ادبیات به‌مثابه هنر

این نوشته از شمیم بهار نقدی بر نقدهای ادبی دهه40 است که شهریور 1344 برای انتشار در نشریه اندیشه و هنر می‎نویسد؛ نوشته‎ای که نقد هنری و نقد ادبی را تفکیک نمی‎کند و از ادبیات چنان سخن می‎راند که از هنر. در یک کلام، ادبیات به‌مثابه هنر. اهمیت این نوشته گشودن مسیری تازه در ادبیات معاصر، به‌منظور نگاهی منتقدانه به آثاری است که در زمان خود بسیار مورد توجه بوده‎اند، ازجمله نقدهای جلال آل‎احمد در کتاب «ارزیابی شتابزده»، «مرکب محو» از محمدعلی جمالزاده و «روز اول قبر» از صادق چوبک. شمیم بهار به‌جای این نام‎های آشنا از آثار دیگری سخن به میان می‎آورد که شایسته نقد بوده‎اند، اما درباره آنها سکوت می‎شود. او از «سرود سراب» نوشته امیر گل‎آرا، «غصه‎‌ای و قصه‎ای» نوشته محمود کیانوش و «پنجره» نوشته روستا باختری حرف می‎زند و می‎نویسد: «همیشه اما نمی‎توان سکوت کرد». اما اکنون پس از گذشت سال‎ها از انتشار این نوشته می‎دانیم دست‌کم در این سال‎ها هنوز این نام‎های ناآشنا، جای نام‎های آشنا در ادبیات معاصر را نگرفته‎اند. اگر باز به مسئله ادبیات به‌مثابه هنر بازگردیم و این نقد را در زمینه تاریخی دهه40 نگاه کنیم، از میان این سطور می‎توان به اهمیت نظری این نقد پی برد؛ نقدی که در پی ادبیات به‌مثابه هنر است و هر اثر ادبی اجازه ورود به ساحت هنر را ندارد، مگر به اذن منتقد هنری/ ادبی.