فروشگاه بزرگ پارس؛ یادگاری از ایام بازارهای داغ

سعید برآبادی     

در بسیاری از عکس‌های انقلاب، ساختمانی بلندمرتبه و با نمایی از فلز در خیابان آزادی بعد از تقاطع اسکندری خودنمایی می‌کند. تابلوی این ساختمان، هنوز بر سردر مخروبه‌اش قرار گرفته؛ فروشگاه بزرگ پارس. درباره این فروشگاه، مالکیت آن و معمار آن، اطلاعات زیادی در دست نیست، اما برگزاری یک نمایشگاه گروهی از هنرمندان تجسمی‌کار بهانه‌ای شد تا درهای این عمارت نیمه‌مخروبه روی علاقه‌مندان باز شود و از نزدیک با جزئیات معماری این فروشگاه بزرگ آشنا شوند. معماری این بنا به‌خاطر پوسته تزئینی آن که تماما استیل است، یادآور سبک استریپ‌هاست؛ سبکی که در اوایل تجاری‌سازی‌ معماری اروپا و خصوصا آمریکا، با استقبال مالکان و تجار بازار مواجه شد و بسیاری از فروشگاه‌های زنجیره‌ای، مال‌ها و فروشگاه‌های بزرگ به آن سبک ساخته شدند. در سقف ورودی رفیع این بنا، 6نیمکره آینه‌کاری‌شده قرار دارد که احتمالا در شب‌های خیابان آیزنهاورِ سابق، تلألوی خاصی داشته و مشتریان را به‌خود می‌خوانده است. نکته جالب در مورد این فروشگاه، ویترین رو به بیرون آن است. طراحان زیادی در این حوزه ذائقه‌آزمایی کرده‌اند و عموما نیز ناموفق بوده‌اند؛ مانند ویترین فروشگاه رفاه در سه‌راه جمهوری. با این همه طراح این بنا، ویترین‌ها را به‌گونه‌ای طراحی کرده که مشتری به داخل فروشگاه کشیده می‌شود. در داخل بنا نیز استفاده از پله‌برقی‌ها، علائم ورودی بخش‌ها و نوع توزیع مغازه‌ها گویای این واقعیت است که این اثر کار دستِ معماری هوشمند، آشنا به علاقه‌مندی‌های بازار و از همه مهم‌تر، آشنا به فرم بوده.