جای خالی فرآورده‌های شیلاتی

آیین جهانداد| خبرنگار:


 مازندران را پایگاه یا قطب تولید بسیاری از محصولات غذایی می‌نامند. برنج، مرکبات، لبنیات، گوشت قرمز، گوشت سفید اعم از مرغ و ماهی، گیاهان دارویی و بسیاری از محصولات غذایی دیگر در این استان در حد و اندازه قابل توجهی تولید می‌شوند. بر همین اساس همواره نگاه‌های مسئولان کشور در بخش درآمدها به مازندران به این صورت است که استان می‌تواند بخش مهمی از نیازهای مالی خود را تأمین کند. واقعیت اما این است که این استان در نخستین گام تولید چنین محصولاتی سال‌هاست که در جا می‌زند.

مفهوم تولید در مازندران صرفا به تولید ماده اولیه محدود شده و بر همان پایه باقی مانده است. به عبارت دیگر تولید این محصولات با ارزش در استان به مرحله‌ای نرسیده است که بتواند ارزش افزوده ایجاد کند. اگر دست روی هر کدام از این ظرفیت‌ها بگذاریم، درمی‌یابیم که توان بالایی برای تولید فرآورده‌های مختلف از آن‌ها وجود دارد. برای نمونه ماهی‌ که از غذاهای پرطرفدار مردم ایران و به ویژه مازندرانی‌هاست، همچنان به صورت سنتی به بازار عرضه می‌شود. حتی در ساز و کار عرضه و قیمت‌گذاری ماهی هم شیوه کار، سنتی است.

در حالی که این ماده غذایی ارزشمند می‌تواند به اشکال مختلف در اختیار مصرف‌کننده قرار بگیرد. تنها حالتی که ماهی‌های دریای خزر و حتی ماهیان سردابی تولید شده در استان جدا از شکل زنده آن به بازار عرضه می‌شوند، شکل منجمد و بسته‌بندی‌ ماهی‌های قزل‌آلاست که در برخی فروشگاه‌ها دیده می‌شود. در استان اما برای ایجاد ارزش افزوده از ماهی‌های دریایی یا رودخانه‌ای با استفاده از فرآوری گوشت ماهیان نمی‌توان کوششی سراغ کرد.     بنا به اعلام سرپرست اداره کل شیلات مازندران، ارزش اقتصادی ماهیان صید شده از 20 مهر سال گذشته تا 14 فروردین امسال حدود 60 میلیارد تومان است. این رقم در صورت توجه به ایجاد صنایع تبدیلی و تولید فرآورده‌های مختلف از گوشت ماهی می‌تواند دست‌کم به دو برابر افزایش یابد، بی‌توجهی به سرمایه‌گذاری در ایجاد صنایع تبدیلی و همچنین ایجاد بازار مناسب برای این فرآورده‌ها اما سبب شده است که ماهی همچنان فقط در بازارها عرضه شود و فقط به شکل سرخ شده یا کبابی روی سفره مردم مازندران قرار بگیرد. نکته قابل توجه و مهم در این زمینه استعداد بالایی است که برای عرضه این محصولات در بازار 400 میلیون نفری کشورهای حوزۀ کشورهای آسیای مرکزی وجود دارد. 

مردم کشورهای همسایه دریای خزر علاقه زیادی به مصرف غذاهای دریایی دارند. به همین دلیل بخشی از نیاز خود را به ماهی، وارد می‌کنند. در روسیه مصرف ماهی قزل‌آلا آمار بالایی دارد و قیمت عرضه آن به مصرف‌کننده بیشتر از قیمتی است که در ایران به فروش می‌رسد. این موضوع فرصت صادرات ماهی به این کشور را فراهم می‌کند. از سوی دیگر تنوع محصولات مرتبط با ماهی در این کشورها می‌تواند الگویی برای تولید انواع فرآورده‌های شیلاتی باشد و با توجه به توان بالای مازندران در تولید ماهی، سرمایه‌گذاری بیشتری برای تولید این آبزیان انجام شود. اما همه این فرصت‌ها سال‌هاست که زیر سایه خام‌فروشی ماهی و عرضه سنتی آن در بازارهای ماهی استان پنهان مانده و دیده نمی‌شود.