گزارش خبری/ اثرات تثبیت نرخ بر بازار لبنیات

3 روز پیش رئیس ستاد تنظیم بازار مخالفت این ستاد با افزایش قیمت اقلام لبنی را اعلام و تأکید کرد کالاهای لبنی مشمول قیمت‌گذاری دولتی کماکان با قیمت قبل عرضه می‌شوند. گران نشدن لبنیات قطعا خبر بسیار خوبی برای مردم است. آنها حالا مسلما از اینکه می‌شنوند دولت با گرانی دوباره لبنیات مخالفت کرده خوشحال می‌شوند. فراموش نمی‌کنیم که قیمت اقلام تحت حمایت دولت یک‌بار در تیرماه امسال تا 28درصد گران شد و این دومین درخواست صنایع لبنی برای قیمت‌های جدید بود. اما آیا این خبر به‌معنای آرامش در بازار است؟ 

هزینه تولید بالاست
 هزینه تولید برای شرکت‌های لبنی از ابتدای امسال افزایش بسیاری یافته و عرضه محصولات با قیمت‌های کنونی به اعتقاد فعالان این عرصه با تداوم زیان وارد شده، به تعطیلی این صنایع منجر خواهد شد. بازار سیاه نهاده‌های دامی قیمت شیرخام را در ماه‌های گذشته 3 برابر کرده است. هر لیتر شیر خام با قیمتی کمتر از 4هزار تومان به‌دست صنایع نمی‌رسد. درحالی‌که گاوداران هزینه تولید شیرخام را دست‌کم 1000تومان بالاتر از این می‌دانند. بسته بندی به‌عنوان یکی از بخش‌های هزینه بر تولید، در ماه‌های گذشته بسیار گران‌تر از گذشته شده و به گفته محمدرضا بنی طبا، سخنگوی انجمن صنایع فراورده‌های لبنی از ابتدای امسال 50درصد بر هزینه‌های تولید این صنایع افزوده است. هزینه حمل‌ونقل با رشد 40درصدی روبه‌رو بوده و دستمزد و حامل‌های انرژی هم گران شده‌اند. آمارهای فعالان این بخش حاکی از آن است که تولید درمجموع نسبت به سال گذشته 100درصد گران‌تر شده است. دولت فقط با 28درصد افزایش قیمت محصولات لبنی یارانه‌ای موافقت کرده است؛ اقلامی که گفته می‌شود 80درصد تولیدات صنایع لبنی را تشکیل می‌دهد. این شرایط، ادامه فعالیت را برای صنایع بسیار دشوار و حتی غیرممکن کرده است.

واکنش انجمن صنایع لبنی
 مسئولان انجمن صنایع فراورده‌های لبنی می‌گویند که به‌دلیل حساسیت شرایط موجود از گفت‌وگو با رسانه‌ها منع شده‌اند. اما این انجمن در گزارشی که در اختیار رسانه‌ها قرار داده به رشد نرخ متغیرهای مؤثر بر قیمت تمام‌شده محصولات لبنی در بازه زمانی خرداد تا مهر 99پرداخته و بر این اساس بهترین راهکار را تغییر گروه کالایی لبنیات از یک به دو دانسته است؛ راهکاری که بر پایه آن واحدهای تولیدی اجازه پیدا می‌کنند، محصولات خود را با توجه به شرایط رقابتی بازار، قیمت‌گذاری کنند. در این گزارش درباره پیامدهای قیمت‌گذاری رقابتی آمده است: «اگرچه با این روش امکان تامین کالا‌ها، مطمئنا بهتر از شرایط فعلی خواهد بود، اما اتخاذ این تصمیم، نقطه قیمتی بالاتری در عرضه و تقاضا را به همراه خواهد داشت که آن هم در شرایط رقابتی بین تولیدکنندگان به تعادل و ثبات خواهد رسید. درصورت اتخاذ این تصمیم انجمن صنایع فراورده‌های لبنی اطمینان دارد می‌توان از محل آزاد شدن یارانه نهاده‌های دامی به تامین رایگان یا با حاشیه سود 3درصد سفره 4دهک محروم جامعه اقدام کرد. در غیراین صورت، رویه کنونی افزایش هزینه‌های تولید نشان می‌دهد پس از اتخاذ تصمیم مجدد برای تعیین قیمت شیرخام و محصولات لبنی، در ماه‌های آتی نیز دوباره نیازمند تعیین قیمت محصولات لبنی و شیرخام خواهیم بود. »

جزئیات تغییر قیمت مواداولیه
براساس اطلاعات ارائه شده در گزارش انجمن صنایع لبنی مهم‌ترین تغییرات قیمتی تأثیرگذار بر هزینه تمام‌شده محصولات لبنی در بازه زمانی ابتدای خرداد تا پایان مهر امسال مربوط به شیر خام، محصولات پتروشیمی مورد استفاده در بسته بندی‌ها و دلار آزاد و نیمایی بوده که هزینه واردات مواداولیه را بالا برده است. بیشترین افزایش قیمت مربوط به محصولات پتروشیمی بوده که در مدت 5‌ماه 87درصد رشد داشته‌اند. دلار آزاد با 75درصد، دلار نیمایی با 60درصد و شیر خام با 40درصد رشد قیمت در این مدت در رتبه‌های بعد قرار دارند. شیر خام به تنهایی 60درصد از قیمت تمام‌شده محصول را تشکیل می‌دهد. از این روی در جایگاه اول از لحاظ اهمیت تغییرات نرخ قرار گرفته است. شیر خام در 5‌ماه مورد بررسی، 24درصد بر قیمت نهایی اقلام لبنی تأثیرگذار بوده است. اقلام بسته بندی شامل مواد پتروشیمی با 15درصد سهم از قیمت تمام‌شده محصول بیش از 86درصد رشد قیمت داشته و قیمت نهایی محصول را 12.9درصد افزایش داده‌اند. رشد قیمت ارز از خرداد تا مهر هزینه اقلام وارداتی مانند استارتر و غیره را نیز برای شرکت‌های لبنی 75درصد بالا برده است. هزینه‌های سربار با20درصد و حقوق و دستمزد با 10درصد رشد، دیگر عوامل تأثیرگذار بر قیمت تمام‌شده محصولات بوده‌اند.
میانگین قیمت هرکیلو شیر خام در خرداد امسال بنابر گزارش انجمن صنایع لبنی 2هزار و 765تومان بود که در مهرماه به حدود 4هزار تومان و به‌طور دقیق به 3هزار و 880تومان رسید. در این گزارش همچنین به قیمت مواد پتروشیمی عرضه شده در بورس اشاره شده که بین 54تا 158درصد افزایش قیمت داشته‌اند. از ابتدای سال‌جاری بسیاری از مواداولیه داخلی مورد نیاز صنایع و واحدهای تولیدی که توسط شرکت‌های دولتی نظیر شرکت‌های فولادی و پتروشیمی تولید می‌شوند، افزایش قیمت شدید داشته‌اند و ساز و کار دسترسی به این مواد از سوی صنایع وابسته به این تولیدات مورد انتقاد قرار گرفته است. چنان‌که در گزارش انجمن صنایع لبنی به مشکلات دسترسی به اقلام پتروشیمی در بورس اشاره شده که تولیدکنندگان را به تهیه این اقلام از بازار آزاد واداشته است.

دولت ورود کند
علی احسان ظفری، رئیس هیأت‌مدیره اتحادیه تعاونی‌های صنایع لبنی کشور در گفت‌و گو با همشهری، گرانی بیشتر لبنیات را مساوی با حذف دهک‌های بیشتر از دایره مصرف‌کنندگان لبنیات دانست و گفت: واحدهای لبنی به‌دلیل افزایش قیمت شیر خام و دیگر مواداولیه تولید در حال زیان‌دهی هستند. اگر برای تغییر شرایط فکری نشود، این بنگاه‌های اقتصادی با قیمت‌های موجود یکی پس از دیگری تعطیل می‌شوند. افزایش قیمت نیز باعث می‌شود روز به‌روز بیشتر سفره مردم از محصولات لبنی خالی شود. فروش ما هم به همین نسبت کاهش پیدا کند. دخالت دولت با کنترل قیمت مواداولیه، راهکاری است که این فعال صنعت لبنیات برای بهبود این شرایط مؤثر می‌داند تا از این راه هزینه تولید و قیمت نهایی کاسته شود. این شاید اگر دولت بتواند قیمت مواداولیه و هزینه‌های تولید را کاهش دهد، نیازی به سرکوب قیمت‌ها در بازار برای حمایت از اقشار آسیب پذیر نباشد.