هفته کتاب/ بررسی هویت تهران از منظر هنرمندان

24تا 30آبان‌ماه، هفته کتاب و کتابخوانی نامگذاری شده است و براساس تصمیم شورای سیاستگذاری بیست‌وهشتمین دوره هفته کتاب، برنامه‌های امسال به‌دلیل کرونا به‌صورت مجازی برگزار می‌شود. البته هفته کتاب امسال، تفاوت دیگری با سال‌های قبل دارد و برای نخستین‌بار از مجموعه کتاب‌های «تهران از منظر هنرمندان» رونمایی می‌شود.
مراسم رونمایی از این مجموعه 6جلدی از شنبه به‌صورت مجازی شروع شده است و هر روز یک کتاب با حضور نویسنده و تعدادی از هنرمندان و مهمانان رونمایی شده و مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. «صد سال نقاشی در تهران»، «صد سال عکاسی مناظر شهری»، «صد سال گرافیک در تهران»، «صد سال کاریکاتور در تهران»، «صد سال شعر در تهران» و «صد سال نویسندگی در تهران»، مجموعه کتاب‌هایی هستند که با هدف حفظ و تقویت هویت تهران و کسانی که در شکل‌گیری این هویت نقش داشته‌اند، پرداخته شده است.
در حاشیه رونمایی از این مجموعه ارزشمند که تا 5آذر ادامه خواهد داشت، سلسله نشست‌هایی هم با حضور هنرمندان رشته‌های نقاشی، گرافیک، کاریکاتور، عکاسی و تعدادی از نویسندگان و شاعران برگزار می‌شود. در نفیس بودن این مجموعه 6جلدی همین بس که پیروز حناچی، شهردار تهران در مقدمه آن نوشت: «این مجموعه گامی است که شاید نقطه شروع آن‌را بتوان ثبت و معرفی این سرمایه‌های نمادین و تأثیرگذار برشمرد. شخصیت‌ها و آثاری که بر بستر شهر یا متأثر از این شهر به‌وجود آمده و بالیده‌اند و امروز میراث و سرمایه‌ای هستند که برای فرزندان ماست و بخش مهمی از هویت و تاریخ شهر و کشور ما را نمایندگی می‌کنند.» امیر سقراطی، عضو انجمن نقاشان ایران و نویسنده کتاب «صد سال نقاشی در تهران» روز گذشته در حاشیه رونمایی از کتابش در گفت‌وگو با همشهری، ضمن ابراز خرسندی از تدوین این مجموعه‌های ارزشمند، گفت: «همواره طبیعت بی‌جان یا مناظر زیبا، سوژه هنرمندان رشته‌های مختلف و نویسندگان و شاعران بوده است. برای نخستین‌بار است که کلانشهر تهران به‌عنوان پیکره زنده‌ای که حیات دارد، سوژه اصلی هنرمندان قرار گرفته و اطلاعات نفیسی در قالب مجموعه 6جلدی تهیه شده که به‌نظر کار ابداعی و ارزشمندی است.»

سیر هنر از گذشته تا‌کنون
در کتاب صد سال نقاشی در تهران، هنرمندان از سبک‌ها و ابزارهای مختلف برای نقاشی سوژه استفاده کرده‌اند. به گفته سقراطی این کتاب 2بخش دارد که بخش اول شامل 137نقاشی جمع‌آوری شده از گذشته و پیشینه تهران است و در بخش دوم هم 100 اثر نقاشی مربوط به هنرمندان معاصر گردآوری شده است. سقراطی در ادامه صحبت‌هایش به تحول هنر نقاشی و تهران در یک قرن اشاره کرد و افزود: «جمع‌آوری نقاشی‌ها و پژوهش برای تدوین این کتاب حدود یک سال طول کشیده است و مخاطب با تورق آن به 234سال پیش، یعنی زمانی که تهران برای نخستین‌بار پایتخت شد، بازمی‌گردد. نقاشی‌های جمع‌آوری شده فقط مربوط به مناظر و معماری نیستند و در برخی از آثار به مردم هم توجه شده است. آثار جمع‌آوری شده در این کتاب، گزارشی از سوژه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مربوط به زمان را ارائه می‌دهند؛ به‌طور مثال در دوره قاجار نقاشی‌های موجود از تهران مربوط به شوکت و جاه و جلال شاه و معماری است و آثار دوره پهلوی رنگ و لعاب سیاسی دارند و در دوره معاصر موارد محیط‌زیست و آلودگی هوا و معماری ناسالم بر اثر هنری بازتاب دارد.»

میراث ارزشمند در دست آیندگان
نویسنده کتاب «صد سال نقاشی در تهران» درباره ضرورت تدوین چنین کتاب‌هایی به همشهری گفت: «حدود 4ماه دیگر،  100سال تمام می‌شود و درحقیقت یک قرن را پشت سر می‌گذاریم و به همین دلیل نیاز است در همه زمینه‌ها تاریخچه نوشته شود تا مسیر توسعه و پیشرفت در یک قرن را به نسل‌های آینده نشان دهیم. در حقیقت مجموعه کتاب‌های تهران از منظر هنرمندان مسیر پیشرفت رشته‌های مختلف هنری و تهران را در برابر دید مخاطبان قرار می‌دهد.»
سقراطی در پایان با بیان اینکه باور دارم هیچ کتابی کامل نیست، تأکید کرد: «کتاب صد سال نقاشی در تهران از این امر مستثنا نیست و در گذر زمان می‌توان مباحثی به آن افزود و آن را کامل‌تر کرد؛ بنابراین مجموعه کتاب‌های تهران از منظر هنرمندان هم کامل نیستند و می‌توان به مرور زمان بخش‌هایی را به آنها افزود و اطلاعات این مجموعه را غنی‌تر کرد.»

نگاه تجسمی به شهرها
عیسی جباری، از نقاشان فعال و مجرب کشور که مهمان مراسم رونمایی از کتاب صدسال نقاشی در تهران بود، با ابراز خرسندی از تالیف چنین کتاب باارزشی گفت: «در شهرهای توسعه‌یافته مانند پاریس در قرون 8و9 این امکان فراهم شده است که نقاشان به مطالعه شهرها بپردازند و در آثارشان آنها را سوژه کنند؛ یعنی یک دید و نگاه تجسمی به مقوله شهر که در ایران چنین چیزی کمتر اتفاق افتاده یا اصلا نبوده است. از دوره قاجار تا‌کنون رویدادهای مهمی در کشور رخ داده است که به‌نظر کمتر مورد توجه قرار گرفته و اکنون تدوین کتاب صدسال نقاشی در تهران از یک‌سو مسیر را هموارتر کرده است و از سوی دیگر چون یک آرشیو و منبع می‌تواند در اختیار نقاشان جوان قرار گیرد.» او در پایان با بیان این مطلب که مستند‌سازی‌ کار بسیار پیچیده و پرزحمتی است، اظهار کرد: «امروز شاهد چنین مستند‌سازی‌ باارزشی در عرصه هنر نقاشی هستیم و قطعا همه دوستان برای تدوین آن زحمت کشیده‌اند و امیدوارم شاهد آثار دیگری با چنین نگاه عمیق و دقیقی در تلفیق هنر تجسمی و شهری که در آن زندگی می‌کنیم، باشیم.» سعید رفیعی‌منفرد، از نقاشان خوش‌ذوق کشورمان هم در مراسم رونمایی از کتاب صد سال نقاشی در تهران گفت: «اصولا ما قوم آرشیونگار نبوده‌ایم و همواره در این زمینه ضعف داشته‌ایم و به همین دلیل است که امروز با فقدان آرشیو در زمینه‌های مختلف به‌ویژه تاریخ مواجه هستیم؛ بنابراین تدوین چنین کتاب‌هایی به ما در تولید محتوا و آرشیو و مستند‌سازی‌ کمک می‌کند.»

محورهای بیست‌وهشتمین دوره هفته کتاب
1-  کتاب، کتابخانه، کتابدار، پایتخت کتاب
2-  کتاب و جامعه‌‌پردازی با مروجان کتاب
3- کتاب، دانایی و توانایی
4- کتاب، سبک زندگی و جامعه سالم
5- کتاب، سرمایه اجتماعی و فضای مجازی
6- پویندگی با کتاب و کتابفروشی
7-کتاب، باورمندی دینی و خودسازی معرفت

زمان برگزاری نشست هنرمندان
26آبان نشست تهران از منظر عکاسان، 28 آبان نشست تهران از منظر گرافیک،  اول آذر نشست تهران از منظر کاریکاتور و کارتون، 3آذر نشست تهران از منظر شاعران و 5آذر نشست تهران از منظر نویسندگان با حضور برخی از هنرمندان و نویسندگان کتاب‌ها از ساعت 16برگزار و از طریق شبکه شهر، آپارات و دیگر پلتفرم‌های مجازی پخش می‌شود.