امینی با برنامه‌های انقلابی آمد

  علیرضا احمدی    

دریافت وام‌های خارجی برای برون رفت از بحران اقتصادی که گریبانگیر کشور شده بود، در سال 1340 هم ادامه داشت و دولت ایران در فروردین‌ماه 7میلیون دلار برای خرید لکوموتیو و راهسازی از دولت آمریکا وام گرفت. از سال 1333 که دولت پی برد درآمدهای نفتی کفاف هزینه‌های برنامه هفت‌ساله و نظامی کشور را نمی‌دهد و دچار کسری بودجه شد، به دریافت وام‌های هنگفت روی آورد که همین موضوع سرآغازی برای بحران اقتصادی سال‌های 1333 تا 1342 ارزیابی می‌شود.
 یکی از پیامدهای این بحران، افزایش هزینه‌های زندگی بود که به گسترش اعتراض‌های عمومی به وضعیت معیشت مردم انجامید، به‌طوری که درسال‌های 1336 تا 1340 بیش از 20اعتصاب بزرگ در کشور روی داد؛ شاخص‌ترین آنها اعتصاب فرهنگیان بود. دبیران و آموزگاران در اعتراض به کمی حقوق خود در سراسرکشور دست به اعتصاب زدند و از رفتن به کلاس‌های درس خودداری کردند. بامداد 12اردیبهشت تجمع فرهنگیان تهران در میدان بهارستان با سخنرانی‌های بی‌پروا همراه بود و آنان خواستار ترمیم حقوق خود شدند. پلیس برای متفرق کردن تظاهرکنندگان ‌روی آنان آتش گشود و یکی از فرهنگیان به نام عبدالحسین خانعلی به قتل رسید. این اتفاق تجمع روز بعد برای تشییع جنازه را به همراه داشت که درنهایت به استیضاح دولت در مجلس و استعفای شریف‌امامی انجامید.
روز 16اردیبهشت دکترعلی امینی با سودای اصلاحات سیاسی و اقتصادی، مأمور تشکیل کابینه شد و فرمان انحلال مجلسین را از شاه گرفت. امینی مبارزه با فساد، کاهش هزینه‌های زندگی و اجرای اصلاحات ارضی را در رأس برنامه‌های «انقلابی» دولت خود اعلام کرد. یکی از راهکارهای دولت امینی برای خروج از بحران اقتصادی، محدود کردن واردات به کشور بود. براین اساس از 14خرداد ورود مشروبات الکلی، لوازم آرایشی، قماش نخی، لوستر، کریستال، یخچال، کولر، تلویزیون و انواع اتومبیل با ارز آزاد امکان‌پذیر شد. به‌علت مضیقه ارزی، میزان فروش ارز به مسافران نیز کاهش یافت.
گشایش کارخانه نیشکر هفت‌تپه در 18مهر، افتتاح سد کرج با نام «امیرکبیر» در 3آبان، آغاز به‌کار کارخانه ریسندگی و بافندگی فخرایران با مدیریت حاج محمدنمازی در 3آذر و آغاز اصلاحات ارضی از شهر مراغه در 18بهمن از مهم‌ترین اخبار اقتصادی سال بود.