گیاه پول‌ساز استان

سودا تیمورپور| ارومیه- خبرنگار


عرق گیری ازبیدمشک یکی از سنت‌های قدیمی مردم استان است که هر سال از اواخر اسفند تا پایان فروردین در این منطقه ادامه می یابد. بیدمشک یکی از گیاهان مهم و اصلی آذربایجان غربی محسوب می شود که عرق حاصل از آن به‌عنوان سوغات ویژه استان به سایر شهرهای کشور ارسال می شود. این گیاه که از لحاظ اقتصادی و درمانی دارای منفعت های بسیاری است توانسته است در آذربایجان غربی و به ویژه ارومیه طرفداران بسیاری  جذب کند.

 بیدمشک دارای خواص دارویی و درمانی بسیاری است که به وسیله مردم استان کاشت، برداشت و عرق گیری می شود. کاشت این گیاه آسان  و به دلیل خاصیت های بسیارمحصول آن گران‌قیمت است. درخت بیدمشک در اطراف زمین های زراعی، کنار جوی های آب و زهکش‌ها کشت می شود که همین  نشانگر سادگی کشت آن است. بیدمشک گیاهی پردرآمد است که در صورت استفاده درست از آن می توان شاهد رونق اقتصادی مردم استان و به ویژه کشاورزان ارومیه بود.


پوشش 30 هکتاری

رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در این باره به همشهری می‌گوید: بیدمشک یکی از محصولات مهم و باارزش آذربایجان غربی و به ویژه ارومیه محسوب می شود که هر ساله برداشت آن از اواخر اسفند تا پایان بهار ادامه می یابد. «اسمعیل کریم زاده» درباره درآمد بیدمشک می‌افزاید: عرق بیدمشک محصول کم هزینه و  پول‌ساز استان محسوب می شود که در سال های گذشته تولید آن افزایش یافته است.

 وی درباره خاصیت بیدمشک بیان می کند: بیدمشک گیاهی از خانواده سنبله‌های معطر است و اسانس این گیاه از خواص درمانی بسیاری برخوردار است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان این که به ازای یک کیلوگرم گل تازه بیش از 2 تا 5/3 لیتر عرق استحصال می شود، می‌افزاید: در آذربایجان غربی 30 هکتار بیدمشک به صورت حاشیه کاری و در کنار جوی های آب وجود دارد که بیشتر این سطح در شهر ارومیه است.


تولید عرق بیدمشک

کریم زاده درباره حد فاصل چیدن و عرق گیری می گوید: حداکثر زمان چیدن تا گرفتن عرق بیش از 72 ساعت است و پس از این مدت از کیفیت عرق کاسته می‌شود.
وی درباره میزان تولید سالانه عرق بیدمشک می گوید: سالانه بیش از 5/1 میلیون لیتر عرق بیدمشک در استان تولید می شود. این در حالی است که تهیه عرق از این گیاه هم به شکل صنعتی و هم به شکل سنتی در ارومیه رونق بسیاری دارد.


سنتی دیرینه

کارشناس کشاورزی هم درباره عرق بیدمشک می‌گوید: عرق گیاه بیدمشک دارای خاصیت های بسیار دارویی و درمانی است که در آذربایجان غربی به وفور در فصل بهار مشاهده می شود.
«سارا محسنی» با بیان اینکه برداشت گیاه بیدمشک به‌صورت دانه ای است، می افزاید: پس از برداشت گیاه بیدمشک با وسایل عرق گیری که آن را «نی و قازان» می نامند، عرق گیری آغاز می شود.

وی درباره نحوه عرق گیری بیدمشک می گوید: عرق گیری بیدمشک به مانند عرق گیری سایر گیاه های سنتی بوده به طوری که پس از اعمال حرارت و مخلوط آن با آب، در محفظه ای سرپوشیده بخار های بیدمشک جمع شده و با افزایش تدریجی حرارت سرعت تشکیل بخارها نیز افزایش می یابد. محسنی ادامه می‌دهد پس از آن بخارها با عمل  میعان به مایع تبدیل شده و عرق گیری انجام می شود. این اقدام تا حدی ادامه می یابد که عرق گیری از گیاه به نهایت خود رسیده و گیاه خشک می شود.


خواص دارویی عرق بیدمشک

این کارشناس درباره فواید عرق بیدمشک بیان می کند: عرق بیدمشک خاصیت تب بر و ضد التهاب داشته و در تقویت قلب و دستگاه عصبی موثر است.
محسنی عنوان می‌کند: این گیاه دارای خاصیت خونسازی بسیاری است که فشار خون را نیز افزایش می دهد.این خواص از موادی از جمله سالیسین، فنول و فلاوونویید ناشی می شود که در پوست، برگ و سنبله های این گیاه به فراوانی یافت می شوند.

وی درباره سایر خواص آن می گوید: این گیاه مقوی قلب بوده و سردرد و عطش را رفع می کند. همچنین مقوی معده بوده، برگ بیدمشک قابض و عصاره برگ بیدمشک مسهل بلغم، صفرا، صرع،  تب با لرز و برای درمان کبد و یرقان مفید است.
وی درباره سایر استفاده های این عرق بیان می کند: از عرق بیدمشک به دلیل داشتن عطر و طعم  مطلوب در تهیه نقل و شیرینی و شربت نیز استفاده می‌شود.


افزایش 3 هزار تومانی قیمت گیاه بیدمشک

یک کارشناس کشاورزی درباره قیمت محصول بیدمشک در سال جاری دربازار ارومیه بیان می کند: در سال جاری شاهد افزایش نسبی قیمت گیاه بیدمشک در ارومیه بودیم. «سارا محسنی» می‌افزاید: در سال گذشته هر کیلو گیاه بیدمشک بیش از 7 هزار تومان قیمت داشت و این قیمت در سال جاری به ازای هر کیلو به بیش از 10 هزار تومان افزایش یافته است.وی با بیان این که عرق بیدمشک یکی از محصولات ویژه آذربایجان غربی محسوب می‌شود، می افزاید: عرق بیدمشک را می توان یکی از محصولات استراتژیک استان در فصل بهار دانست که علاوه بر مصرف داخل از طریق مرز ها و شرایط ویژه استان، به سایر کشور های همسایه نیز صادر می شود. 

به گفته محسنی، درختچه بیدمشک سهل کاشت است و در منطقه مارمیشو ارومیه به صورت خودرو موجود است. یک سوم شکوفه‌های تولیدی به واحدهای جذب برای تبدیل به عرق بیدمشک و یک سوم دیگر در خانه‌ها با نی قازان عرق‌گیری می‌شود.