زیر تیغ کرونا

مائده امینی ـ روزنامه‌نگار


ساختمان‌هایی که روزی میزبان صدای خنده و بازی کودکان بودند، حالا خالی از زندگی شده‌اند. کرونا که به جان جامعه افتاد، مهدهای کودک از نخستین مکان‌هایی بودند که سوت و کور شدند. اگرچه در میان قربانیان کرونا کمتر نام کودکان دیده می‌شود، اما کمتر کسی جرأت فرستادن فرزند خود به مهد و قراردادنش در جمعیتی هرچند کوچک را دارد. حبیب‌الله مسعودی‌فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، گفته است: براساس برنامه‌ریزی انجام‌شده، ظرفیت پذیرش مهدهای کودک در ایام کرونا باید ۵۰درصد باشد که البته این ظرفیت در بسیاری از مهدها به کمتر از ۳۰درصد هم رسیده است. کم نیستند مربیان مهدی که تا پیش از این، دست و پاشکسته و با درآمدی اندک سرپرست خانواده خود بوده‌اند یا کمک‌خرج همسرشان و حالا این روزها خانه‌نشین هستند. یکی از این مربیان که دل پری از کرونا دارد به همشهری توضیح می‌دهد: مهر امسال، غریب‌ترین مهری بود که در تمام این 20سال دیده بودم. 4ماه است که خانه‌نشینم و منتظرم کرونا برود تا بتوانم سرکار برگردم.
 پوران نظامی‌نژاد، مدیر یک مهدکودک با داشتن بیش از 40سال سابقه به همشهری می‌گوید: هم‌اکنون ادامه فعالیت نه‌تنها مقرون به‌صرفه نیست، بلکه حتی هزینه‌های جاری مهدکودک را هم تامین نمی‌کند و به همین دلیل تعداد بی‌شماری از مهدها با وجود سوابق چندین و چند ساله‌ای که دارند، ‌به تعطیلی کشانده شده‌اند. آن مهدهایی هم که هنوز تعطیل نشده‌اند، مدت‌هاست به‌صورت کج‌دار و مریز به حیات خود ادامه می‌دهند و گاهی تنها از یک‌دهم ظرفیت خود استفاده می‌کنند.
بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که بیشتر مادرها در این ایام تمایلی به فرستادن کودک‌شان به مهد ندارند و ترجیح می‌دهند
- حتی اگر شاغلند- راه دیگری برای خود پیدا کنند. اما آیا مهدهایی که امروز یکی پس از دیگری تعطیل می‌شوند، در روزگار پساکرونا می‌توانند دوباره به مدار زندگی برگردند؟ 

کودکان نیاز به تعامل دارند 
مهدهایی که هنوز آتش تعطیلی دامن آنها را نگرفته است عموما ساختمان اجاره‌ای نداشته‌اند. اگر قرار باشد مدیری در این ایام مجبور به پرداخت کرایه شود ادامه حیات برای آن مجموعه ممکن نیست. پوران نظامی‌نژاد در این‌باره به همشهری می‌گوید: مهم‌ترین اهدافی که مدیران مهد را در این شرایط وادار به ادامه فعالیت می‌کند در درجه اول باور آنها به نیاز کودکان زیر 6سال و رشد همه‌جانبه‌ آنها زیرنظر متخصصان است. کودکان نیاز دارند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و همبازی شوند و مهارت‌های زندگی مشارکتی و تعامل با همسالان را بیاموزند؛ این شرایط صرفا در مهد‌کودک‌ها با مجوز رسمی امکان‌پذیر است. این مدیر مهدکودک ادامه می‌دهد: انگیزه دیگر فعالیت این روزهای بعضی مهدکودک‌ها، کمک به مادران شاغلی است که به نیروی کمکی در منزل دسترسی ندارند. ما مدیران به‌عنوان متخصصین تلاش می‌کنیم فشار اقتصادی را تحمل کنیم و تا جایی که برایمان مقدور است فعالیت خود را ادامه دهیم.

بیشتر پرسنل مهدها، سرپرست خانوارند 
با توجه به اینکه مهدها زیرنظر سازمان بهزیستی و با مجوز سازمان فعالیت می‌کنند در این شرایط و روزگار کرونایی باید بدون‌شک پروتکل‌های بهداشتی را به‌طور کامل و دقیق رعایت کنند تا محیطی ساده، امن و بهداشتی برای کودکان فراهم شود. این موضوعی است که پوران نظامی‌نژاد به آن اشاره کرده و توضیحاتش را اینگونه تکمیل می‌کند: مدیران مهدهای کودک رسمی فعال در کشور، دلسوز کودکان هستند و به پروتکل‌های بهداشتی پایبندند. این مدیر با سابقه می‌گوید: همانطور که خودتان می‌دانید پرسنل ما (مثل خیلی از مهدها) همه خانم و بعضا سرپرست خانوارند.
بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد تعداد زیادی از پرسنل مهدهای کودک مجبور به تغییر شغل، کار کردن با ماشین یا انجام کارهای دفتری بدون بیمه و حقوق استاندارد شده‌اند، چراکه وابستگی قابل توجهی به درآمد خود داشته‌اند و حالا محل کار آنها تعطیل شده یا نمی‌توانند حقوق قابل‌توجهی به این زنان پرداخت کنند.

یکی پس از دیگری تعطیل می‌شوند
 اگرچه آمار دقیقی از مهدکودک‌های تعطیل‌شده در دست نیست، اما به ۹۰۰مهدکودک در استان تهران تحت پوشش و نظارت تعطیلی در آبان‌ماه ابلاغ شده است.
 امین شاهرخی مدیرکل بهزیستی استان تهران در یکی از آخرین اظهاراتش گفته است: تعدادی از ملک‌های مهدهای کودک استیجاری است، از این‌رو صاحبان آنها ضرر کرده و حدود ۴۰ تا ۵۰مهدکودک در تهران به‌صورت موقت تعطیل شده‌اند تا روال به شرایط عادی بازگردد.
از سوی دیگر شهین جوانی، معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش‌وپرورش استان اصفهان، آبان‌ماه امسال از کاهش ثبت‌نام دوره پیش‌دبستانی در سال تحصیلی جدید، خبر داد و گفت: تاکنون ۱۰هزار و ۷۰۰کودک در مقطع پیش دبستانی ثبت‌نام کرده‌اند که ۱۳درصد سال گذشته است؛ حدود 87درصد کاهش. آمارهای رسیده از استان مرکزی هم حکایت از کاهش 90درصدی ثبت‌نام در مهدهای این استان دارد.
اوضاع کرمان هم بهتر از سایر استان‌ها نیست. از ۷۰۰مهدکودک دارای مجوز در استان کرمان، تنها ۲۰۰واحد برای رفع مشکل مادران شاغل و افرادی که امکان نگهداری فرزندان خود را در خانه نداشتند، بازگشایی شده و برآورد می‌شود که۹۰درصد مهدهای روستایی این استان تعطیل شده‌اند.

در راه فروش وسیله‌ها...
آنیتا، مدیر مهدکودکی در شرق تهران است. او که واحد خود را موقتا تعطیل کرده درباره مواجهه خانواده‌ها با کرونا و وضعیت کسب‌وکار خود می‌گوید: من به خانواده‌ها حق می‌دهم که نخواهند فرزند خود را به مهد بیاورند، اما کاش کسی هم صدای ما را می‌شنید.
 من که بعد از گرانی‌های اخیر با چنگ و دندان مهد را نگه‌ داشتم و حتی عذر یک نیرو را نخواسته‌ام حالا می‌بینم آنچه در این چند سال با خون دل ساخته‌ام چطور در برمان می‌شکند.
 این مدیر جوان ادامه می‌دهد: من 12میلیون تومان در ‌ماه اجاره مهد را می‌دادم، اما در اسفند‌ماه تقریبا مهد خالی از کودک شد. تابستان که رسید تقریبا می‌توانم بگویم هیچ درآمدی نداشتیم و مهر‌ماه هم ثبت‌نام در مهدکودک ما 80درصد کمتر از پارسال همین موقع بود. خب، پول آن چند نفر را هم پس دادم و تعطیل کردم. حالا راستش را بخواهید به صرافت فروش وسایل افتاده‌ام... صندلی‌ها، خمیرهای بازی دست‌نخورده، سیستم‌ها و... . ما انباری برای نگهداری آنها نداریم.