انشعابی
نگاهی به فعالیت‌های جلال آل‌احمد در حزب توده ایران
جلال آل‌احمد در سالهای پرآشوب دهه20، زمانی که نویسندهای جوان و بسیار مستعد بود، جذب حزب توده ایران شد. او خیلی زود در کمیته ایالتی حزب توده مراتب ترقی را پیش برد و در چندین نشریه و ارگان مطبوعاتی حزب بهعنوان سردبیر و گرداننده فعالیت میکرد. در آن سالها با احسان طبری بهعنوان متفکر حزب همراه بود و در نوشتن مقالات تئوریک به او کمک میکرد. به همین دلیل از امیدهای اصلی جریان ترقی‌خواه و روشنفکری حزب مطرح بود. اما در ماجرای غائله آذربایجان که حزب توده مجبور شد اوامر برادر بزرگتر در مسکو را گوش کند او به همراه خلیل ملکی از دیگر روشنفکران حزبی و از زندانیان 53نفر که در زندانهای رضاشاهی به سر برده بودند، انشعاب کردند. نورالدین کیانوری در خاطراتش میگوید که آنها فکر نمیکردند که شوروی این حرکت را تقبیح کند و پس از اینکه رادیو مسکو انشعاب را محکوم کرد، وضعیت خاصی پدید آمد؛ عدهای بازگشتند اما گروهی مانند خلیل ملکی و جلال آل‌احمد ماندند و اندکی بعد با مظفر بقایی و حزب زحمتکشان ائتلاف کردند. داستان حزب زحمتکشان و خلیل ملکی و جلال آل‌احمد از درسهای عبرت‌آموز تاریخ روشنفکری ایران است. بعد از اختلافی که میان آنها با دار و دسته بقایی بر سر دکتر محمد مصدق پیش آمد، گروهی از چماقداران بقایی به آنها حمله و جلال و ملکی را از کلوپ حزب بیرون کردند. ملکی، نیروی سوم را تشکیل داد و جلال نیز در کنار او ماند تا اینکه رفته‌رفته از سیاست حزبی کنارهگیری کرد. این عکس مربوط به زمانی است که جلال آل‌احمد هنوز در حزب توده بود. در این تصویر نیما یوشیج و گروهی از جوانان حزبی نیز دیده میشوند.
در همینه زمینه :