شاهنامه بایسنقری 70میلیون تومان
با افزایش قیمت کتاب در بازار مجلدهای نفیس با چه قیمتی به فروش می‌رسند؟
نگار حسینخانی ـ روزنامه‌نگار
تصورم از کتاب نفیس زمانی تغییر کرد که برای گفت‌وگو با عبدالرحیم جعفری، مؤسس انتشارات امیرکبیر به منزلش رفته‌بودم. آخر گفت‌وگو بود و عکاس قرار بود چند عکس از او در محیط خانه‌اش بیندازد. خودش پیشنهاد کرد کتاب شاهنامه‌ای را نشان‌مان دهد. بعد سر صبر رفت به اتاقی که کتابخانه مفصلی در آن داشت، از بهترین کتاب‌ها و چاپ‌هایشان. تقریبا هیچ کتاب معمولی‌ای که دست من و غیر به آن برسد و در بازار روی پیشخوا‌ن‌ها دیده شود، در کتابخانه‌اش نبود. از جلدی به جلد دیگر حیرت‌مان بیشتر می‌شد که شاهنامه را از بین آن همه کتاب ارزشمند بیرون کشید. بعد نشست روی صندلی و فتح‌الکتاب کرد تا ما را بیندازد به جهان شگفتی‌ها. شاهنامه‌ای نفیس، زر‌نشان، روی کاغذهای روغنی تذهیب شده، با زیباترین نقاشی‌هایی که تا امروز در کتاب‌های نفیس دیگر نظیرش را ندیده‌ام. آن زمان بود که اطلاق واژه نفیس در ذهنم، از شکل بازاری آنکه کاغذ گلاسه و جلد چرم است به نفایس دیگری تغییر کرد. چه در آن روز و چه امروز قدرت خرید مجلدهای نفیس را پیدا نکرده‌ام. اما نمی‌توان منکر حظ کردن، از ورق زدن کتابی نفیس بود. هرچند قیمت‌ها با همه توانشان، هر روز ما را از این حظ، دور و دورتر می‌کنند. راستی حالا قیمت این کتاب‌های نفیس در بازار چند است؟
هدیه‌ای نفیس و ارزشمند
معمولا کتاب‌های نفیس برای دیگران خریده می‌شوند. یعنی اینطور نیست که شما قصد کنید کتاب‌های نفیس برای خودتان بخرید. بهتر است این جمله را با «معمولا» اصلاح کنم؛ معمولا این اتفاق نمی‌افتد که بخواهید شاهنامه بخوانید و اصرار داشته باشید حتما نفیس آن را بخرید. چون اگر چنین باشد یا باید شما از طبقه سرمایه‌دار جامعه باشید که نوش‌جان‌تان، این کتاب‌ها اساسا برای شما چاپ می‌شوند، یا باید برای خرید یک شاهنامه نفیس آنقدر منتظر جمع شدن پولش بمانید که ذوق خواندن در شما بیات شود. به‌نظر اینطور است که این کتاب‌ها بیشتر جنبه هدیه دارند. هدیه‌ای ارزشمند برای برنده مسابقه‌ای خاص، هدیه به مدیر، هدیه به تازه عروس، به استاد و آنکه آنقدر برایمان عزیز است که حساب و کتابی برای خرید کتاب مورد‌نظر نکنیم. اما ویژگی مشترک بیشتر کتاب‌های نفیس علاوه بر ورق‌های روغنی و گلاسه‌های گرم بالا و جلدهای چرمی ضخیم، این است که در کتاب نفیس به‌جای خط تایپی، از هنر خوشنویسی استفاده می‌شود. بعضی کتاب‌ها صفحات‌شان نقاشی و به‌طور خاص نقاشی مینیاتور است. اما عمده کتاب‌های نفیس در بازار کدام‌ها هستند و چه قیمتی دارند؟
کلام خدا
معمولا برای کتاب قرآن از واژه قیمت استفاده نمی‌شود، چون ارزش معنوی آن به اندازه‌ای بالاست که هیچ رقمی نمی‌تواند مبلغ واقعی خرید این کتاب باشد. از این‌رو از کلمه «هدیه» استفاده می‌شود. این کتاب‌ها که سرآغاز هر زندگی مشترکی هستند و با هر عقدی جایی در خانه‌ای تازه پیدا می‌کنند به شکل‌های مختلف چاپ شده است؛ از معطر تا صوتی با قلم و... . این کتاب با قطع رحلی، جلد چرمی، خطاطی حبیب‌الله فضائلی، با قاب ترمه 600هزار تومان، قطع وزیری، جلد چرمی و قاب با ترجمه حسین انصاریان 300هزار تومان است. یا قرآن یونسکو، جلد چرمی در قطع سلطانی یک میلیون و 800هزار تومان است.
کتاب مصحف شریف نور نیز نمونه دیگری از کتاب‌های نفیس است که از خارج کشور وارد می‌شود و در ایران به مبلغ 15میلیون تومان به فروش می‌رسد. البته قرآن ممکن است در قاب‌های نقره و قلمکاری و با تذهیب طلا باشد که جزو موارد خاص بوده و در این تقسیم‌بندی قرار‌نمی‌گیرد. روزانه قیمت آن بالا و پایین می‌آید و انتخاب آن بستگی به اندازه جیب‌تان دارد.
دیوان حافظ
برای ایرانی‌ها، دیوان حافظ شیرازی فقط شعرهای یک شاعر نیست. این کتاب نمادی از فرهنگ و فراتر از آن، هویت ایرانی است. برای بسیاری این حکم راهنمای کنار آمدن با زندگی و انتخاب میان دوراهی‌هاست؛ کتاب یلدا و عید روی سفره‌های ایرانی. این دیوان مثلا در قطع خشتی، با جلد چوبی 460هزار تومان است. همین کتاب در قطع رحلی و با جلد گالینگور 300هزار تومان قیمت زده شده است. این کتاب در قطع رحلی با اندازه بزرگ‌تر و معطر، جلد برجسته چرمی 900هزار تومان است.
شاهنامه فردوسی
هیچ کتابی در تاریخ به اندازه شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی میراث‌دار فرهنگ و زبان فارسی نیست. این کتاب یکی از بزرگ‌ترین حماسه‌های جهان است که در بیش از 60هزار بیت در طول 30سال سروده شده است. از شاهنامه فردوسی چندین نسخه متفاوت وجود دارد که برای مطالعه و پژوهش می‌توان تصحیح و نسخ متفاوت آن را در بازار کتاب پیدا کرد. برخی از این نسخه‌ها حتی به نثر برگردانده شده‌اند تا خواندن و دنبال کردن روایت‌ها برای مخاطب آسان‌تر باشد. اما اگر برای خرید یک کتاب نفیس به‌عنوان هدیه، شاهنامه را انتخاب کرده‌اید، راه چندان سختی پیش‌رو ندارید. کتاب حجیم و اساطیری شاهنامه بی‌شک هدیه‌ای است که همه را خوشحال می‌کند. معمولا کتاب‌های شاهنامه در بازار چندین صفحه نقاشی و تصویر پرده نقالی را در خود دارند. این کتاب در قطع رحلی، جلد چرم و قاب، با قیمت 3میلیون‌تومان توسط انتشارات بهزاد منتشر شده است. همین کتاب در انتشارات پیام عدالت 700هزار تومان است. اما شاهنامه‌ای که پیش از این نقل آن رفت، شاهنامه امیرکبیر 12کیلوگرم است و 10میلیون تومان قیمت دارد. بی‌شک کسی که شاهنامه امیرکبیر را خریداری می‌کند، برای مطالعه نیست، بلکه تکمیل کلکسیون یا کتابخانه نفیس‌اش است. البته شاهنامه بایسنقری که شامل دو آلبوم و دو بشقاب هم هست، و تصاویر مینیاتوری آن در دو جلد آلبوم گردآوری شده‌اند و یک آلبوم سه‌زبانه ویک آلبوم چهار زبانه دارد و گران‌ترین کتاب نفیس چاپی در ایران محسوب می‌شود، بدون بشقاب‌ها 70میلیون تومان و بدون آلبوم و صرفا خود کتاب 40میلیون تومان خرید و فروش می‌شود.
کلیات سعدی
استاد سخن، سعدی، کلیاتش یکی از کتاب‌های نفیس محبوب به شمار‌می‌آید و عده زیادی به نگهداری از این کتاب در بهترین شرایط و با آراسته‌ترین ظاهر علاقه‌دارند. این کتاب در قطع وزیری، جعبه‌دار و با جلد چرمی از 300هزار تومان توسط انتشارات هلیا منتشر شده است. کاغذ این کتاب گلاسه و لبه آن طلاکوب است.
خیام نیشابوری
رباعیات حکیم عمر خیام، شاعر بلند‌آوازه‌ای که طرفداران خارجی بسیاری هم دارد، در بسته‌ای همراه حافظ، با کاغذ معطر، پلاک رنگی در قطع وزیری با جعبه، خط نستعلیق 580هزار تومان و به تنهایی در قطع وزیری با جلد زرکوب 160هزار‌تومان به فروش می‌رسد. این کتاب با قطع رحلی، جلد سخت و به 5زبان را انتشارات سخت با قیمت 750هزار‌تومان روانه بازار کرده است.
مولانا و شمس تبریزی
غزلیات شمس هم با قطع وزیری، جلد چرم مصنوعی و قاب با قیمت 290هزار تومان است؛ کتابی با کاغذهای گلاسه با 4رنگ به همراه تذهیب با مینیاتور، گل و مرغ و تابلو‌خط‌هایی بسیار زیبا که در کنار خط نستعلق ایرانی استفاده شده است. جلد و قاب این کتاب از MDF است که همراه با روکش چرم آن، به ماندگاری آن کمک شده. در انتهای کتاب نیز منتخبی از اشعار با ترجمه انگلیسی آمده است. مثنوی معنوی هم در انتشارات هلیا از 100تا 350هزار‌تومان قیمت‌گذاری شده. از باکیفیت‌ترین کاغذهای معطر، گلاسه و تحریر استفاده شده، روکش‌ها از جنس چرم طبیعی، چرم مصنوعی، گالینگور و سلفون است. کاور این کتاب‌ها به‌صورت قابدار کشویی یا جعبه بازشو است. در داخل خود کتاب نیز از تذهیب، مینیاتور، تابلو‌خط و گل‌مرغ‌هایی زیبا استفاده شده که وقتی در کنار خط نستعلیق ایرانی قرار می‌گیرد، زیبایی آن را دو‌چندان می‌کند.
دیگر کتاب‌ها
کتاب نایاب آنتیک با کتاب نفیس فرق می‌کند. ممکن است کتاب‌هایی در بازار موجود باشد که ارزش تاریخی و نایاب داشته باشد و میلیون‌ها تومان خرید و فروش شود، اما در کتب نفیس این صرفا مواد مصرف شده در کالاست که آن را ارزشمند می‌کند. لغتنامه دهخدا هم با جلد چرمی کار شده باشد، قیمت آن به 8میلیون تومان می‌رسد. کتاب مصحف شریف نور نیز نمونه دیگری از کتاب‌های نفیس است که از خارج کشور وارد می‌شود و در ایران به مبلغ 8میلیون تومان به فروش می‌رسد.
کتاب «هزار و یک شب» انتشارات سمیر، در قطع وزیری و با جلد گالینگور 680هزار تومان، دو جلدی «همه تصویرسازی‌های مرتضی ممیز» قطع وزیری جلد سخت، 600هزار تومان، کتاب رحلی آثار محمود فرشچیان توسط انتشارات گویا با قیمت 250هزار تومان، ASTM STANDARDS اشاره کرد که توسط یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های بین‌المللی توسعه‌دهنده استاندارد یعنی ASTM منتشر شده و قیمت آن بالای 100میلیون تومان است. البته با مراجعه به چند سایت فروش کتاب‌های نفیس می‌توانید کتاب‌های چند‌میلیونی را مشاهده کنید.
