چشم‌انتظاران یک انتخابات

لیلا شریف

شاید به جرأت بتوان این دوره از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را یکی از حساس‌ترین دوره‌ها تلقی کرد؛ چرا که منش ترامپ در 4 سال گذشته با سیاست فشار حداکثری به ایران همراه شد و همین موضوع موجب شد تا بسیاری آینده کشور در برخی حوزه‌ها را به این انتخابات گره‌بزنند. آخرین نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا)، از مطلعین درباره انتخابات آمریکا نشان‌می‌دهد که 3/55 درصد شرکت‌کنندگان معتقد هستند که انتخابات آمریکا بر ایران اثر خواهد گذاشت.
در این میان برخی نیز در میدان دیگری دست به تحلیل زده‌ و معتقدند که شاید انتخابات آمریکا از اهمیت و اثرگذاری جهانی برخوردار باشد اما نباید تمام تصمیم‌گیری‌ها را به آینده این انتخابات منوط کرد و حتی برای بهبود شرایط باید منتظر تغییر نگاه در حوزه سیاست خارجی باشیم. برای بررسی این موضوع نظر عباس عبدی، عبدالله ناصری، آذر منصوری، امیرمحبیان، ناصر ایمانی، هادی حق‌شناس و حیدر مستخدمین‌حسینی به عنوان چهره‌های شناخته شده سیاسی و اقتصادی از دو جناح اصولگرا و اصلاح‌طلب را جویا شده‌ایم.

  امیر محبیان - تحلیلگر سیاسی اصولگرا

بدون شک انتخابات آمریکا می‌تواند بر سرنوشت ایران اثر بگذارد اما چنین اتفاقی به این معنا نیست که کشور ما در تمام مراحل منتظر نتیجه انتخابات آمریکا بماند تا ببیند چه فردی در آمریکا به روی کار خواهد آمد.
هر فردی در آمریکا به روی کار بیاید، منافع کشور خودش را پیگیری می‌کند و منافع آمریکا در ابعاد مختلفی با منافع جمهوری اسلامی ایران در تعارض است. بنابراین ما همواره این چالش را با روسای‌جمهور آمریکا خواهیم‌داشت و تنها نوع رفتار آنها تغییر خواهد کرد؛ به عبارت دیگر زمانی که دموکرات‌ها بر سر کار بیایند از قدرت اجرایی بالاتری برخوردار‌هستند و با اروپایی‌ها امکان هماهنگی بالاتری دارند و در عین حال بر بحث‌های حقوق‌بشری نیز تأکید بیشتری خواهند داشت، در مقابل جمهوری‌خواهان، برخوردهای خشن‌تری را پیگیری می‌کنند و احتمال اجماعشان با اروپایی‌ها کمتر است. در مجموع مشخص است که منتخب هر دو حزب به نحوی عمل خواهد کرد که منافع ایران تأمین نشود.
نکته دیگری که باید مورد‌توجه قرار‌داد این است که نباید مردم و مسئولان ایران تمام فکر و ذکرشان این باشد که نتیجه انتخابات در آمریکا چه می‌شود. شاید بخش حاشیه و البته اثرگذار مشکلات کشور ما به آمریکا بازمی‌گردد اما اصل مشکل ما مربوط به درون است؛ یعنی ضعف و عدم‌کفایت مدیریت داخلی زمینه بروز مشکلات را مهیا کرده است و اگر این مشکلات را برطرف کنیم از فشار تحریم‌ها کاسته می‌شود.
انتخابات آمریکا تأثیر نسبی بر آینده سیاسی و اقتصادی ایران دارد؛ بنابراین به جای آنکه به انتخابات آمریکا چشم داشته‌باشیم، باید دایره‌های نظارتی خودمان را علیه فساد، بی‌کفایتی مدیریت و... گسترده‌تر کنیم.

  ناصر ایمانی - تحلیلگر سیاسی اصولگرا

اگر بخواهیم تأثیر واقعی نتیجه انتخابات آمریکا بر اقتصاد و سیاست ایران در درازمدت را بررسی کنیم، باید بگویم که تأثیرش محدود است و شاید حداکثر تا 10 درصد.
اما اگر بخواهیم تأثیر روانی و هیجانی این انتخابات را در بازه‌زمانی کوتاه‌مدت در نظر بگیریم، معتقدم که تأثیر قابل‌توجهی دارد. اگر بازه‌زمانی چهارماهه را در نظر بگیریم، حتما شاهد تأثیرات کوتاه‌مدت ناشی از رفتارهای هیجانی و فضای روانی انتخابات آمریکا خواهیم بود، اما باز هم تأکید می‌کنم که این اثرات واقعی نیستند. تأثیرات واقعی و درازمدت در اقتصاد ایران حداکثر 10درصد خواهد بود و در بلند‌مدت تأثیر آنچنانی بر شرایط اقتصادی و سیاسی ایران نخواهد داشت.

  آذر منصوری- قائم مقام حزب اتحاد ملت

روی کار آمدن ترامپ در آمریکا نه تنها منطقه خاورمیانه بلکه موقعیت دولت آمریکا را در جهان تحت‌تاثیر قرار‌داد. با وجود تلاش‌های دولت اوباما برای ارائه چهره متفاوتی از دولت این کشور در جهان، ترامپ از اغلب معاهدات جهانی خارج شد و آمریکا را در مقابل برخی هم‌پیمانان قبلی خود نظیر تروئیکای اروپا نیز قرار‌داد.
خروج ترامپ از توافق هسته‌ای که حاصل ماه‌ها مذاکرات نفس‌گیر ایران با کشورهای گروه 1+5 بود نیز یکی از این نوع اقدامات بود که از ۱۵کشور عضو شورای امنیت عملا ۱۳عضو آن را با نقض این توافق در مقابل خود قرار‌داد. به بیان روشن‌تر رفتارها و سخنان ترامپ بیشتر از آنکه منافع ملی ما را نشانه گرفته‌باشد، جایگاه و موقعیت آمریکا را تحت‌تاثیر قرار‌داده است و حالا بایدن در قامت یک دمکرات سعی دارد با شکست او در انتخابات پیش‌رو، مانع از تداوم این رفتار و گفتار شود.
اینکه روی کار آمدن بایدن چه تاثیری بر آینده سیاسی و اقتصادی ایران خواهد داشت نیز متاثر از همین نوع نگاه دمکرات‌ها به منافع آمریکا در منطقه و جهان است. اگر آنطور که بایدن وعده داده بعد از پیروزی به برجام برگردد ، خود‌به‌خود می‌تواند منشا تحولاتی در اقتصاد و سیاست آینده ما باشد، اما بستگی زیادی به رفتار ما نیز دارد.
بالطبع اگر بپذیریم نوع تعامل کشورها در جهان امروز بر مبنای برد- برد است، این را هم باید قبول‌کنیم که دیپلماسی و نوع روابط ما به مجموعه کشورهای جهان خارج از این قاعده ممکن نخواهد بود. بنابراین نوع رفتار ما در منطقه و جهان اگر از این چهارچوب خارج باشد، نمی‌توان انتظار خارق‌العاده‌ای از دستگاه سیاست خارجی و دیپلماسی ایران داشت.
از طرف دیگر اگر مبنای نگاه ما به کشورهای جهان اعم از کشورهای همسایه، منطقه و جهان تقویت منافع ملی کشورمان باشد و سیاست خارجی نیز در خدمت رشد اقتصادی و بهبود رفاه شهروندانمان باشد، باید بپذیریم که بدون رعایت قواعد مورد‌توافق کشورهای جهان امکان استفاده از ظرفیت دیپلماسی در این راستا نخواهد بود.
فراموش نکنیم سیاست کلی آمریکا در مواجهه با ایران چهارچوب روشنی دارد و استفاده از فرصت روی کار آمدن دمکرات‌ها بستگی مستقیم با نوع رفتار ما به خصوص دولت‌های مستقر دارد.

  حیدر مستخدمین حسینی- کارشناس اقتصادی

نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در صورتی می‌تواند بر نظام سیاسی و برنامه‌های  اقتصادی ایران موثر باشد که رویکرد نظام سیاسی ایران از رویکرد روسیه و چین به سمت نظام سیاسی غرب گرایش پیدا کند. در این صورت نتیجه انتخابات آمریکا می‌تواند برای کشور ما مهم و اثرگذار باشد و زمینه تحولاتی را در حوزه اقتصاد و رفع تحریم‌ها مهیا کند.
بنابراین اگر به شکل زیربنایی نگاه سیاسی ایران از شرق به غرب تمایل پیدا کند، این انتخابات- فارغ از برنده و بازنده- می‌تواند اثر‌گذار باشد اما اگر در این تغییر نگاه سیاسی صورت نگیرد، باید گفت که انتخاب بایدن یا ترامپ منشاء تحولی در معادلات نظام سیاسی و برنامه‌های اقتصادی کشور ما نخواهد بود. تحول ایران نباید وابسته به ریاست‌جمهوری آمریکا باشد و اینکه در ذهنیت فعلی سیاستمداران و مردم ما این نگاه شکل گرفته است، نشان دهنده این است که رویکرد سیاسیون ما در سال‌های گذشته، مثبت و مناسب نبوده است و به همین دلیل تمام نگاه‌ها با این امید به انتخابات آمریکا بسته شده تا شاید با انتخاب یکی از نامزدهای انتخابات آمریکا، تحریم‌ها برچیده یا شاید با تداوم حضور دیگری باب مذاکره گشوده شود. این نگاه غلط است و نظام سیاسی ما باید با تکیه بر توانمندی‌های داخل کشور قدرت برنامه‌ریزی مناسب در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی داشته باشد تا مردم ما تکلیفشان را در حوزه‌های مختلف بدانند. متأسفانه در حال حاضر مردم از یک سردرگمی رنج می‌برند و این رنج نشان‌دهنده این است که رویکرد نظام سیاسی ما، تبیین‌کننده شرایطی مبهم برای فعالان اقتصادی بود و به همین دلیل فعالان اقتصادی منتظر نتیجه انتخابات آمریکا مانده‌اند. به نظر می‌آید که اگر ترامپ یا جو بایدن انتخاب شوند، در سیاست کلی آمریکا تغییری نسبت به ایران رخ نخواهد‌داد تا آن نتیجه‌ای که بسیاری برای برقراری رابطه اقتصادی دنبال می‌کنند، شکل اجرایی به خودش بگیرد.

  عباس عبدی- تحلیلگر سیاسی اصلاح طلب

انتخابات هر کشوری بر کشورهای دیگر اثر دارد اما طبیعی است که اثرگذاری انتخابات آمریکا بیش از هر انتخابات دیگری است.
در این میان باید یادآور بشوم که در حال حاضر مسئله ما این است که این تأثیر بسیار شدید است و به شکلی از وابستگی تبدیل شده. این وابستگی برای کشور ما مسئله ایجاد می‌کند. در واقع ما شاهد هستیم که متغیرهای داخلی و درون‌زا قدرتشان کاهش پیدا‌کرده و از متغیر برون‌زا و به ویژه آمریکا متأثر شده‌اند. امیدواریم که مسیر متغیرهای داخلی به سمتی حرکت‌کند که این وابستگی‌ها را به حداقل برساند.

  هادی حق‌شناس- کارشناس اقتصادی

اگر بخواهیم از بعد اقتصادی به تأثیر انتخابات آمریکا بپردازیم، باید بگوییم که در بعد اقتصادی بحثی به نام «نااطمینانی» مطرح است؛ به عبارت دیگر هزینه هر تصمیم‌گیری که در شرایط نااطمینانی گرفته شود، افزایش پیدا می‌کند؛ به عنوان مثال هزینه حمل و بیمه کشتی‌ها در شرایط ناامنی آبراه‌ها در برابر زمانی که امنیت حاکم باشد، متفاوت است. بنده این مثال را به این دلیل مطرح کردم تا بگویم شرایط امروز رابطه ایران و آمریکا در بالاترین سطح نااطمینانی قرار‌دارد. زمانی که انتخابات آمریکا برگزار شود، تعیین تکلیف می‌شود که در 4 سال آینده آمریکا و اقتصاد ایران به چه سمت‌و‌سویی خواهد رفت؛ بنابراین زمانی که نتیجه انتخابات فارغ از فرد برنده و بازنده، تعیین‌شود، این نتیجه بخشی از جو روانی و نا‌اطمینانی را حل خواهد‌کرد. سخن بنده این است که حتی اگر ترامپ پیروز انتخابات بعدی باشد، نااطمینانی به یک راهبرد اطمینانی تغییر ماهیت خواهد‌داد؛ به عبارت دیگر در این شرایط صورت مسئله شفاف می‌شود. بدون شک ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که تمام روابط بر سرنوشت کشورها اثر‌گذار هستند. امروز که اروپایی‌ها و بسیاری از کشورهای همسایه روابط تجاری خودشان را با ما به حداقل رسانده‌اند، آیا دلیلی جز تحریم‌های ظالمانه وجود دارد؟ بنابراین نمی‌توان اثرگذاری انتخابات آمریکا بر اقتصاد ایران را انکار کرد.