چشم‌انداز خاکستری اقتصاد ایران

تازه‌ترین آمارهای منتخب اقتصادی نشان از چشم‌انداز خاکستری اقتصاد ایران در مواجهه با تحریم و کرونا دارد. روند همه‌گیری موج سوم کرونا خطر تضعیف رشد اقتصادی کشور را تشدید و التهاب قیمت در بازار دارایی‌ها، ثبات موردانتظار سیاستگذاران اقتصادی را ضعیف‌تر کرده است و حالا باید منتظر ماند و دید در 5‌ماه پایانی سال99 چه سرنوشتی در اقتصاد رخ می‌دهد.

از دوربین بانک جهانی
با این حال، بانک جهانی در جدیدترین برآورد خود از بهبود وضعیت شاخص‌های کلان اقتصاد ایران در سال آینده خبر داد و رشد ۱.۵درصدی اقتصاد و نرخ تورم ۲۷.۴درصدی را برای ایران در سال۱۴۰۰ پیش‌بینی کرد. این نهاد بین‌المللی می‌گوید: رشد اقتصادی ایران در سال‌جاری به منفی 4.5درصد می‌رسد و در سال2018 هم رشد منفی 6.8درصدی داشته است. آیا مثبت شدن رشد اقتصادی ایران در سال1400 به‌معنای خروج از وضعیت رکود 3سال اخیر خواهد بود؟ بانک جهانی انتظار دارد شاخص‌های کلان اقتصاد ایران در سال آینده وضعیتی مثبت و رو به رشد داشته باشد. مصرف بخش خصوصی در این سال 1.7درصد، مصرف بخش خصوصی 0.5درصد و میزان سرمایه‌گذاری‌ها در ایران 1.9درصد رشد خواهد داشت. همچنین صادرات ایران در سال1400 با رشد 2.6درصدی و واردات با رشد یک‌درصدی مواجه خواهد شد.

از دوربین مدیران
به‌گزارش همشهری، روند شاخص مدیران خرید در پایان شهریور به‌عنوان شاخص انتظارات فعالان اقتصادی نشان می‌دهد که شاخص شامخ در پایان شهریور در بخش صنعت ساخت ایران به 54.5 رسیده که نسبت به شاخص جهانی اندکی بیش از 2واحد تغییر داشته است. بررسی‌های اتاق تهران حکایت از آن دارد که رشد تولید و کسب‌وکارهای جدید ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا، افزایش بهای مواداولیه و کالاهای ساخته شده و بهبود خوش‌بینی در جهان باعث شده تا این شاخص در کشورهای دیگر روند بهبود را تجربه کند، اما در ایران تغییر این شاخص افزایش تولید و سفارش‌های جدید به‌رغم تضعیف صادرات و افت موجودی مواداولیه بوده است. انتظار می‌رود شاخص پیش‌بینی فعالان اقتصادی از تولید صنعتی درصورت تضعیف بازارهای صادراتی و کاهش سطح دسترسی آنها به مواداولیه در ماه‌های آینده وضعیت نامطلوبی را تجربه کند؛ هرچند که افزایش بهای ارز ممکن است که باعث رشد تقاضا برای کالاهای صنعتی شود؛ به‌ویژه اینکه روند تجارت کالایی در جهان منفی‌تر شده و حجم تجارت کالایی منفی 14.3درصد و ارزش آن 21درصد در فصل دوم سال2020 میلادی نسبت به فصل قبل آن برآورد شده است. براساس آمارها عدم‌قطعیت ناشی از استمرار همه‌گیری کرونا و نحوه مقابله دولت‌ها با این ویروس باعث شده تا طی 3فصل متوالی مقدار تجارت در جهان افت کند و در فصل دوم سال‌جاری میلادی این وضعیت تشدید شود.

از دوربین گذشته و آینده 
اقتصاد ایران در 3سال متوالی رشد منفی را تجربه کرده و عملا یک رکود سنگین داشته است؛ به‌نحوی‌که رشد اقتصاد کشور در سال97 منفی 5.4درصد، در سال گذشته منفی 6.5درصد و امسال هم منفی 5درصد برآورد می‌شود؛ درحالی‌که نرخ تورم در 3سال گذشته به‌ترتیب 45درصد، 41درصد و برای امسال هم 31درصد تخمین زده می‌شود. افزون بر اینکه تراز حساب جاری کشور هم به‌رغم اینکه در 2سال گذشته رشد مثبت داشته امسال پیش‌بینی می‌شود که 3.1درصد افت منفی داشته باشد. چنین وضعیتی به‌ویژه در ارتباط با تجارت ایران با 2کشور اصلی طرف تجاری یعنی ترکیه و چین نگران‌کننده است.

از دوربین دلار و سکه
محدود شدن تجارت خارجی ایران و کاهش درآمدهای ارزی اثر مستقیم بر ارزش بازار دارایی‌ها به‌ویژه بازار سکه و ارز داشته؛ تا جایی که شکاف قیمت دلار سنا و نیما در 27مهرماه امسال به 23درصد رسیده و ارزش هر دلار سنا نسبت به 27شهریورماه 17.7درصد قد کشیده و ارزش آن نسبت به ابتدای امسال 105درصد و نسبت به 27مهر پارسال 175درصد برآورد شده است؛ زیرا در 27مهر سال گذشته هر دلار آمریکا در صرافی‌های مجاز بانکی 11هزار و336تومان بود و 27مهر امسال 31هزار و182تومان. نتیجه اینکه به‌رغم کاهش 2.2درصدی ارزش هر اونس طلا در بازارهای جهانی در 27مهر امسال نسبت به 26شهریور امسال، ارزش هر سکه امامی 27درصد، نیم‌سکه 34درصد، ربع سکه 61درصد و گرم طلای 18عیار 56درصد رشد کرده است.