موفقیت بیش ازاندازه در سیارک بنو
جمعآوری بیش از حد نمونه از سطح سیارک بنو باعث سرریز از محفظه نگه دارنده فضاپیما شده و حالا دانشمندان امیدوارند بتوانند این نمونه تاریخی و مهم را به زمین برسانند
تیم ماموریت OSIRIS-REx ناسا 2روز پس از دسترسی و لمس سیارک بنو، تصاویری دریافت کرد که نشان میدهد فضاپیما حتی بیش از اندازه لازم از سطح سیارک نمونه مورد نیاز برای یکی از اصلیترین ماموریتهای خود را جمع کرده است. فضاپیما در این فرایند همراه با انتشار گاز نیتروژن، سطح این سیارک را برهم زد و توانست خاک و سنگهای کوچک را جمعآوری کند. براساس ایمیلی که ناسا برای خبرنگاران ارسال کرده، هرچند ماموریت در فرود و جمعآوری نمونه موفقیتآمیز بوده، اما بهنظر میرسد نمونه مذکور بهاندازهای زیاد است که در محفظه نگهداری همچنان باز مانده و ذرات مهم جمعآوری شده در فضا پراکنده میشوند. در بررسی تصاویری که از جهات مختلف به ثبت رسیده است، تیم OSIRIS-REx متوجه شدند که محفظه نگهدارنده فضاپیما، بهطور کامل پر از ذرات سطح سیارک است و بهنظر میرسد برخی از این ذرات به آرامی در حال فرار از محفظه هستند. در عملیات روز سهشنبه در فاصله ۳۲۰میلیون کیلومتری زمین محفظه حاوی نمونه که در انتهای بازوی روباتی قرار دارد، آنقدر عمیق و با قدرت به درون سیارک فرور رفت که سنگها به درون آن مکیده شدند و در لبه دریچه آن گیر کرد. مقامهای سرپرست این ماموریت میگویند قربانی موفقیت خودشان شدهاند و باید این مشکل را بهنوعی حل کنند.
تمرکز روی ماموریت بازگشت
تیم هدایتکننده فضاپیمای OSIRIS-REx معتقد بودند که نمونه کافی جمعآوری شده و در مسیری قرار دارد که هرچه سریعتر ذخیره و ارسال شود. آنها پس از مقایسه تصاویر محفظه خالی با تصاویری که در 22اکتبر از سر TAGSAM پس از رویداد جمعآوری نمونه بهدست آمد، به این نتیجه رسیده بودند.
اما پس از مشاهده تصاویر خارج شدن ذرات جمعشده اضافه، اعلام کردند هرگونه حرکت به سمت فضاپیما و ابزار TAGSAM ممکن است منجر به از دست رفتن بیشتر نمونه شود. برای حفظ مواد باقیمانده، تیم ماموریت تصمیم گرفت از فعالیت اندازهگیری جمعی نمونه که ابتدا برای شنبه 24اکتبر برنامهریزی شده بود چشمپوشی کند تا هرگونه شتاب فضاپیما را به حداقل برساند. به جای انجام فعالیت اندازهگیری وزن نمونه، این تیم روی انتقال نمونه به کپسول بازگشت نمونه (SRC) برای حفاظت از آن و بازگرداندن امن به زمین، تمرکز کرده است.
«دانته لورتا» محقق اصلی OSIRIS-REx در دانشگاه آریزونا که تیم علمی و برنامهریزی مشاهده علمی و پردازش دادههای این ماموریت را هدایت میکند، گفت: ما در تلاش هستیم تا موفقیت در جمعآوری نمونه را با برگرداندن امن باقیمانده آن تکمیل کنیم. با اینکه از دست دادن جرم برای من نگرانکننده است، اما بهشدت تیم را تشویق میکنم که این نمونه گرانبها را در اسرع وقت باز گردانند. به گفته او، تیم کنترل پرواز نمیتوانند برای برطرف کردن موانع و جلوگیری از فرار نمونه جمعآوری شده، کاری انجام دهند. محققان تخمین میزنند بخش نمونهبرداری فضاپیما در عمق ۴۸سانتیمتری سیارک بن نو نفوذ کرده است.
OSIRIS-REx کاملا سالم است و تیم ماموریت در حال نهایی کردن جدول زمانی برای ذخیرهسازی نمونه هستند. به محض تصمیمگیری درباره زمان و روش ذخیرهسازی نمونه، اطلاعات آن ارائه میشود. این نخستین موفقیت ناسا در عملیات نمونهبرداری از یک سیارک است.
فضاپیمای OSIRIS-Rex در سال2016 به فضا پرتاب و سال2018 وارد بنو شد. صرفنظر از آنچه اتفاق افتاده، در ماه مارس از این سیارک خارج خواهد شد و نمونهها نیز تا سال2023 به زمین باز نخواهد گشت. این ماموریت از آنجا که ممکن است منجر به کشف منشا حیات روی زمین شود، بسیار مهم است. در صورت انتقال نمونهها به زمین بشر به اطلاعات تازهای درخصوص ترکیبات شیمیایی اولیه خورشید و دیگر سیارههای منظومه شمسی دست پیدا خواهد کرد. ژاپن نیز سال گذشته عملیات مشابهی را روی سیارکی دیگر به نام ریوگو انجام داده بود. کاوشگر ژاپنی هایابوسای ۲ که اینک در راه بازگشت است و قرار است ماه دسامبر به زمین برگردد پیش از این در ماموریتی چندساله موفق به نمونه برداری از سیارک ریوگو شده بود.
«بنو» از جمع ۵۰۰هزار سیارک برای این مأموریت انتخاب شده است، زیرا با قطر تقریبا ۴۹۰متر، ابعاد مطلوب دارد و با تلسکوپ میتوان دید که سطح آن از یک قشر ریگ و سنگریزه پوشیده شده است، چیزی که نمونهبرداری را سهلتر میسازد.