زباله‌گردی یا تفکیک زباله از داخل مخازن پدیده‌ای است که در سال‌های اخیر با تبدیل شدن به یک معضل، مدیریت شهری را برآن داشت تا در پی راهکار مناسب باشد. با اپیدمی شدن کرونا و متوقف شدن طرح تفکیک زباله از مبدأ، زباله‌های تر و خشک در مخازن ریخته شدند و بازار زباله‌گردها سکه شد. رها کردن زباله‌ها روی کف خیابان و تفکیک آنها سبب شیوع بیشتر بیماری می‌شد و به همین دلیل مدیریت کلانشهر تهران برخوردهای قاطعانه در پیش گرفت و دستورالعمل ممنوع شدن زباله‌گردی در محله‌ها را به مناطق بیستودوگانه ابلاغ کرد؛ دستورالعملی که خیلی کارساز نبود و پیمانکاران متخلف در سایه کمرنگ شدن نظارت‌ها، تفکیک زباله از مخزن را ادامه دادند. اکنون با گذشت بیش از 200روز از دستورالعمل ابلاغ شده، نه‌تنها زباله‌گردی ممنوع نشده است، بلکه شاهد زباله‌گردی مدرن هستیم؛ افرادی که با لباس‌های فرم با مخازن آبی چرخ‌دار سراغ زباله در معابر عمومی می‌روند و از میان آشغال‌ها، طلای کثیف جدا می‌کنند. پدیده زباله‌گردی گویا در روند توسعه شهری، مسیر مدرن شدن را در پیش گرفته است و قصد ترک جامعه بشری را ندارد. اصغر عطایی، مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران درباره بایدها و نبایدهای زباله‌گردی به سؤالاتمان پاسخ می‌دهد.
آیا زباله‌گردی تخلف است؟
به‌طور قطع و حتماً، پدیده زباله‌گردی تخلف است و ناظران سازمان پسماند باید با متخلفان برخورد کنند.
چنین تخلفی که شما به‌عنوان پدیده از آن یاد می‌کنید، چگونه در کلانشهرها به‌ویژه پایتخت شکل می‌گیرد و توسعه می‌یابد؟
زباله‌گردی مختص تهران و سایر شهرهای بزرگ کشور نیست و در اکثر کلانشهرهای دنیا این پدیده وجود دارد. زباله خشک امکان بازگشت به چرخه تولید و استفاده مجدد را دارد و به همین دلیل، طلای کثیف نامیده می‌شود. وقتی زباله‌های تر و خشک با هم داخل مخازن ریخته می‌شود، برخی از افراد برای به‌دست آوردن زباله‌های خشک و فروش آنها اقدام به زباله‌گردی می‌کنند. درحقیقت وجود زباله خشک در مخازن معابر، زمینه را برای فعالیت و حضور زباله‌گردها فراهم می‌کند. اگر شهروندان زباله‌های تر و خشک را تفکیک کنند، قطعاً هم منجر به تولید زباله کمتر می‌شود و هم پدیده زباله‌گردی کمتر خواهد شد.
تدابیر مدیریت شهری برای کاهش زباله‌گردی چیست؟
ممنوعیت زباله‌گردی نخستین گامی بود که توسط مدیریت شهری برداشته شد و به مناطق بیستودوگانه هم ابلاغ شد که با پدیده زباله‌گردی در محله‌ها برخورد کنند. گام دیگر هم اجرایی شدن طرح کاپ است که با قرار دادن مخازن تر و خشک داخل مجتمع‌های مسکونی و واحدهای تجاری و اداری و ترغیب شهروندان به مشارکت بیشتر در طرح تفکیک زباله و همچنین جمع‌آوری مخازن زباله از معابر، امیدواریم فعالیت زباله‌گردها را به حداقل یا صفر برسانیم.
با تمام تدابیری که شما به آن اشاره کردید، چرا باز هم شاهد زباله‌گردها هستیم؟
متأسفانه حق با شماست و پاسخ فقط تخلف پیمانکاران است. البته مدیران شهری و ناظران و کارشناسان سازمان پسماند هم باید نظارت بیشتری داشته باشند.
برخورد با پیمانکاران متخلف وظیفه کیست؟
قطعاً وظیفه مدیران شهری مناطق و سازمان مدیریت پسماند است و تا‌کنون با پیمانکاران متخلف برخورد شده و بسیاری از آنها خلع شده‌اند.
به‌تازگی در معابر اصلی تهران مانند خیابان ولیعصر شاهد فعالیت زباله‌گردها با لباس فرم و گاری دستی هستیم. آیا فعالیت این افراد قانونی است؟
تفکیک زباله از مبدأ است؛ نه از مخزن. زباله‌ای که داخل مخزن ریخته می‌شود، دورریز است و نباید کنار خیابان تفکیک شود؛ بنابراین زباله‌گردی به بهانه تفکیک توسط هر شخص با هر لباس و تجهیزاتی تخلف است و مدیران شهری مکلف هستند با متخلفان برخورد کنند. حتی شهروندان می‌توانند با مشاهده این افراد از طریق سامانه 137موارد را گزارش دهند.
فعالیت این افراد در خیابان‌های اصلی و پررفت‌وآمد است. چرا تا‌کنون مدیران شهری اقدام نکرده‌اند؟
نمی‌توان گفت تخلف انجام نمی‌شود و پیمانکار متخلف وجود ندارد، اما همه مدیران شهری تلاش می‌کنند تا با پدیده زباله‌گردی و متخلفان برخورد کنند و برخورد هم شده است. با توجه به اهمیت این موضوع به مدیران شهری ابلاغ می‌کنیم که با حساسیت و دقت بیشتری بر محله‌ها نظارت داشته باشند و زباله‌گردها را رصد کنند.
اصغر عطایی، مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران:
تفکیک زباله از مخزن تخلف است
در همینه زمینه :