450شهر کشور در معرض سیلاب

 سیدمحمد فخار ـ خبرنگار



 سیل در کمین دوسوم حوضه‌های آبخیز کشور است. پس از تغییر شرایط اقلیمی که از ابتدای سال آبی 96در کشور رخ داد، دایره مناطق سیل‌خیز در حوضه‌های آبخیز گستردگی بیشتری پیدا کرده و خطر سیلاب 69درصد حوضه‌های آبخیز کشور را تهدید می‌کند. این وسعت شامل ۹۱۰۰ کانون جمعیتی کشور است که در معرض مخاطرات سیل قرار دارند. همچنین 30درصد کشور در معرض خطر جدی سیلاب طغیانی است.

نقشه ایران سیلابی
اطلاعات رسیده از سازمان جنگل‌ها به همشهری نشان می‌دهد به‌علت تغییر اقلیم و تشدید سیل‌خیزی، ۹۱۰۰ کانون جمعیتی کشور در معرض خطر سیل قرار دارند که این کانون‌ها در ۴۵۰ شهر کشور گسترده شده است. آمار سازمان جنگل‌ها همچنین نشان می‌دهد در ۲۰ سال گذشته 3500سیلاب در کشور تجربه شده و ۱۲۵ میلیون هکتار از اراضی کشور در معرض فرسایش آبی قرار دارد و به‌خاطر اهمیت منابع آب و خاک باید جلوی فرسایش آنها گرفته شود. پراکندگی این شهرها براساس یافته‌های همشهری، در استان‌های گیلان، مازندران، گلستان، خراسان شمالی، همه استان‌های‌ غربی زاگرس‌نشین و استان‌های خوزستان، بوشهر، هرمزگان، فارس و سیستان و بلوچستان در بالاترین حد هشدار است و برای آنها سیلاب طغیانی پیش‌بینی می‌شود.

اعتبار برای گسترش آبخیزداری
در پی اختصاص اعتبار ۲۶۵میلیارد تومانی برای اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در ۱۱ استان سیل‌خیز کشور ازجمله استان‌های گلستان، لرستان، فارس، کرمانشاه، خوزستان، سیستان و بلوچستان، امسال در ۲۴ حوضه آبخیز سیل‌خیز و بحرانی پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری اجرایی می‌شوند. وسعت این مناطق ۲۴۵هزار هکتار است. همچنین طبق برنامه، ۶۰۰ حوضه آبخیز با وسعت ۱. ۲میلیون هکتاری با استفاده از اعتبارات صندوق توسعه ملی امسال باید در برابر سیل ایمن شوند.
ابوالقاسم حسین‌پور، مدیرکل دفتر کنترل سیلاب سازمان جنگل‌ها نیز اعلام کرده که مهم‌ترین مزیت اجرای پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری، کاهش خطرات سیل است. طی دو سال اخیر که سیل‌های متعدد در کشور رخ داد، در حوضه‌های آبخیزی که تحت پوشش فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوانداری قرار گرفته بودند، خسارات ایجاد شده حدود ۷۰ درصد نسبت به سایر مناطق کمتر بود.
آنگونه که مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل‌ها اعلام کرده است، اجرای فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری هم عملی است و هم ازنظر اقتصادی به‌صرفه است. چراکه تنها با ۱۰درصد اعتباراتی که برای بازسازی خسارات سیل در پایین دست هزینه می‌شود، می‌توان حوضه‌های آبخیز در بالادست را ایمن کرد. بدین‌ترتیب نقاطی که تکرار وقوع سیل در آنها رخ داده و جزو نقاط سیل‌خیز و بحرانی کشور هستند شناسایی شده‌ و حوضه آبخیز بالادست این نقاط با اعتبارات ذکر شده تحت پوشش عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری قرار خواهند گرفت.

ضرورت پیشگیری از وقوع سیل
طرح‌های فوری آبخیزداری برای پیشگیری و کاهش خسارات سیل در ۴۰ میلیون هکتار از حوضه‌های آبخیز مشرف به کانون‌های جمعیتی در مناطق سیل‌خیز کشور باید به اجرا درآید. برنامه‌ریزی به‌منظور مدیریت سیل از منشأ در سطح حوزه‌های آبخیز بالادست و مشرف به مراکز سکونتی از منظر پیشگیری و کاهش ریسک خطر سیل، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. با توجه به تراکم جمعیتی در شهرهای کشور و برداشت بیش از حد از آبخوان‌ها که تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی را برعهده دارند، آبخوان‌ها از شرایط مطلوب برخوردار نیستند و همین موضوع پرداختن به اجرای عملیات آبخوانداری و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی را مضاعف می‌کند.
به‌دلیل شرایط اقلیمی کشور و تشدید بارش‌ها و همچنین با استناد به نقشه سیل‌خیزی و نقشه خطر سیل که توسط سازمان جنگل‌ها و با همکاری کارشناسان فائو در حال تهیه و تدوین است، 69درصد از جمعیت کشور در معرض خطر سیلاب قرار دارند که 18درصد جمعیت کشور را خطر سیلاب با شدت زیاد تهدید می‌کند. برهمین اساس عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری به‌عنوان اقدامات پیشگیرانه اهمیت زیادی دارد.