مصائب لیلا طعم شوکران روزگار آژانس

۱- تصویر چند وجهی سینمای ایران در دهه 70، کنار فراز و نشیب‌های عجیبش، کلی فیلم مهم و شاخص به یادگار گذاشته که انتخاب کردن از میانشان اصلا کار راحتی نیست. اغلب دوستانی که در نظرسنجی ما شرکت کردند، از دشواری انتخاب گفتند. انتخاب‌هایی به مراتب دشوارتر از دهه 60 و احتمالا دهه‌های 80 و 90. با هر متر و معیاری که بسنجیم تعداد فیلم‌های شاخص دهه70 بیشتر از دهه‌های قبل و بعدش است.

۲ - دهه70، دهه اوج گرفتن سینماگرانی بود که در دهه 60 وارد عرصه فیلمسازی شده بودند. کارگردان‌هایی از طیف‌های مختلف بهترین فیلم‌هایشان را در این دهه ساختند. محسن مخملباف: «ناصرالدین‌شاه آکتور سینما»، محمدرضا هنرمند: «مرد عوضی»، رسول ملاقلی‌پور: «سفر به چزابه»، کمال تبریزی: «لیلی با من است»، کیومرث پوراحمد: «شب یلدا»، خسرو سینایی: «عروس آتش»، کیانوش عیاری: «بودن یا نبودن»، رخشان بنی‌اعتماد: «نرگس» و «زیر پوست شهر»، مجید مجیدی: «بچه‌های آسمان»، مهدی صباغ‌زاده: «خانه خلوت»، فریدون جیرانی: «قرمز» و... ابراهیم حاتمی‌کیا که اساسا دهه70، دهه او بود با «از کرخه تا راین»، «خاکستر سبز»، «برج مینو»، «بوی پیراهن یوسف»، «آژانس شیشه‌ای»، «روبان قرمز» و «موج مرده».

۳ - حضور بهرام بیضایی با 2فیلم در ابتدا و انتهای دهه 70، ملودرام‌های مدرن و زنانه مهرجویی و بازگشت کیمیایی به جهان آشنایش و آخرین تجربه به ثمر نشسته علی حاتمی را بگذارید در کنار فیلم‌های کیارستمی که فیلم به فیلم بیشتر ستایش می‌شود (طبیعتا بیشتر از سوی فرنگی‌ها و به‌خصوص فرانسوی‌ها) و ورود بهمن فرمان‌آرا به عرصه با بیشترین میزان تحویل گرفتن فیلمسازی قدیمی (سیمرغ‌باران‌شدن «بوی کافور، عطر یاس») و رفتن شوق‌برانگیز ناصر تقوایی به پشت دوربین (که میانشان فیلم کوتاه «کشتی یونانی» به ثمر رسید و «کاغذ بی‌خط» ماند برای شروع دهه80).

۴ - در دهه70، نسل‌های مختلف فیلمسازی در اوج پختگی و بلوغ حرفه‌ای تابلویی متنوع را می‌سازند که نتیجه‌اش می‌شود سینمای شگفت انگیز دهه70. سینمایی با نقاط عطف فراوان. سینمایی که دو دوره کاملا متفاوت داشت و یک اتفاق مهم سیاسی، آن را به دو نیمه تقسیم کرد. تعبیر دقیق‌تر شاید این باشد که سینمای دهه 70، ۳ بخش دارد: ۱- امتداد سینمای دهه 60 در سال‌های نخست، ۲- دوران تسلط جریان راست در میانه‌های دهه و ۳- بعد از دوم خرداد. 

۵- شکوفایی سینمای ایران بعد از دوم خرداد غیرقابل انکار است ولی به شهادت برگزیدگان همین نظرسنجی، پیش از این دوره هم فیلم شاخص کم ساخته نشده. همه‌‌چیز را صفر و صدی ارزیابی نکنیم و سیاه و سفید نبینیم. از دل سینمای ایران مثلا در سال ۷۵ هم که فضا بسته بود فیلم‌های شاخصی بیرون آمد. لیلا یکی از فیلم‌های برگزیده منتقدان از این دهه محصول همین سال است. همینطور بچه‌های آسمان و «سلطان». داستان رویکردها و کلیت سینما و وضعیت جریان اصلی و مسلط فیلمسازی و قواعد ممیزی هم البته حکایت‌هایی دارند در جای خود قابل‌تامل و خواندنی.

۶- طبق رویه این صفحات روزنامه‌نگاران و منتقدان حاضر در این نظرسنجی ترکیبی از تحریریه همشهری و منتقدان و سینمایی‌نویسان شناخته شده هستند. باز هم مطابق معمول از همراهی تعدادی از منتقدان و روزنامه‌نگاران محروم ماندیم. فرصت کوتاه و شتاب کار روزنامه بهانه‌های معمول و متداول است. با حضور دوستان دیگر این نظرسنجی شاید قابل استنادتر می‌شد. هرچند با هر ترکیب و هر تعداد منتقد و روزنامه‌نگار، نتیجه نهایی با کمی بالا و پایین احتمالا همین چیزی می‌شد که اینجا می‌بینید. همین فیلم‌ها و همین کارگردان‌ها. دهه 70 دهه لیلا، «شوکران»، آژانس شیشه‌ای، بودن یا نبودن، نرگس، زیر پوست شهر، «طعم گیلاس»، شب یلدا و بچه‌های آسمان بود. دهه ناصرالدین‌شاه آکتور سینما، «مسافران»، «ردپای گرگ»، «درخت گلابی»، «پری»، «بانو»، «آبادانی‌ها» و «قرمز». دهه آرامش و التهاب، دهه محدودیت و گشایش، دهه سازندگی و اصلاحات.

   بهترین های دهه هفتاد

لیلا(داریوش مهرجویی ۱۳۷۵) ۹ رای 
شوکران (بهروز افخمی ۱۳۷۹) ۹ رای
 آژانس شیشه ای(ابراهیم حاتمی کیا ۱۳۷۶) ۸ رای
 بودن یا نبودن(کیانوش عیاری ۱۳۷5) ۷رای
سفر به چزابه (رسول ملاقلی پور ۱۳۷۴) ۷رای
 بچه های آسمان( مجید مجیدی۱۳۷۵) ۶ رای
شب یلدا(کیومرث پوراحمد ۱۳۷۹) ۶ رای
طعم گیلاس (عباس کیارستمی ۱۳۷۶) ۶ رای
نرگس (رخشان بنی اعتماد ۱۳۷۰) ۶ رای
زیر پوست شهر (رخشان بنی اعتماد ۱۳۷۹) ۶ رای
ناصر الدین شاه آکتور سینما(محسن مخملباف ۱۳۷۰) ۶ رای


جواد طوسی


واهمه‌های بی‌نام و نشان
۱- «ردپای گرگ»(مسعود کیمیایی)
۲- «نرگس» (رخشان بنی‌اعتماد)
۳- «اعتراض» (مسعود کیمیایی)
۴-«درخت گلابی» (داریوش مهرجویی)
۵- «سفر به چزابه» (رسول ملاقلی‌پور)
۶- «بچه‌های آسمان» (مجید مجیدی)
۷- «ناصر‌الدین شاه آکتور سینما» (محسن مخملباف)
۸- «آژانس شیشه‌ای» (ابراهیم حاتمی‌کیا)
۹- «طعم گیلاس» (عباس کیارستمی)
۱۰- «نیاز» (علیرضا داوود‌نژاد)
و «شوکران» (بهروز افخمی)، «نسل سوخته» (رسول ملاقلی‌پور)، «سلطان» (مسعود کیمیایی)، «رنگ خدا» (مجید مجیدی)، «ضیافت» (مسعود کیمیایی)، «یک‌بار برای همیشه» (سیروس الوند)، «سارا» (داریوش مهرجویی)، «کیمیا» (احمد‌رضا درویش)، «بودن یا نبودن» (کیانوش عیاری)، «دایره» (جعفر پناهی)، «عروس آتش»(خسرو سینایی)، «خون‌بس» (ناصر غلامرضایی)، «هیوا» (رسول ملاقلی‌پور)، «زیر نور‌ ماه» (رضا میرکریمی)، «شب یلدا» (کیومرث پوراحمد)، «سگ‌کشی» (بهرام بیضایی)، «تولد یک پروانه»(مجتبی راعی)، «دو زن» (تهمینه میلانی)، «باران» (مجید مجیدی)، «زندگی و دیگر هیچ» (عباس کیارستمی)، «آبادانی‌ها» (کیانوش عیاری)، «مسافران» (بهرام بیضایی)، «ایران سرای من است» (پرویز کیمیاوی)، «بچه‌های بد» (علیرضا داوود‌نژاد) و «قرمز» (فریدون جیرانی)
   دراین دهه فیلمساز محبوبم مسعود کیمیایی متفاوت‌ترین فیلمش را می‌سازد. این حدیث نفس غریب، نخستین گام جدی و موفق او در جهت ساختارشکنی در روایت است. حالا به تبع این شرایط دگرگون شده، انسان منتخب کیمیایی در اوج تنهایی و گمنامی ساحت حماسی‌اش را در دنیایی کابوس‌گونه به رخ می‌کشد. کیمیایی در این نقطه فاصله گرفته از یک رئالیسم ‌محض اجتماعی، شهر هویت‌باخته و «بی‌قهرمان» را به نمایش می‌گذارد؛ شهری خاکستری که در آن سوار خسته و زخم‌خورده‌اش می‌تازد تا هویت تاریخی‌اش را ثابت کند.
این «ارجاع به‌خود » در عین سرگشتگی و تنهایی، در «درخت گلابی » داریوش مهرجویی و «طعم گیلاس» عباس کیارستمی حال و هوای خودش را دارد. گویی نسلی واخورده دارد واهمه‌های بی‌نام‌ونشانش را نشان می‌دهد.
نکته جالب و در عین حال کنایه‌آمیز آنکه کیمیایی 7سال بعد در همین دهه در نقطه مقابل این حدیث نفس شخصی غیرمتعارف قرار‌می‌گیرد و در «اعتراض» همپای شرایط ملتهب دست به موضع‌گیری صریح‌ اجتماعی می‌زند؛ باز آدمی قدیمی و پایبند به اصول و قیود و پایه‌های اخلاقی که نه‌تنها در مناسبات جدید جامعه جایی ندارد، بلکه مورداستفاده ابزاری در اهداف سرکوبگرانه قرار‌می‌گیرد. اینجاست که افراشته مردن را به ذلت و ازدست‌رفتگی ترجیح می‌دهد. اما تشخص و اهمیت دیگر تاریخی اعتراض را باید در نوع مواجهه کیمیایی با نسل جوان و پرشور دوران«اصلاحات» دید. او بر اساس تجارب تاریخی‌اش، نظاره‌گری بی‌شیفتگی است. انگار تلخ‌اندیشانه برنامه آینده را حدس می‌زند. نقطه پررنگ «سینمای اجتماعی» این دهه را در«نرگس» رخشان بنی‌اعتماد، «بچه‌های آسمان » مجید مجیدی، «آژانس شیشه‌ای»ابراهیم حاتمی‌کیا و«نیاز» علیرضا داوود‌نژاد نیز به گونه‌های مختلف می‌توان دید. این تنوع و تکثر در کانون التهاب و مطالبات اجتماعی و شمایل‌نگاری اندوهبار طبقه فرودست، نشانه‌های عینی جامعه‌ای همچنان دور از «خط عدالت» است که پیامدش رهاشدن قافیه باختگانی شوربخت در دل جامعه است که هر کدام لهجه و ابزار و مناسبات خودشان را دارند.
در کنار این وجه غالب، «دهه70» فرصتی است تا فیلمسازانی چون رسول ملاقلی‌پور با «سفر به چزابه» و محسن مخملباف با «ناصرالدین شاه آکتور سینما» بهترین فیلم‌های‌شان را بسازند.




سعید مروتی


۱- «ردپای گرگ» (مسعود کیمیایی)
۲- «اعتراض» (مسعود کیمیایی)
۳- «سلطان» (مسعود کیمیایی)
۴- «سفر به چزابه» (رسول ملاقلی‌پور)
۵- «نرگس» (رخشان بنی‌اعتماد)
۶- «زیر پوست شهر» (رخشان بنی‌اعتماد)
۷- «شوکران» (بهروز افخمی)
۸- «ناصرالدین شاه آکتور سینما» (محسن مخملباف)
۹- «قرمز» (فریدون جیرانی)
۱۰- «درخت گلابی» (داریوش مهرجویی)




علی عمادی


به ترتیب
۱- «روز واقعه» (شهرام اسدی)
۲- «سفر به چزابه» (رسول ملاقلی پور)
۳- «دلشدگان» (علی حاتمی)
۴- «پرده آخر» (واروژ کریم مسیحی)
۵- «ناصرالدین شاه آکتور سینما» (محسن مخملباف)
۶- «آدم برفی» (داوود میرباقری)
۷- «ردپای گرگ» (مسعودکیمیایی)
۸- «لیلی با من است» (کمال تبریزی)
۹- «بازمانده» (سیف الله داد)
۱۰- «خاکستر سبز» (ابراهیم حاتمی کیا)



شهرام فرهنگی


بدون ترتیب
 ۱- «زیر درختان زیتون» (عباس کیارستمی) 
۲- «پری» (داریوش مهرجویی)
۳- «بچه‌های آسمان» (مجید مجیدی)
۴- «طعم گیلاس» (عباس کیارستمی)
۵- «عروس آتش» (خسرو سینایی)
۶- «شب یلدا» (کیومرث پوراحمد)
۷- «سگ‌کشی» (بهرام بیضایی)
۸- «لیلی با من است» (کمال تبریزی)
۹- «کلاه‌قرمزی و پسرخاله» (ایرج طهماسب)
۱۰- «پرده آخر» (واروژ کریم‌مسیحی)



پوریا ذوالفقاری


انتخاب‌ها بدون ترتیب است.
1-«مسافران» (بهرام بیضایی)
2-«لیلا» (داریوش مهرجویی)
3-«بانو» (داریوش مهرجویی)
4-«ردپای گرگ» (مسعود کیمیایی)
5-«آژانس شیشه‌ای» (ابراهیم حاتمی کیا)
6-«پرده آخر» (واروژ کریم مسیحی)
7-«اعتراض» (مسعود کیمیایی)
8-«آبادانی‌ها» (کیانوش عیاری)
9-«زیر پوست شهر» (رخشان بنی اعتماد)
10-«قرمز» (فریدون جیرانی)
دهه70 یک دهه است و دو دوران. کیست که نداند بین نیمه نخست این دهه با نیمه دومش فرسنگ‌ها فاصله است و کدام زیسته در آن روزگار به یاد نمی‌آورد انتشار انرژی و امید رها شده در جامعه را در فضای سینمای آن مقطع؟ از این نظر انتخاب فیلم‌های این دهه راحت نیست. سرگشته‌ات می‌کند که به ارزش‌های سینمایی صرف اهمیت بدهی یا به بازتاب زمانه در فیلم‌ها؟ خوب بودن فیلم را معیار بگیری یا شنیده شدن نجوای امید و التهاب دوران را از آن؟ هر انتخابی کفه ترازو را به سمت یکی از دو نیمه این دهه سنگین می‌کند و البته دام خاطرات خوش تماشای برخی فیلم‌های نه چندان درخشان (که فرصت بازبینی‌شان را نیافته‌ای) هم مثل همیشه پیش‌پایت گسترده است. راستش اعتراف می‌کنم که در روزگار محو زمانه از سینما و نابودی جریان سینمای اجتماعی (که تنه اصلی سینمای ما بوده و بیراه نیست تشبیه فیلمسازان بزرگمان به شاخه‌های روییده و بارگرفته از آن) از چند دوراهی دشوار انتخاب برای این فهرست، با ملاک گرفتن «سندیت دوران در فیلم‌ها» جستم! 


نیوشا صدر


بدون ترتیب
۱- «بانو»(داریوش مهرجویی)
۲- «نرگس»(رخشان بنی اعتماد)
۳- «گبه» (محسن مخملباف)
۴- «مسافران» (بهرام بیضایی)
۵- «شب یلدا» (کیومرث پوراحمد)
۶- «طعم گیلاس» (عباس کیارستمی)
۷- «درخت گلابی» (داریوش مهرجویی)
۸- «لیلا» (داریوش مهرجویی)
۹- «روسری آبی» (رخشان بنی‌اعتماد)
۱۰- «پری» (داریوش مهرجویی)

در کنار اینها به «بودن و نبودن»، «آبادانی‌ها»، «زیر پوست شهر» و صحنه‌هایی از «دلشدگان» با صدای استاد شجریان نیز بسیار علاقه‌مندم. دلشدگان شاید ضعیف‌ترین فیلم زنده‌یاد حاتمی بزرگ باشد اما تصور نمی‌کنم برای این صحنه‌های مجزای به یادماندنی نظیری در سینمای ایران بتوان یافت.




شهرام جعفری نژاد


( از هر کارگردان، یک فیلم برگزیده‌ام) به‌ترتیب سال:
۱- «نرگس» (رخشان بنی‌اعتماد)
۲- «یک بار برای همیشه» (سیروس الوند)
۳- «بازمانده» (سیف‌الله داد)
۴- «لیلا» (داریوش مهرجویی)
۵- «بچه‌های آسمان» (مجید مجیدی)
۶- «آژانس شیشه‌ای» (ابراهیم‌ حاتمی‌کیا)
۷- «بودن یا نبودن» (کیانوش عیاری)
۸- «شوکران» (بهروز افخمی)
۹- «شب یلدا» (کیومرث پوراحمد)
۱۰- «سگ‌کشی» (بهرام بیضایی)




محمدناصر احدی


به‌ترتیب سال ساخت:
1- «بانو» (داریوش مهرجویی، ۱۳۷۰)
2- «ناصرالدین شاه، آکتور سینما» (محسن مخملباف، 1370)
3- «زندگی و دیگر هیچ» (عباس کیارستمی، 1370)
4- «هنرپیشه» (محسن مخملباف، 1371)
5- «سلام سینما» (محسن مخملباف، 1373)
6- «روسری آبی» (رخشان بنی‌اعتماد، 1373)
7- «سفر به چزابه» (رسول ملاقلی‌پور، 1374)
8- «طعم گیلاس» (عباس کیارستمی، 1375)
9- «بودن یا نبودن» (کیانوش عیاری، 1376)
10- «آژانس شیشه‌ای» (ابراهیم حاتمی‌کیا، 1376)




مسعود میر


از روزگار رفته و احوال به جامانده
بدون ترتیب
۱- «نیاز» (علیرضا داوودنژاد) 
۲- «آبادانی‌ها» (کیانوش عیاری)
۳- «دلشدگان» (علی حاتمی)
۴- «پری» (داریوش مهرجویی)
۵- «شوکران» (بهروز افخمی)
۶- «شب یلدا» (کیومرث پوراحمد)
۷- «آدم برفی» (داوود میرباقری)
۸- «بوی کافور، عطر یاس» (بهمن فرمان‌آرا)
۹- «عروس آتش» (خسرو سینایی)
   «نیاز»، «آبادانی‌ها»، «دلشدگان»، «پری»، «شوکران»، «شب یلدا» و یک «آدم برفی» در «بوی کافور» «عروس آتش»؛ اینها زنجیره اسامی فیلم‌هایی است که بارها و بارها تماشایشان کردم، دیالوگ‌هایشان را از بر شدم، با کاراکترهایشان رفیق بودم و حالا هم دوستشان می‌دارم و اثر این علقه را حالا در احوالات خودم هویدا می‌بینم. «نیاز» گویی قصه درد بود و روزگار خاکستری که با حروف سربی بر کاغذ باور ما نقش‌می‌یافت. «آبادانی‌ها» از آوارگی بی‌ستاره در هتل پنج ستاره و ایام سیاه بی‌سفید می‌گفت و «دلشدگان» حکایت عاشقی بود و نوا و مرگ و نامیرایی هنر. «پری» گویی تذکره شیدایی بود در چاه تنهایی و سیر و سلوک ما شد دل بستن به نور و شدیم ماهی عشق نور.
 «شوکران» شمایلی بود که باید عاشقش می‌شدیم تا پرستار ما باشد آنکه عاشق نشد و وقتی شد فارغ شدن بلد نبود.
 «شب یلدا» انگار ادامه همان عشق مدام بود در زمستان برفی به خورشیدی که نمی‌تابید بر خانه محزون و «آدم برفی» مرثیه مهاجرت بود با قلب‌های یخ‌زده از بی‌وطنی. «بوی کافور، عطریاس» شرح شکست بود از ابتلا به مرگ و از پس مرگ تازه یادمان افتاد که «عروس آتش» را دوست داشتیم اما خب غیرت هم داشتیم.




دانیال معمار


دهه فیلم‌های خوب
فیلم‌های خوب، سفارش دادنی نیستند. ساختن فیلم‌های خوب، دستور دادنی و بخشنامه‌ای هم نیستند که مثلا قانونش را تصویب کنند و بعد چند تایی فیلم خوب شکل بگیرد. فیلم‌های خوب، وارد کردنی هم نیستند که مثلا به کشور چین سفارش‌اش را بدهند و بعد برای آنها در بسته‌های مهر و موم شده، چند تایی‌ از آن را بفرستند. فیلم‌‌های خوب در سینما همیشه بدون سفارش و دستور و بخشنامه ساخته می‌شوند و به‌نظرم دهه70 اوج ظهور فیلم‌های خوب در سینمای ایران است. از یک طرف فیلمسازهای تازه متولد‌شده‌ای مثل حاتمی‌کیا با آژانس شیشه‌ای، ملاقلی‌پور با سفر به چزابه، تبریزی با لیلی با من است، پناهی با بادکنک سفید و... توانستند بهترین فیلم‌هایشان را در این دهه بسازند و از طرف دیگر فیلمسازهای قدیمی‌تر مثل بیضایی با مسافران، کیمیایی با ضیافت، مهرجویی با لیلا، کیارستمی با طعم گیلاس، حاتمی با دلشدگان و... توانستند حسابی جایگاه‌شان را در سینمای پس از انقلاب تثبیت کنند. دهه70، دهه شکوفایی سینما در شاخه‌های مختلف است؛ سینمای کودک و نوجوانی که در دهه60 فرصت نفس کشیدن پیدا نکرده بود یک دفعه در این دهه با فیلم‌هایی مثل کلاه‌ قرمزی و پسرخاله، بادکنک سفید، بچه‌های آسمان و... شکوفا شد. سینمای جنگ و دفاع‌مقدس که در دهه60 شکل و اوج گرفت، در دهه70 به روند صعودی‌اش ادامه داد. فیلم‌هایی با موضوع زنان مثل لیلا و شوکران و دو زن در این دهه سر از سینمای بعد از انقلاب درآوردند که هنوز هم جزو بهترین‌های حوزه خودشان به‌حساب می‌آیند. فیلم‌های کمدی هم در همین دهه در سینمای ما جان گرفتند که مرد عوضی و همسر، نمونه‌های دیدنی از آن محسوب می‌شوند. انگار فنر جمع‌شده سینمای ایران در دهه60، در دهه70 رها شد و به همین دلیل حالا انتخاب ۱۰ فیلم در میان انبوه فیلم‌های خوبی که در این برهه زمانی ساخته شد سخت است.
۱- آژانس شیشه‌ای (ابراهیم حاتمی‌کیا)
۲- لیلی با من است (کمال تبریزی)
۳- بچه‌های آسمان (مجید مجیدی)
۴- دلشدگان (علی حاتمی)
۵- کلاه‌قرمزی و پسرخاله (ایرج طهماسب)
۶- ضیافت (مسعود کیمیایی)
۷- بادکنک سفید (جعفر پناهی)
۸- مرد عوضی(محمد رضا هنرمند)
۹- سفر به چزابه (رسول ملاقلی‌پور)
۱۰- لیلا (داریوش مهرجویی)



خسرو نقیبی


دهه شگفت انگیز 70
   و دهه شگفت‌انگیز70. یک نیمه‌اش تلاقی باقی‌مانده‌های موج نوی دهه50 با فیلمسازان به بلوغ‌رسیده از دهه60 و یک نیمه‌اش حاصل انرژی بی‌نهایت آزادشده از تغییرات سیاسی و آزادی‌های اجتماعی و فرهنگی حاصل از آن. نتیجه‌ بهترین دهه سینمایی میان این چهار دهه اخیر است با چندده فیلم مهم و فیلمسازانی که حتی یک فیلم بد هم نمی‌سازند و تمام فیلم‌های این دهه‌شان در گذر تاریخ قابل دفاع و تماشا و تحلیل است. تنها راهی که توانستم به ده انتخاب میان این دهه برسم طریقه‌ای‌ است که می‌بینید و امیدوارم بازی را خیلی به هم نریخته باشم.
۱- «ردپای گرگ» (و «سلطان» و «ضیافت» و «گروهبان» و «مرسدس» و «فریاد» و «اعتراض») از مسعود کیمیایی
۲- «لیلا» (و «سارا») از داریوش مهرجویی
۳- «مسافران» (و «سگ‌کشی») از بهرام بیضایی
۴- «آژانس شیشه‌ای» (و «از کرخه تا راین» و «برج مینو» و «خاکستر سبز» و «روبان قرمز») از ابراهیم حاتمی‌کیا
۵- «دلشدگان» از علی حاتمی
۶- «شوکران» (و «عروس» و «جهان‌پهلوان تختی» و «روز فرشته» و «روز شیطان») از بهروز افخمی
۷- «آب و آتش» (و «قرمز») از فریدون جیرانی
۸- «هنرپیشه» (و «ناصرالدین‌شاه آکتور سینما») از محسن مخملباف
۹- «نرگس» (و «روسری آبی» و «زیرپوست شهر») از رخشان بنی‌اعتماد
۱۰- «نسل سوخته» (و «پناهنده» و «سفر به چزابه» و «هیوا») از رسول ملاقلی‌پور
و «خانه خلوت» از مهدی صباغ‌زاده، «یک‌بار برای همیشه» و «دست‌های آلوده» و «چهره» از سیروس الوند، «آبادانی‌ها» و «بودن یا نبودن» از کیانوش عیاری، «طعم گیلاس» از عباس کیارستمی، «آدم‌برفی» از داوود میرباقری، «بازمانده» از سیف‌الله داد، «متولد‌ماه مهر» و «کیمیا» از احمدرضا درویش، «نیمه پنهان» از تهمینه میلانی، «شب یلدا» از کیومرث پوراحمد، «پرده آخر» از واروژ کریم‌مسیحی، «مصایب شیرین» و «بچه‌های بد» از علیرضا داوودنژاد، «دایره» از جعفر پناهی، «سفر» از علیرضا رئیسیان، «بوی کافور عطر یاس» از بهمن فرمان‌آرا، «دختری با کفش‌های کتانی» از رسول صدرعاملی.




پویان عسگری


۱- «آژانس شیشه‌ای» (ابراهیم حاتمی‌کیا)
۲- «بودن یا نبودن» (کیانوش عیاری) 
۳- «مسافران» (بهرام بیضایی)
۴- «سفر به چزابه» (رسول ملاقلی‌پور)
۵- «نرگس» (رخشان بنی‌اعتماد)
۶- «بازمانده» (سیف‌الله داد)
۷-«شوکران» (بهروز افخمی)
۸- «لیلی با من است» (کمال تبریزی)
۹-«بچه‌های آسمان» (مجید مجیدی)
۱۰- «هور در آتش» (عزیز‌الله حمیدنژاد)
۱۱- «قرمز»(فریدون جیرانی)
۱۲-«خواهران غریب» (کیومرث پوراحمد)




شاهین امین


بدون ترتیب
۱- «مسافران» (بهرام بیضایی)
۲- «سارا» (داریوش مهرجویی)
۳- «لیلا» (داریوش مهرجویی)
 ۴- «بودن یا نبودن» (کیانوش عیاری)
۵- «طعم گیلاس» (عباس کیارستمی)
۶- «شوکران» (بهروز افخمی)
۷- «شب یلدا» (کیومرث پوراحمد)
 ۸- «زیر پوست شهر» (رخشان بنی‌اعتماد)
۹- «بوی کافور، عطر یاس» (بهمن فرمان‌آرا)
۱۰- «آبادانی‌ها» (کیانوش عیاری)
و «زیر نور ماه» (رضا میرکریمی)، «نرگس» (رخشان بنی‌اعتماد)، «زندگی و دیگر هیچ» (عباس کیارستمی)، «جهان پهلوان تختی» (بهروز افخمی)، «دختری با کفش‌های کتانی» (رسول صدرعاملی)، «روبان قرمز» (ابراهیم حاتمی‌کیا)، «سرزمین خورشید» (احمد‌رضا درویش) و «درخت گلابی» (داریوش مهرجویی)


بهزاد عشقی


۱- «بانو» (داریوش مهرجویی)
۲-«سارا» (داریوش مهرجویی)
۳- «صبح روز بعد» (کیومرث پوراحمد)
۴- «بادکنک سفید» (جعفر پناهی)
۵- «سلام سینما» (محسن مخملباف)
۶- «لیلا» (داریوش مهرجویی)
۷- «بودن یا نبودن» (کیانوش عیاری)
۸- «زیر پوست شهر» (رخشان بنی‌اعتماد)
۹- «شب یلدا» (کیومرث پوراحمد)
۱۰- «سگ‌کشی» (بهرام بیضایی)


محمد عدلی


سازندگی در سینما
دهه70 برای سینمای ایران با دوره سازندگی همراه شده بود. فضای سیاسی و اجتماعی ایران در سال‌های پس از جنگ به سوی امیدواری پیش‌می‌رفت، از همین رو سینمای ایران به‌عنوان آینه‌ای از آنچه در اتمسفر جامعه جریان‌دارد، تصاویر ماندگاری را خلق کرده است. آثار سینمایی دوست‌داشتنی زیادی در این دهه تولید شده است که یک قدم جلوتر از مصایب پس از انقلاب و جنگ گام برداشته‌اند. نقدهای اجتماعی در فیلم‌های این دهه از جنس امیدواری برای پیشرفت و افزایش سطح سلیقه و انتظارات است؛ به همین دلیل است که فیلم‌های تلخ این دهه نیز دستمایه‌‌ای از امیدواری برای بالا‌رفتن سطح خواسته‌های جامعه در خود دارد که لازمه حرکت در مسیر توسعه است. درست است که آن هدف‌گذاری‌ها و امیدواری‌ها در دهه‌های بعد، رنگ باخت اما سکانس‌های زیادی از فیلم‌های آن دهه باقی مانده است که می‌تواند یادآور آن دوران و نگاه‌های حاکم بر آن باشد. با این نگاه 10فیلم از سینمای این دهه را انتخاب کرده‌ام.
1- «پرده آخر»(واروژ کریم‌مسیحی)
2-‌ «از کرخه تا راین» (ابراهیم حاتمی‌کیا)
3-‌ «خاکستر سبز» (ابراهیم حاتمی‌کیا)
4-«‌روز واقعه» (شهرام اسدی)
5-‌ «آژانس شیشه‌ای» (ابراهیم حاتمی‌کیا)
6- «‌سگ‌کشی» (بهرام بیضایی)
7-‌ «لیلا» (داریوش مهرجویی)
8- «زیر نور ماه» (رضا میرکریمی)
9- «بچه‌های آسمان» (مجید مجیدی)
10- «زیر پوست شهر» (رخشان بنی‌اعتماد)




مرتضی کاردر 


بدون ترتیب 
۱- «آبادانی‌ها» (کیانوش عیاری)
۲- «نیاز» (علیرضا داوودنژاد)
۳- «پرده آخر» (واروژ کریم‌مسیحی)
۴- «هور در آتش» (عزیز‌الله حمیدنژاد)
۵- «شرم» (کیومرث پوراحمد)
۶- «بچه‌های آسمان» (مجید مجیدی)
۷- «آژانس شیشه‌ای» (ابراهیم حاتمی‌کیا)
۸- «پری» (داریوش مهرجویی)
۹-«شوکران» (بهروز افخمی)
۱۰- «شب یلدا» (کیومرث پوراحمد)


شاهین شجری کهن


بدون ترتیب 
۱- درخت گلابی(داریوش مهرجویی)
۲- لیلا(داریوش مهرجویی)
۳- دایره(جعفر پناهی)
۴- زیر پوست شهر(رخشان بنی اعتماد)
۵- نرگس(رخشان بنی اعتماد)
۶- بودن یا نبودن(کیانوش عیاری)
۷- ناصر الدین شاه آکتور سینما(محسن مخملباف)
۸- زیر درختان زیتون(عباس کیارستمی)
۹- شوکران(بهروز افخمی)
۱۰- طعم گیلاس(عباس کیارستمی)
و جهان پهلوان تختی(بهروز افخمی)، هنرپیشه(محسن مخملباف) و آبادانی ها(کیانوش عیاری)


سجاد صداقت


بدون ترتیب
۱- «روز واقعه» (شهرام اسدی) 
۲- «ضیافت» (مسعود کیمیایی)
۳- «سفر به چزابه» (رسول ملاقلی‌پور)
۴- «لیلا» (داریوش مهرجویی)
۵- «قرمز» (فریدون جیرانی)
۶- «روبان قرمز» (ابراهیم حاتمی‌کیا) 
۷- «بودن یا نبودن» (کیانوش عیاری)
۸- «شوکران» (بهروز افخمی)
۹- «زیر پوست شهر» (رخشان بنی‌اعتماد)
 ۱۰- «زیر نور‌ماه» (رضا میرکریمی)