اشتباه بزرگ

 ش. عزیز منش   

 24 اسفند1354، مجلس شورای ملی و سنا با تشکیل یک جلسه مشترک، طرح تغییر تقویم رسمی کشور از هجری شمسی به شاهنشاهی را تصویب کردند. از نوروز1355، تاریخ رسمی کشور در همه تقویم‌ها 2535 درج شد. این طرح که چند ماهی در میان نهادهای مختلف دست به دست می‌شد، بیشتر حاصل فکر شجاع‌الدین شفا بود؛ تفکری که تمایل داشت ایران را بیشتر از نشانه‌های دینی و مذهبی خارج کند و با نشانه‌ای باستانی بیاراید.
این اقدام در زمان‌هایی صورت‌گرفت که محمدرضا‌شاه خود را در اوج قدرت می‌دید و از نظر ساختاری نیز در پی تغییر رویه‌های موجود حتی در مسئله تقویم و گاه‌شماری بود. در توجیه این عمل در کتاب تاریخ سال چهارم آموزش متوسطه مدارس همان زمان نوشتند: «در تاریخ 25اسفند1354خورشیدی، با تصویب مجلسین شورای ملی و سنا، مقرر شد تاجگذاری کورش بزرگ در سال559 پیش از میلاد مسیح، مبدأ سال خورشیدی و سرآغاز تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران قرار گیرد. به همین مناسبت اول سال1355هجری خورشیدی آغاز سال2535شاهنشاهی، سال رسمی کشور شاهنشاهی ایران اعلام شد».
نکته مهم، غیرضروری‌بودن این اقدام بود؛ چه آنکه جدا از استبداد و دیکتاتوری شاه در مقابل سنت‌های جاری، فرهنگ عمومی مردم ایران را به چالش می‌کشید. اجرای این ایده که از همان ابتدا مخالفان فراوانی داشت، با دستور شاه انجام شد. آیت‌الله گلپایگانی(ره) از نخستین مراجعی بود که نسبت به این رویداد واکنش نشان داد. آیت‌الله گلپایگانی در نماز عید فطر سال 55 به‌کارگیری تاریخ شاهنشاهی را حرام اعلام و برای رئیس مجلس سنا تلگرام ارسال کردند و خواستار لغو این مصوبه شدند. امام‌خمینی(ره) نیز در پیامی نوشتند: «کارشناسان که می‌خواهند مخازن ما را بی‌مانع به غارت ببرند، برای تضعیف اسلام و محو اسم آن، نغمه شوم تغییر مبدأ تاریخ را ساز کردند. این تغییر از جنایات بزرگی است که در این عصر به دست این دودمان کثیف واقع شد. بر عموم ملت است که با استعمال این تاریخ جنایتکار مخالفت کنند و چون این تغییر: هتک اسلام و مقدمه محو اسم آن است- خدای نخواسته- استعمال آن بر عموم حرام و پشتیبانی از ستمکار و ظالم و مخالفت با اسلام عدالت‌خواه است.». (صحیفه نور/ ج3/ صفحه‌های 172- 170). 2سال و چندماه بعد از این واقعه در سال1357، دولت شریف امامی برای به دست‌آوردن قلوب مردم و مخالفان، این قانون را لغو کرد و تقویم به قبل از تاریخ شاهنشاهی بازگشت.