افزایش مبلغ جریمه‌ها چقدر در کاهش رفتارهای نامتعارف رانندگان مؤثر بوده است؟
افزایش جریمه‌ها و کاهش 6درصدی تخلفات
سردار حسینی، جانشین پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا: افزایش جریمه‌ها موجب کاهش تخلفاتی مانند سرعت غیرمجاز، سبقت غیرمجاز و استفاده نکردن از کمربند ایمنی شده است
خدیجه نوروزی ـ روزنامه‌نگار
در تصادفات رانندگی در کشور ما سالانه 17هزار نفر کشته شده و 350هزار نفر مجروح می‌شوند. در 5ماهه نخست سال‌جاری 6هزار و 332نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار تلفات 7هزار و 560نفر بود، 16.2درصد کاهش یافته است. یکی از ابزارهای بازدارنده و مؤثر پلیس راهنمایی و رانندگی کشور برای کاهش تخلفات و برخورد با رفتارهای غلط ترافیکی که منجر به تصادفات و ایجاد ترافیک شهری می‌شود، اعمال جریمه است؛ جریمه‌ای که برخی از کارشناسان طرفدار پر و پا قرص افزایش آن هستند و برخی دیگر به بی‌کیفرمانی و تناسب جرم و مجازات تأکید دارند و معتقدند که افزایش جریمه‌ها تأثیری در فرهنگسازی حوزه ترافیکی نخواهد داشت. به گمان این کارشناسان، باید در حوزه فرهنگسازی ورود کرد تا رعایت قوانین در مردم نهادینه شود، درحالی‌که افزایش جریمه‌ها، هیچ‌گونه تأثیری در کاهش تخلفات و تصادفات نداشته و مردم فقط در مکان‌هایی که دوربین و پلیس حضور دارد و از بیم جریمه‌نشدن، خود را قائل به رعایت قانون می‌دانند. از سوی دیگر افزایش جریمه‌ها نیز این تصور را به‌وجود می‌آورد که پلیس با این اقدام به‌دنبال جبران کسری بودجه خود است. قرار بود مبالغ جریمه‌های امسال با 2درصد افزایش نسبت به سال گذشته همراه شود اما تفاوت چندانی بین نرخ‌های 9۸ و 9۹ دیده نمی‌شود. براساس گفته سرهنگ علی نصیرملا، رئیس اداره اجراییات و رسیدگی به تخلفات پلیس راهور پایتخت، احتمالا در آینده نزدیک، 2درصد به مبالغ مندرج در جدول جریمه‌ها اضافه خواهد شد. با این اوصاف باید دید آمارها چه می‌گویند و آیا افزایش جریمه‌ها در کاهش تخلفات رانندگی مؤثر بوده است؟
افزایش جریمه‌ها هر دو سال یک‌بار
یکی از نکات مهم در ترغیب رانندگان به رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، استفاده از جریمه به‌عنوان یک ابزار بازدارنده است. سردار سیدتیمور حسینی، جانشین پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا در گفت‌وگو با همشهری در مورد تأثیر جریمه‌ها در کاهش رفتارهای نامتعارف رانندگان و کاهش تخلفات می‌گوید: «در 6ماه اول امسال به نسبت مدت مشابه سال گذشته، جریمه‌ها حدود 6درصد با کاهش مواجه شده است. البته این موضوع جدا از تأثیر‌گذاربودن مبالغ جریمه‌ها ۲ علت نیز دارد؛ دلیل اول آن کاهش ترددی است که به‌خاطر شرایط کرونا در فضای شهرها حاکم شد که همچنان نیز تا حدودی ادامه دارد و دلیل دیگر آن توسعه ابزارهای هوشمندی است که در اختیار پلیس در طول سال‌های اخیر قرار گرفته است؛ ابزارهایی مانند دوربین‌های ثبت تخلف و سامانه دست‌افزاری که سامانه سپهر نام دارد. با فراهم‌شدن اتاق مانیتورینگ و دوربین‌های پلاک‌خوان رانندگان دیگر برای رعایت قوانین منتظر مشاهده پلیس نخواهند بود و هر لحظه پلیس را شاهد بر رفتار رانندگی خود خواهند دانست». سامانه دست‌افزار هوشمند موبایلی پلیس، جایگزین قبض‌های جریمه شده است. با استفاده از این سامانه رانندگان دیگر قبض جریمه دریافت نمی‌کنند و در سیستم جدید وقتی پلیس جریمه‌ای را برای یک فرد متخلف ثبت می‌کند همان لحظه برای او پیامک ارسال می‌شود. تسریع در اعمال قانون از مهم‌ترین مزیت این سیستم است که در آن به‌طور همزمان، شماره خودرو را وارد کرده و علاوه بر صدور خلافی جدید، میزان خلافی‌های گذشته و توقیفات احتمالی خودرو هم نشان داده می‌شود. سردار حسینی در مورد اینکه کدام تخلفات با افزایش جریمه کاهش پیدا کرده‌اند، عنوان می‌کند: «تخلفاتی مانند سرعت غیرمجاز، استفاده‌نکردن از کمربند ایمنی و سبقت غیرمجاز با افزایش جریمه کاهش یافته‌اند. البته باید به این نکته اشاره کنم که افزایش جریمه تنها عامل بازدارنده نیست؛ یعنی اگر ما جریمه سبقت غیرمجاز را 10میلیون تومان تعیین کنیم، به این معنا نیست که از فردا کسی سبقت غیرمجاز نمی‌گیرد. اساس اعمال جریمه‌ها با این هدف و منظور است که افرادی که مرتکب تخلف می‌شوند به قطع و یقین بدانند که جریمه‌ای در انتظارشان است. کاهش تخلفاتی که عنوان کردم در قیاس با سایر تخلفات محسوس‌تر و ملموس‌تر است».
این مسئول در مورد اینکه امسال افزایش جریمه‌ای خواهیم داشت یا خیر، پاسخ می‌دهد: « در قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی پیش‌بینی شده که هر دو سال یک‌بار امکان افزایش جریمه‌ها وجود داشته باشد. افزایش جریمه‌ها نیز با توجه به نرخ تورم درنظر گرفته می‌شود. برای افزایش جریمه‌ها نیاز به ابلاغ مجدد در قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی است که از طرف دولت و وزارت کشور برای اجرا ابلاغ می‌شود. هنوز هم تصمیمی در این خصوص گرفته نشده است».
عادت به تخلف
عده‌ای از کارشناسان معتقدند که افزایش جریمه‌ها برای آن دسته از افرادی که عادت به تخلف دارند بسیار تأثیرگذار بوده و مانع از به صرفه‌بودن تخلف برای آنها می‌شود. جانشین پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا نیز معتقد است کسانی هستند که با افزایش جریمه‌ها، باز هم تخلف می‌کنند. عادت به تخلف ناشی از این است که ما یک سیستم دقیق کارآمد اجرایی نداریم و فرد متخلف احساس می‌کند کاملا رهاست. معمولا در کلانشهرها به واسطه کنترل‌های بیشتری که به لحاظ قوانین راهنمایی و رانندگی وجود دارد، معمولا رفتارهای ترافیکی منظم‌تر است که این گفته مطلق نیست. البته زیرساخت‌های ضعیف شهری نیز خود زمینه‌ساز بسیاری از تخلفات رانندگی است؛ چرا که پیش‌نیاز یک ترافیک خوب و مطلوب، مهندسی ترافیک است که بخشی از آن به زیرساخت‌هایی برمی‌گردد که ما در معابر اعم از معابر شهری و برون‌شهری می‌بایست ایجاد کنیم.
ساماندهی موتورسیکلت‌سواران در دستور کار ناجا
جانشین پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا در مورد برنامه‌هایی که امسال در دستور کار راهنمایی و رانندگی برای کاهش تخلفات است، می‌گوید: «پلیس مرتبا در حال اجرای طرح‌های مختلف است. یکی از کارهایی که امسال به طور ویژه در دستور کار داریم، بحث ساماندهی موتورسیکلت‌سواران در تهران و سایر کلانشهرهاست. در شهرهای بزرگ بحث انضباط ترافیکی در دست اجرا و اقدام است؛ تخلفاتی که باعث بی‌نظمی معابر شهری می‌شوند، مانند تخلفات ساکن، تجاوز به گذرگاه عابر پیاده و عبور از چراغ قرمز که پلیس بیشتر روی این موضوعات متمرکز است».
در همینه زمینه :
