مرد بزرگ مشهد

  سیدمحمد حسین محمدی
 
 بعد از وقایع مسجد گوهرشاد و با تبعید آیت‌الله سیدحسین قمی، حوزه مشهد وارد دوران رکود شد. این رکود تا زمان ورود آیت‌الله سیدهادی میلانی به مشهد ادامه داشت. با ورود آیت‌الله میلانی به مشهد، این حوزه رونقی دوباره گرفت. ایشان که با اصرار میرزا هاشم قزوینی و نامه جمعی از طلاب به مشهد آمده بود، کرسی درسش را براساس مبانی اساتیدش، میرزای نائینی و غروی اصفهانی آغاز کرد. فعالیت‌های او محدود به تدریس نبود و اقدام به تأسیس مدارس علمیه‌ای با سبک و سیاقی جدید کرد؛ مدارسی که در آن طلاب به شکلی منضبط و ساختارمند علاوه بر تحصیل فقه و اصول با تفسیر و نهج‌البلاغه و خوشنویسی و درست‌نویسی نیز آشنا می‌شدند. او با مراکز مختلف فرهنگی و مذهبی بسیار زیادی در ارتباط بود و از آنها حمایت می‌کرد. مدرسه حقانی قم، مسجد هامبورگ و حتی کانون نشر حقایق اسلامی که با سرپرستی محمدتقی شریعتی اداره می‌شد ازجمله این مؤسسات بودند. آیت‌الله میلانی ازجمله علمایی بود که نسبت به دستگیری امام‌خمینی، واقعه فیضیه، طرح انجمن‌های ایالتی و ولایتی و حتی تبعید امام به ترکیه با صراحت اعتراض کرد. آیت‌الله میلانی به تقریب مذاهب هم اهتمام داشت و بارها بین ایشان و چند تن از علمای اهل سنت ‌الازهر دیدارهایی برقرار شد. نقل است که آیت‌الله میلانی دچار بیماری معده شد و پزشک حاذقی به نام پروفسور روش برلون بلژیکی که از سال 1333شمسی به دعوت آستان قدس رضوی، رئیس بخش جراحی امام رضا در مشهد بود ایشان را به اتاق عمل برد. پس از 3ساعت عمل جراحی، زمانی که آیت‌الله میلانی در ریکاوری در حال به‌هوش آمدن بود، برلون از مترجم خود خواست تمام کلماتی که ایشان حین به‌هوش‌آمدن می‌گوید را برایش ترجمه کند. آیت‌الله میلانی در این لحظات فرازهایی از دعای ابوحمزه ثمالی را می‌خواند. برلون گفت تنها زمانی که انسان نمی‌تواند برای دیگران نقش بازی کند، همین لحظه است. چندی پیش در همین حالت و پس از عمل در کنار اسقف کلیسای کانتربری ایستاده بودم و دیدم او ترانه‌های کوچه بازاری جوانان آن روزگار را زمزمه می‌کند. پروفسور برلون پس از آن مسلمان شد و وصیت کرد پس از مرگ در مشهد او را به خاک بسپارند. اکنون مزار او که در سال1348 درگذشت، در خواجه ربیع است. آیت‌الله میلانی در 17مرداد 1354 در مشهد چشم از جهان فروبست و درحرم مطهر رضوی به خاک سپرده شد.