بحث بر سر افزایش قیمت محصولات لبنی دوباره بالا گرفته است. صنایع لبنی معتقدند: افزایش روزافزون قیمت مواداولیه و دیگر هزینه‌های تولید همچون شیر خام، حمل‌ونقل، بسته‌بندی و هزینه‌های نیروی‌انسانی با توجه به سرکوب قیمت 80درصد تولیداتشان تحت عنوان اقلام حمایتی باعث شده فعالیت آنها با زیان‌دهی شدیدی همراه باشد. محمدرضا بنی‌طبا، سخنگوی انجمن صنایع فراورده‌های لبنی بر این اساس چند روز پیش، از درخواست این صنایع از دولت برای صدور مجوز افزایش قیمت محصولات لبنی گفت و افزود: اگر قیمت‌ها اصلاح نشود کارخانه‌های لبنی قدرت تولید خود را از دست می‌دهند. با این شرایط دیگر امکان تولید وجود نخواهد داشت. شرکت‌های لبنی می‌گویند که شیر خام را 30درصد گران‌تر از قیمت مصوب می‌خرند. همزمان هزینه‌های حمل‌ونقل 40درصد و قیمت مواد پتروشیمی که پایه بسته‌بندی‌های آنهاست 50درصد طی 6ماه گذشته رشد داشته است. با این حال دولت به آنها اجازه افزایش قیمت تولیداتشان را نمی‌دهد.
گرانی نه به سود مردم است و نه صنایع
بخشی از فعالان صنایع لبنی با هشدار در باره تعطیلی قریب‌الوقوع واحدهای تولیدی با توجه به افزایش روزبه‌روز هزینه‌ها، تنها راه سر پا ماندن صنایع را بالا بردن قیمت محصولات می‌دانند.البته به‌نظر می‌رسد این راه‌حل مورد قبول تمام بدنه صنایع لبنی نیست. رئیس هیأت‌مدیره اتحادیه تعاونی‌های صنایع لبنی کشور درباره تحولات اخیر حوزه صنعت لبنیات به همشهری می‌گوید: واحدهای لبنی به‌دلیل افزایش قیمت شیر خام و دیگر مواداولیه تولید در حال زیان‌دهی هستند.اگر برای تغییر این شرایط فکری نشود با قیمت‌های موجود این بنگاه‌های اقتصادی یکی پس از دیگری تعطیل می‌شوند. ولی افزایش قیمت، تنها راه کمک به آنها نیست و مشکلات ما با گران شدن محصولات حل نمی‌شود. علی‌احسان ظفری با تأکید بر اینکه برای کمک به صنایع لبنی باید به فکر راهکار اساسی‌تری غیراز افزایش قیمت بود، اضافه می‌کند: افزایش قیمت باعث می‌شود مردم از لبنیات گریزان شوند، روز به‌روز بیشتر سفره مردم از محصولات لبنی خالی شود و فروش ما هم به همین نسبت کاهش پیدا کند. این فعال صنفی معتقد است؛ دولت باید به‌عنوان شخص سوم در این موضوع ورود و در نخستین مرحله قیمت مواداولیه تولید را کنترل کند. ظفری می‌افزاید: بعضی همکاران ما به‌دنبال این هستند که قیمت محصولات 100درصد افزایش یابد. چون شیرخام 60تا 70درصد گران‌تر از نرخ مصوب به صنایع فروخته می‌شود و رشد دیگر هزینه‌ها هم بیش از 50درصد بوده است. اما اگر چنین اتفاقی بیفتد صنعت لبنیات قطعا دهک‌های عمده‌ای از جامعه را از دست خواهد داد که دیگر جزو مصرف‌کنندگان ما نخواهند بود. رئیس هیأت‌مدیره اتحادیه تعاونی‌های صنایع لبنی حذف لبنیات از سفره مردم را مساوی با افزایش هزینه‌های درمانی می‌داند و می‌گوید: به اعتقاد من دولت به جای اینکه تخت بیمارستانی اضافه‌کند بهتر است به ما کمک کند تا هزینه تولید را پایین بیاوریم. در غیراین صورت مردم به‌زودی با لبنیات خداحافظی می‌کنند و در این صورت هم ما بیش از این متضرر می‌شویم. مردم هم باید هزینه‌های بیشتری برای بیمارستان بدهند.
متهم اصلی گرانی لبنیات
افزایش قیمت نهاده‌های دام و طیور و رشد بیش از 50درصدی قیمت مواد بسته بندی که شرکت‌های پتروشیمی دولتی متولی تولید آن هستند، اتهام گرانی لبنیات را متوجه دولت می‌کند. نزدیک به 30درصد از هزینه تولید صنایع لبنی مربوط به بسته‌بندی است که بخش‌عمده‌ای از آن را محصولات پتروشیمی شامل می‌شود. این در حالی است که تولیدات پتروشیمی و فولاد که پایه مواداولیه بسیاری دیگر از صنایع هستند براساس قیمت‌های جهانی تعیین می‌شود. ظفری در این زمینه می‌گوید: قیمت ماده اولیه مورد نیاز صنایع لبنی در شرایطی با قیمت جهانی یا فوب خلیج‌فارس تعیین می‌شود که واحد تولیدی به‌دلیل محدودیت‌های بازار امکان افزایش قیمت محصولاتش را ندارد. مگر حقوق و درآمد مردم ما با مردم بقیه کشورها قابل مقایسه است که قیمت مواداولیه ما در قیاس با نرخ‌های جهانی تعیین می‌شود؟
بازار سیاه نهاده‌های دامی
تولیدکنندگان محصولات لبنی و پروتئینی از ابتدای امسال به‌دلیل مشکلاتی که بر سر راه واردات نهاده‌های دام و طیور ایجاد شد، به‌شدت با افزایش هزینه تولید مواجه شدند. دامداران و مرغداران طی 7ماه گذشته بیش از 60درصد نهاده‌های مورد نیازشان را از بازار آزاد و با قیمت‌هایی بسیار بالاتر از قیمت مصوب و یارانه‌ای تهیه کرده‌اند. این موضوع قیمت تمام‌شده محصولات تولیدی آنها را بالا برده است. در چند‌ماه اخیر افزایش قیمت لبنیات، مرغ، تخم مرغ و گوشت قرمز بارها خبرساز شده است. یکی از دلایل این گرانی‌ها مشکلات دسترسی به نهاده‌های دام و طیور عنوان شده است؛ مشکلی که با وجود وعده‌های چندین باره مسئولان وزارت جهادکشاورزی کماکان لاینحل باقی‌مانده است. به‌نظر می‌رسد این مشکل بیش از اینکه به کمبود یا وارد نشدن نهاده‌ها به کشور مربوط باشد، ناشی از سوءمدیریت و نبود نظارت کافی بر زنجیره واردات تا توزیع است.
دولت فقط به نیمی از تعهداتش عمل کرد
شرکت‌های لبنی می‌گویند: بخش مهمی از افزایش هزینه هایشان مربوط به گرانی شیر است که با قیمتی بسیار بالاتر از نرخ مصوب به دستشان می‌رسد. دامداران هم معتقدند هزینه تولید شیر بالاتر از نرخ مصوب است. نرخ‌گذاری دولتی شیر و محصولات پرمصرف لبنی از سوی دولت با هدف تسهیل دسترسی اقشار کم‌درآمد به این اقلام و براساس اعطای ارز یارانه‌ای به ابتدای زنجیره تولید یعنی واردات نهاده‌های دامی صورت می‌گیرد. این در حالی است که از ابتدای امسال دسترسی تولیدکنندگان به نهاده‌ها با مشکلات زیاد و با نرخ‌های چندین برابری بازار آزاد میسر شده است. پرسش این است که دولت تا چه حد به تعهدات خود در زمینه تامین نهاده‌ها عمل کرده است؟ رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی گاوداران درباره هزینه تولید شیر خام می‌گوید: هم‌اکنون قیمت تمام‌شده شیر خام برای دامداران 5هزار و 100تومان است به‌دلیل اینکه دولت نتوانسته به تعهدات خود در زمینه تامین نهاده‌ها با قیمت مصوب عمل کند. احمد مقدسی می‌افزاید: دولت قیمت 3هزار و 100تومانی برای هرکیلو شیرخام را بر این اساس تعیین کرده که جو، ذرت و سویا را با قیمت‌های ستاد تنظیم بازار به‌دست دامداران برساند اما به‌دلیل اینکه بانک مرکزی نتوانسته بیش از 54درصد ارز مورد نیاز این 3قلم کالا را تامین کند، هزینه تولید شیر خام بالا رفته است.
به گفته او، درحال حاضر دامداران جو و ذرت را 3برابر و ذرت را 5برابر قیمت مصوب از بازار آزاد خریداری می‌کنند درحالی‌که ناچارند شیر خام را با قیمتی پایین‌تر از هزینه تولید به صنایع بفروشند.
اختلاف فاحش در اعلام قیمت شیرخام
شرکت‌های لبنی قیمت خرید هرکیلو شیر خام از دامداران را 4هزار تومان اعلام کرده‌اند. رئیس هیأت‌مدیره تعاونی‌های صنایع لبنی اعلام می‌کند قیمت خرید شیر خام از واحدهای دامداری برای صنایع لبنی 4هزار و 300تا 4هزار و 500است. مقدسی این رقم را نادرست می‌داند و می‌گوید: هزینه شیر خام برای صنایع لبنی با احتساب جوایز بهداشتی و کرایه حمل ونقل 4هزار تومان درمی‌آید. به استناد صورتحساب‌های مهرماه، این صنایع تا امروز بیشتر از 3هزار و 900تومان به دامداران پول نداد‌ه‌اند، ما خوشحال می‌شویم اگر این مابه‌التفاوت 100تومانی را به ما بپردازند و از ضرر ما کم کنند. با این حال رئیس هیأت‌مدیره انجمن صنفی گاوداران از درخواست برای افزایش قیمت شیر خام نیز خبر می‌دهد. «درخواست افزایش قیمت شیر خام 3هفته پیش به ستاد تنظیم بازار ارائه شده اما هنوز به این درخواست رسیدگی نشده است. براساس این درخواست قیمت شیر خام درصورتی که دولت بتواند 100درصد نهاده‌های مورد نیاز را در اختیار گاوداران قرار دهد 4هزار و 100تومان و درصورتی‌که وضعیت موجود ادامه پیدا کند و تنها 35درصد نهاده‌ها با نرخ مصوب تامین شود قیمت پیشنهادی 5هزار و 100تومان تعیین شده است.»
افزایش قیمت در تیرماه
اعتراض دامداران و شرکت‌های صنایع لبنی به قیمت پایین شیر خام و محصولات لبنی در بازار باعث شد دولت تیرماه امسال قیمت شیر خام را به 2هزار و 900تومان افزایش دهد؛ قیمتی که همان زمان نیز با اعتراض دامداران مواجه شد که می‌گفتند هزینه تولید شیر خام در گاوداری‌ها دست‌کم 3هزار و 100تومان است. در همان زمان به صنایع لبنی نیز اجازه داده شد قیمت محصولاتشان را بین 22تا 28درصد افزایش دهند. این میزان افزایش قیمت البته مربوط به 10قلم کالای اصلی و پرمصرف مشمول نرخ‌گذاری دولتی بود و دیگر محصولات را شامل نمی‌شد. اما همین اقلام نزدیک به 80درصد تولیدات صنایع لبنی را تشکیل می‌دهد و محدودیت در نرخ‌گذاری آنها باعث شد از تیرماه تا امروز قیمت دیگر محصولات لبنی بارها از سوی شرکت‌های تولیدکننده افزایش یابد تا بتواند جوابگوی بخشی از هزینه هایشان باشد. درخواست صنایع و احتمال افزایش مجدد قیمت محصولات لبنی در حالی است که در سال‌های اخیر تورم، افزایش هزینه‌های زندگی و افت قدرت خرید مردم، سهم لبنیات را از سبد مصرف بسیاری از خانوارها کاهش داده و سرانه مصرف شیر در کشور را به 80کیلوگرم در سال رسانده که کمتر از نصف سرانه 165کیلوگرمی جهانی است.
کمبود شیر خام به‌دلیل قاچاق شیر خشک
رئیس هیأت مدیره اتحادیه تعاونی‌های صنایع لبنی در بخشی از سخنانش به موضوعی اشاره می‌کند که شاید تاکنون کمتر به آن پرداخته شده باشد؛ «قاچاق شیر خشک». ظفری می‌گوید: واحدهای لبنی هم‌اکنون با کمتر از 50درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند چون شیر خام کم است و بخشی از شیر خام به سمت صنایع دیگر و عمدتا صنایع پودری می‌رود که این صنایع متأسفانه در زمینه قاچاق دستشان باز است. دولت باید در این زمینه وارد عمل شود و این وضعیت را کنترل کند. باید دید تولیدکنندگان شیر خشک که خود بخشی از بدنه صنایع لبنی هستند و همچنین دامداران به این اظهارنظر چه واکنشی نشان خواهند داد.
رئیس هیأت‌مدیره اتحادیه تعاونی‌های صنایع لبنی هشدار داد:
خطر حذف لبنیات از سفره مردم
در همینه زمینه :