‌سنجی من را رد کردند و اجازه شرکت در مصاحبه تخصصی به من داده نشد؛ یعنی حتی نگذاشتند که من یک‌بار هم که شده توانایی‌ام را در تدریس نشان دهم و بعد درباره من اظهارنظر قطعی کنند. »
نرگس اما ناامید نشده، به نماینده گناباد نامه نوشته و با واسطه از مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی و معاون وزیر در سازمان آموزش و پرورش استثنایی وزارت آموزش و پرورش کتباً درخواست کرده تا حق خود را بازگیرد:« الان دیگر مسئله فقط خود من نیستم، نگرانم که داوطلبان زیادی چه امسال، چه سال‌های آینده به‌خاطر معلولیت جسمی از حق مسلم‌شان محروم شوند. من که بدون هیچ امکانات و سهمیه‌ای، آن هم در منطقه محروم توانستم در کنکور قبول شوم، چرا صرفا چون نابینا هستم باید از حقوقم باز بمانم؟ تمام پرسش و دغدغه من همین است و از آن دفاع می‌کنم. »
قانون درباره استخدام معلولان چه می‌گوید؟
در ماده 15قانون حمایت از حقوق معلولان که اردیبهشت سال 97توسط رئیس‌جمهوری به دستگاه‌های دولتی و شهرداری‌ها ابلاغ شده، آمده است: « دولت مکلف است حداقل 3 درصد از مجوزهای استخدامی (رسمی، پیمانی، کارگری) دستگاه‌های دولتی و عمومی اعم از وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات، شرکت‌ها و نهادهای عمومی و انقلابی و دیگر دستگاه‌هایی را که از بودجه عمومی کشور استفاده می‌کنند به افراد دارای معلولیت واجد شرایط اختصاص دهد. » طبق تبصره یک این ماده، سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی، شرکت‌ها و نهادهای عمومی انقلابی مکلفند 3 درصد از مجوزهای استخدامی خود را به افراد دارای معلولیت اختصاص دهند. سازمان اداری و استخدامی کشور موظف است نسبت به تخصیص این سهمیه استخدامی برای افراد دارای معلولیت اقدام و بر رعایت آن نظارت کند. همچنین در تبصره 2 این ماده آمده است: متخلفان حسب مورد با حکم مراجع ذی‌صلاح به مجازات‌های مندرج در ماده 4 این قانون محکوم می‌شوند.
چرا مسئولان گزینش از استخدام معلولان جلوگیری می‌کنند؟
حالا سؤالی که پیش می‌آید این است که چرا مسئولان گزینش نهادهایی مانند آموزش و پرورش با وجود اعلان صریح قانون درخصوص به کارگیری معلولان در دستگاه‌های دولتی، از گزینش نرگس و افرادی شبیه به او سر باز زده و جلوگیری می‌کنند؟
قاسمعلی خدابنده، مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی در این‌باره گفت: «هرساله تعداد زیادی از دانشجویان برای حضور در دانشگاه فرهنگیان متقاضی هستند و باید با گذر از فیلترهای درنظر گرفته شده مجوز تحصیل در این دانشگاه را دریافت کنند. در مورد شرایط دانش‌آموز نابینا که از شهرستان گناباد در کنکور سراسری امسال رتبه خوبی کسب کرده ولی در معاینات پزشکی ورودی دانشگاه فرهنگیان موفق به کسب حدنصاب لازم نشده، با پیگیری‌های استاندار و رایزنی و مکاتبه اداره کل آموزش و پرورش در تلاش هستیم تا مشکل را برطرف کنیم. » رضا علیزاده، مشاور رئیس دانشگاه فرهنگیان نیز در این‌باره توضیح داد: « پس از مجاز شدن در انتخاب رشته آزمون سراسری در یک پروسه رقابتی علمی و مصاحبه، پذیرش مصاحبه علمی، غربالگری، گزینش، آزمایش‌های پزشکی و اعلام نهایی قبولی‌های دانشگاه فرهنگیان توسط وزارت آموزش و پرورش انجام و کل این فرایند به‌عهده و با مسئولیت 31مدیرکل آموزش و پرورش استان‌های کشور انجام می‌شود و این اتفاق مربوط به ما نیست. » محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش و پرورش هم البته پس از خبری شدن موضوع نرگس، دراین‌باره یک توییت منتشر کرده و ضمن ابراز ناراحتی از اتفاقی که برای این دانش‌آموز نابینا اتفاق افتاده، از تلاش برای رفع موانع قانونی در مسیر پذیرش نرگس خبر داده است. مسئولان آموزش و پرورش در سطوح مختلف از موانع قانونی در مقابل جذب این دانش‌آموز نابینا خبر داده اند، اما از بیان جزئیات این موانع سر باز زده‌اند. علی پورسلیمان، معلم و کارشناس آموزشی در این‌باره به همشهری گفت: «آنچه سبب ابهام در افکار عمومی شده، وجود قانون صریحی است که دستگاه‌های دولتی را ملزم می‌کند بخشی از ظرفیت استخدام خود را به معلولان اختصاص دهند. مسئولان آموزش و پرورش لازم است به افکار عمومی توضیح بدهند که آیا آنچه از آن با عنوان مانع قانونی یاد می‌کنند، آیین‌نامه‌های داخلی این وزارتخانه است و اگر چنین است باید پاسخ بدهند که چطور یک آیین‌نامه داخلی را خلاف آنچه قانون مصوب مجلس به آنها تکلیف کرده، وضع کرده‌اند؟» او گفت:«اگر مرادشان نه یک آیین‌نامه داخلی بلکه ماده قانونی خاص دیگری است که جذب افرادی همچون نرگس خدادی را ناممکن می‌کند، لازم است این تضاد آشکار در امر تقنین را به مرجع اصلی این کار یعنی مجلس شورای اسلامی اطلاع دهند که هر چه زودتر، بساط این رویه تبعیض‌آمیز برچیده شود. » مشکل نرگس خدادی با وجود ورود وزیر آموزش و پرورش به موضوع هنوز حل نشده است، او منتظر است که بالاخره اعضای هیأت گزینش آموزش و پرورش استان خراسان رضوی به قانون، تمکین کنند و موانع سلیقه‌ای ورود او به دانشگاه فرهنگیان را بردارند؛ اتفاقی که هر روز برای ده‌ها معلول در سازمان‌های دولتی دیگر رخ می‌دهد. قانونی که از آنها حمایت می‌کند، اما عرف و رویه‌های سلیقه‌ای که بالاتر از قانون نشسته‌اند، سد راه معلولان می‌شدند.